Thanh niên Việt Nam không phải là một tầng lớp xã hội độc lập, nhưng có quan hệ mật thiết với các tầng lớp khác trong xã hội, thanh niên có mặt trên tất các lĩnh vực, các ngành, từ địa phương lên Trung ương. Thanh niên có vị trí và vai trò quan trọng trong tiến trình lịch sử dựng nước, giữ nước, trong phát triển kinh tế - xã hội, thanh niên là lực lượng xã hội to lớn hiện đại và là chủ thể của tương lai tươi sáng.
Câu hỏi 1: Đảng Cộng sản Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đánh giá như thế nào về vị trí, vai trò của thanh niên trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc?
Trả lời:
Thanh niên Việt Nam luôn giữ vai trò quan trọng trong các giai đoạn lịch sử của dân tộc - trong cách mạng dân tộc dân chủ, trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, trong thời kỳ kiến thiết đất nước, trong thời kỳ đổi mới, thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, luôn phát huy truyền thống dân tộc, nêu cao tinh thần xung phong, gương mẫu, tình nguyện, xung kích đi đầu thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đánh giá cao vai trò và vị trí của thanh niên trong sự nghiệp cách mạng. Người biểu lộ niềm tin vững chắc vào thế hệ trẻ, lớp người, “xung phong trong cuộc phát triển kinh tế và văn hoá, trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và trong mọi công việc. Thanh nêin thu đua thực hiện khẩu hiệu: “Đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên”. Người động viên khích lệ: “Thanh niên phải xung phong đến những nơi khó khăn gia khổ nhất, nơi nào người khác làm ít kết quả, thanh niên xung phong đều làm cho tốt”(2).
Đảng xác định thanh niên giữ vị trí trung tâm trong chiến lược phát huy nhân tố và nguồn lực con người. “Đảng đặt niềm tin âu sắc vào thanh niên để thanh niên thực hiện được sứ mệnh lịch sử, đi đầu trong cuộc đấu tranh chiến thắng nghèo nàn, lạc hậu, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc giàu mạnh, văn minh”. Nghị quyết hội nghị lần thứ tư, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá VII nêu rõ: “Sự nghiệp đổi mới có thành công hay không, đất nước bước vào thế kỷ XXI có vị trí xứng đáng trong cộng đồng thế giới hay không, cách mạng Việt Nam có vững bước đi theo con đường xã hội chủ nghĩa hay không phần lớn tuỳ thuộc vào lực lượng thanh niên”(1) (2).
Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy, Ban chấp hành Trung ương khoá X về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá” đã khẳng định: “Thanh niên là rường cột nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Thanh niên được đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con người. Chăm lo phát triển thanh niên vừa là mục tiêu, vừa là động lực đảm bảo cho sự ổn định và phát triển bền vững của đất nước”.
Trước sự quan tâm, chăm sóc và kỳ vọng lớn lao của Đảng và Nhà nước, hơn bao giờ hết mỗi thanh niên Việt Nam cần nhận thức rõ hơn vai trò, trách nhiệm học tập, tu dưỡng rèn luyện phấn đấu trở thành lực lượng xung kích xây dựng và Bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Câu hỏi 2: Trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước và hội nhập quốc tế, thanh niên Việt Nam đang đứng trước những thời cơ, thách thức gì?
Trả lời:
1. Bối cảnh trong nước và quốc tế tác động đến thanh niên
Từ năm 1986, đất nước ta thực hiện công cuộc đổi mới toàn diện, hiện nay đang tiến hành sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, thực hiện kinh tế tri thức, hội nhập quốc tế và quá trình toàn cầu hoá, mở rộng quan hệ đối ngoại đa phương hoá, đa dạng hoá, làm cho thế và lực của nước ta được củng cố vững chắc hơn, kinh tế có sự phát triển tương đối bền vững, đời sống vật chất tinh thần của nhân dân không ngừng được cải thiện, quốc phòng an ninh, trật tự an toàn xã hội được bảo đảm.
Công cuộc đổi mới do Đảng cộng sản Việt Nam đề xướng đã thu được thành tự to lớn và có ý nghĩa lịch sử đưa nước ta ra khỏi khu vực kém phát triển, tạo tiền đề quan trọng để tiếp tục đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, phấn đấu đến năm 2020 cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại hoá, tạo tiền đề cho nước ta chở thành nước công nghiệp hiện đại cho những năm tiếp theo.
Trên thế giới hoà bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế chủ đạo, tạo điều kiện cho các nước trên thế giới phát triển kinh tế, dần dần phục hồi khủng hoảng kinh tế, tài chính toàn cầu, nhưng vẫn tiềm ẩn những yếu tố bất trắc khó lường. Hợp tác quốc tế toàn cầu hoá kinh tế là xu thế tất yếu, tạo nhiều cơ hội phát triển, nhưng cũng chứa nhiều yếu tố bất bình đẳng, gây ra những thách thức không nhỏ cho các quốc gia, nhất là các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Cạnh tranh kinh tế, thương mại, tranh giành tài nguyên, năng lượng, thị trường, nguồn vốn, công nghệ, nhất là công nghệ sinh học, công nghệ thông tin, công nghệ nanô sẽ phát triển mạnh mẽ và có bước nhảy vọt. Kinh tế tri thức sẽ được nhiều nước trong đó có Việt Nam ứng dụng và thực hiện.
Khoảng cách chênh lệch giữa các nước giàu và nước nghèo ngày càng lớn, sự gia tăng dân số cùng với di cư tự do, khủng hoảng năng lượng, lương thự, biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường, dịch bệnh, tội phạm xuyên quốc gia, khủng bố quốc tế, đòi hỏi phải có sự hợp tác của các nước trong khu vực và trên thế giới mới giải quyết được.
2. Thời cơ đối với Thanh niên Việt Nam
Đảng cộng sản Việt Nam luôn luôn đánh giá đúng vị trí, vai trò quan trọng của thanh niên trong sự nhiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc. Đảng xác định thanh niên là người chủ hiện tại và tương lai của đất nước, là đội quân xung kích cách mạng trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Xuất phát từ quan điểm đó, Đảng, Nhà nước, các ngành và toàn xã hội luôn giành sự quan tâm chăm lo đặc biệt cho thanh niên và tổ chức Đoàn, nhất là thời kỳ phát triển đất nước và hội nhập quốc tế.
Nhà nước tăng cường quản lý thanh niên, thông qua việc triển khai và thực hiện Luật thanh niên, chiến lược phát triển thanh niên và nhiều chính sách thích hợp nhằm bồi dưỡng, phát triển, phát huy thanh niên tạo điều kiện cho thanh niên hoạt động.
Quá trình đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, hội nhập quốc tế, sớm đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển, tạo nền tảng để Việt Nam cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2020, là điều kiện, môi trường thuận lợi để thanh niên học tập, tiếp cận với nền văn minh của nhân loại, nâng cao trí thức, nhất là những thành tựu khoa học công nghệ. Sự quan tâm của từng gia đình đối với lớp trẻ là cơ sở và nguồn lực để chăm lo tốt hơn cho thanh niên trong những năm tới.
Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh không ngừng lớn mạnh, các hoạt động của Đoàn sát với từng đối tượng thanh niên, quan tâm, chăm lo tốt hơn các nhu cầu chính đáng của thanh niên; trở thành người bạn gần gũi của thanh niên.
3. Thách thức đối với thanh niên Việt Nam.
Tình hình thế giới đang có nhiều diễn biến phức tạp, khó lường. Nguy cơ mà Đảng chỉ ra đối với đất nước ta là thách thức đối với tuổi trẻ.
- Kinh tế đất nước còn nhiều khó khăn, chưa đáp ứng cho nhu cầu của thanh niên cũng như nhân dân trong các lĩnh vực học tập, nghề nghiệp, việc làm, thu nhập, sức khoẻ, nhu cầu vui chơi, giải trí, hôn nhân và gia đình.
- Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phân hoá giàu nghèo ngày càng gia tăng, quá trình phát triển kinh tế thị trường tạo ra những thách thức đối với thanh niên về trình độ học vấn, chuyên môn, nghiệp vụ, nghề nghiệp, tư tưởng, lối sống. Đồng thời chuyển dịch lao động của thanh niên ra thành phố ngày càng nhiều, vấn đề thiếu việc làm, thu nhập không ổn định vẫn có chiều hướng gia tăng.
- Sự chống phá của các thế lực thù địch bên ngoài, các âm mưu xoá bỏ thành quả chế độ xã hội chủ nghĩa, xoá bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc, mục tiêu chủ yếu là nhằm vào thanh niên, coi đây là đối tượng dễ lung lạc, dùng thủ đoạn kinh tế, chính trị, văn hoá làm biến chất, tạo mầm mống chống đối chế độ, kích đọng, lôi kéo, làm tha hoá thanh niên, gây mất ổn định tình hình an ninh chính trị của đất nước.
- Dưới tác động của toàn cầu hoá, những sản phẩm độc hại phi văn hoá đến với thanh niên bằng nhiều con đường,làm cho việc bảo vệ, phát huy nền văn hoá tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc trong thanh niên là vô cùng khó khăn.
- Sự gia tăng của các tệ nạn xã hội như: ma tuý, mại dâm, tội phạm nguy hiểm, côn đồ, hung hãn, tình trạng nhiễm HIV trong thanh niên còn phức tạp ở mức báo động... đã, đang tác động xấu đến thanh niên.
Bối cảnh trong nước và quốc tế không chỉ đem đến cho thanh niên ta thời cơ, thuận lợi mà còn đem đến nhiều khó khăn và thách thức. Điều cơ bản là mỗi thanh niên phải có bản lĩnh vững vàng, có ý chí nghị lực tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức, chủ động tham gia có hiệu quả vào quá trình phát triển của đất nước.
Câu hỏi 3: Muốn trở thành nguồn lực có chất lượng cao trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, thanh niên Việt Nam cần phải học tập, rèn luyện và phấn đấu như thế nào?
Trả lời:
Thế hệ thanh niên ngày nay được sống trong môi trường hoà bình, được thừa hưởng thành quả của công cuộc đổi mới đất nước, công nghiệp hoá, hiện đại hoá của đất nước, có cuộc sống vật chất và tinh thần ngày càng được cải thiện, thanh niên đã và đang cùng toàn Đảng, toàn dân phấn đấu cho mục tiêu: Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Thanh niên Việt Nam cần có ba câu nhóm phẩm chất là: Trình độ chuyên môn và tay nghề cao; đạo đức và lối sống trong sáng, sức khoẻ thể chất và sức khoẻ tinh thần cường tráng, mới đáp ứng được thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, thời kỳ kinh tế tri thức, hội nhập quốc tế. Để đạt được những tiêu chí trên, thanh niên phải không ngừng học tập, tu dưỡng, rèn luyện, tự tin, tự chịu trách nhiệm, dám nghĩ, dám làm, phấn đấu để trở thành nguồn nhân lực có chất lượng cao, trở thành người thừa kế trung thành sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc;
Thứ nhất: Thanh niên phải tích cực học tập nâng cao trình độ lý luận chính trị, bồi đắp lý tưởng cách mạng trong sáng. Bối cảnh trong nước và quốc tế đang tác động lên tất cả các đối tượng thanh niên một cách toàn diện về tư tưởng, tình cảm, lối sống, nhu cầu của tầng lớp thanh niên. Do đó, thanh niên phải có lập trường tư tưởng vững vàng, có lòng yêu nước nồng nàn, có lòng tin vào Đảng, vào chế độ, bảo vệ Đảng, bảo vệ Nhà nước, chống mọi âm mưu “Diễn biến hoà bình”, của các thế lực thù địch, các quan liêu, tham nhũng và các tệ nạn xã hội.
Thứ hai: Thanh niên cần tích cực học tập, tự học để nâng cao trình độ văn hoá, chuyên môn, nghiệp vụ, khoa học kỹ thuật, tay nghề. Trong thời kỳ phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế, kỹ năng, nghề nghiệp, khả năng lao động thích ứng với thị trường lao động trong nước và trên thế giới. Muốn vậy, thanh niên phải học, học là nghĩa vụ và quyền lợi của bản thân.
Thứ ba: Thanh niên phải tích cực tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể nhân dân. Tham gia xây dựng và bảo vệ hệ thống chính trị, tham gia xây dựng khối đại đoàn kết và toàn dân tộc. Thanh niên tự nguyện tham gia các hoạt động của Hội Liên hiệp Thanh niên, Hội Sinh viên, các tổ chức xã hội khác, phấn đấu trở thành đoàn viên và Đảng viên của Đảng.
Thứ tư: Thanh niên phải tích cực xây dựng môi trường xã hội lành mạnh, môi trường sinh thái trong lành, sạch sẽ, tích cực tham gia chống ô nhiễm môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu toàn cầu.
Thứ năm: Thanh niên xung kích đi đầu trong phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh.Tích cực tham gia các chương trình, dự án địa phương, tự nguyện tham gia nghĩa vụ quân sự, tham gia các hoạt động bảo vệ, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.
Thứ sáu: Thanh niên cần chủ động tham gia vào quá trình hội nhập quốc tế,tham gia giải quyết các vấn đề toàn cầu, tham gia công tác ngoại giao nhân dân đẻ nâng cao tẩm ảnh hưởng của Việt Nam trên trường quốc tế, giữ gìn hoà bình, đẩy lùi nguy cơ chiến tranh, chống khủng bố, phòng ngừa, phòng chống dịch bệnh hiểm nghèo.
Cách mạng nước ta đang chuyển sang thời kỳ mới, thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá với mục tiêu: Dân giàu, nước mạnh, dân chủ công bằng, văn minh.
Đó là trọng trách của thế hệ trẻ hôm nay. Mỗi thanh niên Việt Nam hãy ra sức học tập, trau dồi lý tưởng độc lập dân tộc và chống chủ nghĩa xã hội, thi đua lao động, lao động sáng tạo, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.