Tóm tắt kiến thức cơ bản: Sinh trưởng ở thực vật
1. Khái niệm: Sinh trưởng của thực vật là quá trình gia tăng về kích thước của cơ thể do tăng số lượng và kích thước tế bào.
2. Sinh trưởng sơ cấp và sinh trưởng thứ cấp
a. Các mô phân sinh
- Mô phân sinh là nhóm các tế bào thực vật chưa phân hoá, duy trì được khả năng nguyên phân trong suốt đời sống của cây.
- Có các loại mô phân sinh sau: Mô phân sinh đỉnh thân, đỉnh rễ, mô phân sinh bên, mô phân sinh lóng (ở cây 1 lá mầm)
Bảng so sánh các nhóm mô phân sinh khác nhau
| Phân loại | Có ở nhóm thực vật | Vị trí phân bố | Chức năng |
| MPS đỉnh | - 1 lá mầm
- 2 lá mầm | - Chồi đỉnh, nách
- Đỉnh rễ | - Giúp thân, rễ tăng chiều dài |
| MPS bên | - 2 lá mầm | - Ở thân, rễ | - Giúp thân, rễ tăng đường kính |
| MPS lóng | - 1 lá mầm | - Mắt của thân | - Giúp tăng chiều dài của thân |
b. Sinh trưởng sơ cấp
- Diễn ra ở đỉnh thân, đỉnh chồi, đỉnh rễ và mắt ở thực vật 1 lá mầm
- Làm tăng chiều dài của thân và rễ
- Do hoạt động của mô phân sinh đỉnh và mô phân sinh lóng (ở thực vật 1 lá mầm) tạo ra.
c. Sinh trưởng thứ cấp
- Sinh trưởng thứ cấp là kiểu sinh trưởng làm gia tăng đường kính (bề dày) của thân và rễ do hoạt động nguyên phân của mô phân sinh bên tạo ra. Sinh trưởng thứ cấp chỉ có ở cây hai lá mầm.
- Sinh trưởng thứ cấp tạo ra gỗ lõi, gỗ dác và vỏ
d. Các nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng
- Các nhân tố bên trong: Đặc điểm di truyền, các thời kỳ sinh trưởng của giống, của loài cây
Ví dụ: Tốc độ sinh trưởng của cây tre nhanh hơn nhiều so với cây lim
Giai đoạn nảy mầm và cây con thì sinh trưởng nhanh, giai đoạn trưởng thành sinh trưởng chậm hơn.
- Các nhân tố bên ngoài: Nhiệt độ, hàm lượng nước, ánh sáng, ôxi, dinh dưỡng khoáng
Ví dụ: Khi các yếu tố về điều kiện môi trường thuận lợi, dinh dưỡng khoáng đầy đủ thì cây sẽ lớn nhanh, còn nếu điều kiện bất lợi hoặc thiếu phân bón thì cây sẽ sinh trưởng chậm.
Giải bài tập trang 138 SGK Sinh học lớp 11
Câu 1. Sinh trưởng ở thực vật là gì?
Trả lời: Sinh trưởng của thực vật là quá trình tăng về kích thước (chiều dài, bề mặt, thể tích) của cơ thể do tăng số lượng và kích thước của tế bào.
Câu 2. Sinh trưởng sơ cấp ở thực vật là gì?
Trả lời: Sinh trưởng sơ cấp là sinh trưởng của thân và rễ theo chiều dài do hoạt động của mô phân sinh đỉnh.
Câu 3. Sinh trưởng thứ cấp là gì?
Trả lời: Sinh trưởng thứ cấp của cây thân gỗ là do mô phân sinh bên hoạt động tạo ra. Sinh trưởng thứ cấp tạo ra gỗ lõi, gỗ dác và vỏ.
Câu 4. Những nét hoa văn trên gỗ cây xuất xứ từ đâu?
Trả lời: Những nét hoa văn trên gỗ có xuất xứ từ sinh trưởng thứ cấp.
Câu 5. Giải thích hiện tượng ''mọc vống'' của thực vật trong bóng tối.
Trả lời: Hiện tượng mọc vống của thực vật trong bóng tối là do ánh sáng làm biến đổi hình thái cây.