Trong thời gian dài cha tôi vắng nhà, mẹ tôi phải thừờng xuyên đối phó với 108 gã đàn ông quyền quý trong vùng tranh nhau đến cầu hôn. Chúng xảo quyệt, hung hãn, quấy rối suốt ngày này qua tháng khác để rắp tâm ép buộc mẹ tôi và chiếm đoạt tài sản của gỉa đìrth tôi. Pê-nê-lốp, người đàn bà thông minh, xinh đẹp là mẹ của tôi, luôn phải nghĩ ra trăm phương ngàn kế để kéo dài thời gian, hỉ vọng cha tôi sẽ trở về.
Vì nóỉ là có biết một số điều về Uy-lit-xơ nên gã hành khất – tức là cha tôi đã được mẹ tôi cho phép vào nhà và ở lại để kể cho mẹ tôi nghe những điều về người chồng yêu quý mà mẹ đang mòn mỏi đợi trông. Hôm sau, mẹ tôi tổ chức cuộc thi bắn cung và ra điều kiện nếu ai giương được cây cung của Uy- lít-xơ thì sẽ lấy làm chổng. Hàng trăm kẻ quý tộc không kẻ nào nâng nổi. Gã hành khất xỉn tham dự và đã chỉến thắng. Tôi nhận ra cha. Với cây cung trong tay, cha con tôi đánh đuổi, tiêu diệt những tên cầu hôn quấy nhiễu và lũ đầy tớ phản chủ. Bà nhũ mẫu ơ-rỉ-clê lên gác báo tin là Uy-lit-xơ đã trở về nhưng mẹ tôi không tin mà bảo rằng bà chớ vộị vui mừng vì có lẽ người đánh tan lũ cầu hôn láo xược là một vị thần nào đó. Còn Uy-lít-xơ chổng mình thì không còn hi vọng trở về, vì chàng đã chết.
Nhũ mẫu vẫn một mực khẳng định là cha tôỉ đang ở dưới nhà và giục mẹ tôỉ hãy mau mau xuống đón mừng. Bà còn nói rõ cả dấu hiệu khó quên là cái sẹo ở chân cha tôi, dấu vết một lần ông đỉ săn bị nanh trắng của con lợn lòi húc vào. Mẹ tôi vẫn chưa tin, quay sang bảo nhũ mẫu hãy cùng xuống nhà để xem xác chết của bọn cầu hôn và người giết chúng.
Xuống đến nơỉ, mẹ tôi bước qua ngưỡng cửa bằng đá rổi đến ngồi trước mặt cha tôi, trong khi ông tựa lưng vào cái cột; mắt nhìn xuống đất, hổi hộp xem người vợ cao quý sẽ nói gì khỉ nhận ra chổng mình. Mẹ tôi vẫn ngổỉ lặng thỉnh, vẻ mặt sửng sốt, lúc thì đăm đăm nhìn chổng, lúc lạỉ như là không nhận ra ngườỉ chổng yêu quý trong bộ quần áo rách mướp của kẻ ăn xin.
Không nén nổi tức giận, tôi buột miệng trách sao mẹ lại tàn nhẫn như thế. Mẹ không hỏi han, cũng chẳng đến bên cha tôi vổn vã chuyện trò. Tỏi thầm nghĩ chắc trên thế gỉan này chẳng có ngưởỉ vợ nào sắt đá đến nỗỉ chổng đi xa biền biệt hai mươi năm, trải qua bao nỗi gian lao, bây giờ mớỉ trở về xứ sở, mà lại có thể ngổỉ cách xa chồng như vậy.
Mẹ tôỉ không giận mà dịu dàng đáp: “ Tê-lê-mác con ơỉ, lòng mẹ kinh ngạc quá chừng ! Mẹ không sao nói được một lời, mẹ cũng không thể hỏi han, không thể nhìn thẳng vào mặt người ấy. Nếu quả thực đây chính là Uy-lít-xơ, bây giờ mới trở về, thì con có thể tin chắc rằng thế nào cha con và mẹ cũng sẽ nhận được ra nhau một cách dễ dàng, vì cha mẹ có những bí mật riêng, chỉ hai người biết vớỉ nhau, còn người ngoài không ai biết hết”.
Nghe mẹ tôi nói vậy, cha tôi nhẫn nạỉ mỉm cười và nóỉ với tôi: “Tê-lê-mác con! Đừng làm rầy mẹ, mẹ còn muốn thử thách cha ở tại nhà này. Thế nào rồi mẹ con cũng nhận ra cha, chắc chắn như vậy. Hiện giờ, cha còn bẩn thỉu, rách rưới nên mẹ con khinh cha, chưa nói: “Đích thị là chàng rồi!”. Nhưng về phần cha con ta, ta hãy bàn xem nên xử trí việc này thế nào cho ổn thoả. Từ trước tới nay, nếu có ai đó giết chết một người trong xứ sở, chỉ một người thôi và dù kẻ bị giết chẳng có ai báo thù cho nữa, thì người ấy cũng phải rời bỏ cha mẹ, quê hương mà trốn đỉ. Huổng hổ chúng ta đây, chúng ta đã hạ cả thành luỹ bảo vệ đô thị này, giết hàng trăm chàng trai của các gỉa đình quyền quý nhất. Tình huống ấy, cha khuyên con nên suy nghĩ”.
Tôi kính cẩn thưa rằng mọi việc xỉn cha cứ định liệu, vì xưa nay, cha vốn là người sáng suốt. Tôỉ cũng hứa là sẽ hết lòng phù tá cha tôi.
Sau đó, cha bảo mọi người đi tắm rồi mặc quẩn áo đẹp vào, nhảy múa, ca hát để người ngoài lầm tưởng là nhà có đám cưới và dặn tất cả hãy giữ kín mọỉ chuyện cho đến khi hai cha con tôi về đến trang trại của ông nội. Sắp đặt xong, cha cũng đỉ tắm.
Lát sau, từ phòng tắm bước ra, trông cha uy nghỉ, đẹp đẽ như một vị thần.Trở về chỗ cũ, cha nói với mẹ rằng: “Khốn khổ! Hẳn là các vị thần lỉnh trên núi Ơ-lem-pơ đã ban cho nàng một trái tim sắt đá hơn ai hết trong đám đàn bà yếu đuối. Vì một người khác chắc không bao giờ có gan ngồi cách xa chổng như thế, khi chổng đỉ biển biệt haỉ mươi năm trời, trải qua bao nỗi gian truân, nay mớỉ trở về xứ sở!”. Rồi cha tôi bảo nhũ mẫu hãy kê cho ông một chiếc giường để ông ngủ một mình như bấy lâu nay, vì trải tỉm trong ngực vợ ông là làm bằng sắt.
Mẹ tôi thận trọng đáp: “Khốn khổ! Tôi không cố ý coỉ thường, coỉ khỉnh ngài, cũng không ngạc nhỉên đến rối trí đâu! Tôi biết rất rõ ngài như thế nào khỉ ngàỉ từ gỉã I-tác ra đỉ trên chỉếc thuyền có mái chèo dài. Vậy thì, Ơ-rỉ-clê!
Già hãy cho khênh chiếc giường chắc chắn ra khỏỉ gian phòng vách tường kiên cố do chính tay Uy-lỉt-xơ xây nên, rồi lấy da cừu, chăn và vải đẹp trải iên giường!”.
Mẹ tôi nói vậy là để thử cha tôi. Quả nhiên, cha tôi bỗng giật mình hỏi ngay: “Nàng ơỉ, nàng vừa nói một điều làm cho tôỉ chột dạ. Ai đã xê dịch giường của tôi đi chỗ khác vậy ? Nếu không có thần linh giúp đỡ thì dù là người tài giỏi nhất cũng khó lòng làm được việc này”. Rổỉ cha tôi kể chỉ tiết, tỉ mỉ về đặc điểm của chiếc giường khác thường ấy. Bí mật này, ngoài cha và mẹ tôi ra, chỉ có một thị tì của mẹ được biết.
Nghe vậy, mẹ tôi bủn rủn cả chân tay vì cha tôi đã tả đúng mườỉ mươi sự thật. Mẹ bèn chạy ngay lại, nước mắt chan hoà, ôm lấy cổ và hôn lên trán người chồng yêu quý mà nói rằng:
- Uy-lít-xơ! Xỉn chàng chớ giận thiếp, vì xưa nay chàng vẫn là người nổi tiếng khôn ngoan! Ôi! Thần lỉnh đã dành cho haỉ ta một số phận xiết bao cay đắng vì ghen ghét, không muốn chúng ta được sống vui vẻ bên nhau, cùng nhau hưởng hạnh phúc của tuổi thanh xuân và cùng nhau đi đến tuổi gỉà đầu bạc. Vậy giờ đây, xỉn chàng chớ giận thiếp, cũng đừng trách thiếp về nỗi gặp chàng mà thiếp không âu yếm chàng ngay. Thiếp luôn luôn lo sợ có người đến đây, dùng lời đường mật đánh lừa, vì đời chẳng thiếu gì người xảo quyệt, chỉ làm điều tai ác… Giờ đây, chàng đã đưa ra những chứng cứ rành rành, tả lại cái giường không ai biết rõ, ngoài chàng với thiếp và Ắc-tô-rít, người thị tì của cha thiếp cho đi theo khi thiếp vể đây và sau đó giữ cửa gian phòng tường kiên cố của chúng ta. Vì vậy, chàng đã thuyết phục được thiếp và thiếp phải tin chàng, tuy lòng thiếp rất đa nghỉ.
Giọng nói chân thành của mẹ tôi khiến cha tôi vô cùng cảm động. Cha ôm lấy người vợ xiết bao thương yêu, người bạn đời chung thuỷ của mình mà khóc dầm dể.
Được gặp lại chổng sau hai mươỉ năm mòn mỏi đợi chờ, mẹ tôi sung sướng vô cùng! Mẹ nhìn ngắm cha không chán mắt và hai cánh tay trắng muốt của mẹ cứ ôm chặt cổ cha không muốn rờỉ. Cảnh tượng đó khỉến trái tỉm tôi – đứa con trai duy nhất của hai người – cứ thổn thức mãi không thôỉ vì xúc động, vì hạnh phúc. Từ nay, tôi sẽ luôn được sống trong sự yêu thương, che chở của mẹ, của cha.