Ý kiến trên đây của Bác là sự đúc kết kinh nghiệm sau bao năm bôn ba học học khắp năm châu,tiếp xúc với nhiều nền văm minh trên thế giới.Bởi vậy,quan niệm này có cơ sở khoa học và thực tế rất vững chắc..
Trước hết,chúng ta phải tìm hiểu xem “học” là gì ? “hành” là gì ?
“Học” là hoạt động tiếp thu những tri thức của nhân loại đã được đúc kết qua mấy ngàn năm lịch sử.Chúng ta có thể học ở trường qua sự truyền thụ của thầy cô,học ở bạn bè,tự học qua sách vở và thực tế đời sống.Học để làm giàu tri thức,nâng cao trình độ hiểu biết về nhiều mặt để có thể làm chủ bản thân,làm chỉ công việc của mình góp phần hữu ích vào việc xây dựng sự nghiệp riêng và sự nghiệp chung.Còn “hành” là quá trình vận dụng những kiến thức đã học vào thực tế công việc hàng ngày.Ví dụ như những người thầy thuốc đem những hiểu biết tiếp thu được trong suốt quá trình đào tạo sáu,bảy năm trời ở trường Đại Học để vận dụng vào việc chữa bệnh cho nhân dân.Những kiến trúc sư,kĩ sư xây dựng thiết kế và thi công bao công trình như nhà máy,bệnh viện,trường học,công viên…phục vụ con người.Anh công nhân trong xưởng máy vận dụng lí thuyết để cải tiến kĩ thuật,nâng cao chất lượng sản phẩm.Chị nông dân áp dụng khoa học kĩ thuật vào đồng ruộng để có được những vụ mùa bội thu…Đó là “hành”.
Bác Hồ khẳng định :”Học để hành” có nghĩa là “học” để “làm” cho tốt.Thực tế cho thấy có học có hơn.Ông cha ta ngày xưa đã nói:“Bất học,bất tri lí” (Không học thì không biết đâu là phải).Mục đích của việc học là nhằm phục vụ cho quá trình làm việc đạt hiệu quả cao hơn,tốt hơn.Nếu được học lí thuyết dù cao siêu đến đâu mà không đem ra vận dụng thì việc học ấy chỉ tốn thời gian vô ích.Bao công sức,tiền bạc bỏ ra mà kết quả chẳng có gì đáng kể.
Ngược lại,”hành mà không học thì hành không trôi chảy”.Nếu ta chỉ làm việc theo thói quen,theo kinh nghiệm mà không có lí thuyết soi sáng thì sẽ tiến triển chậm chạp và chất lượng không cao.Cách làm việc như trên chỉ thích hợp với các công việc thủ công đơn,không cần nhiều đến trí tuệ.Còn đối với những công việc phức tạp có liên quan đến khoa học kĩ thuật như hiện nay thì cung cách ấy đã quá lỗi thời.Muốn đạt hiệu quả tốt trong công việc,chúng ta bắt buộc phải học,phải được đào tạo chính quy theo từng chuyên ngành và trong suốt quá trình làm việc vẫn phải học tập không ngừng bằng mọi cách.Có như vậy mới đáp ứng được nhu cầu của thời đại.
Quan niệm về “học” và “hành” của Chủ tịch Hồ Chí Minh cho đến nay vẫn giữ nguyên tính khoa học và thực tiễn của nó.Khoa học kĩ thuật phát triển với tốc độ nhanh thì tri thức của con người là tiền đề vô cùng quan trọng.Có nắm vững lý thuyết,chúng ta mới thực hành được những công việc phức tạp.Lý thuyết đúng đắn có tác dụng soi sáng,dẫn đường cho thực hành.Con người sẽ rút ngắn được rất nhiều thời gian mò mẫm,tìm hiểu thực tiễn và tránh được những sai lầm đáng tiếc.Lý thuyết gắn với thực hành sẽ thúc đẩy sản xuất phát triển nhanh và đạt hiệu quả cao hơn.
Do đó,chúng ta không thể coi nhẹ vai trò của việc “học” mà phải nhìn nhận đánh giá đúng mức mối liên quan giữa “học” và “hành”.”Học” và “hành” phải đi đôi,có tác động hai chiều với nhau.”Học” hướng dẫn “hành”,”hành” bổ sung,nâng cao và làm cho việc “học” thêm hoàn thiện.Có “học” mà không có “hành” thì chỉ là mớ lí thuyết suông.Trái lại,chỉ chú trọng “hành” mà không chịu học hỏi thì làm việc gì cũng khó khăn.”Học” và “hành” là hai mặt của một quá trình,không thể xem nhẹ mặt này hay mặt khác.
Thực tế cho thấy trong tất cả các cấp học ngày nay,phương châm “học đi đôi với hành” là hoàn toàn đúng.Đồng thời,những kiến thức mà chúng ta tiếp thu được từ nhà trường,sách vở,cuộc đời…phải được áp dụng vào thực tiễn để sáng tạo ra những thành quả vật chất,tình thần,phù hợp với đòi hỏi nâng cao của cuộc sống.
Quan niệm trên của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định phương châm giáo dục đúng đắn của xã hội ta,đồng thời là kim chỉ nam trong học tập và trong đời sống của mỗi con người.