Bất cứ nơi đâu có sông nước là sẽ có cá đồng. Ở nước ta, với hệ thống sông ngòi dày đặc, cá đồng đã trở thành một món ăn vô cùng quen thuộc. Ngoài chợ, cá đồng có bán quanh năm. Nhưng ăn cá mua ở chợ chắc chắn không thích bằng việc thưởng thức những con cá do chính mình bắt được.
Cá đồng là từ chung để chỉ các loài cá nước ngọt. Ở miền Bắc cá đồng ngụ ý chỉ cá bắt được ngoài đồng ruộng hoặc ven sông, không phải cá nuôi. Người nông dân ra ruộng làm đồng tranh thủ đặt đơm đó, hoặc thả lưới, khi trở về nhà có thêm dăm ba con cá cho bữa ăn chiều. Ấy là cái thú vui làng quê dân dã. Cá đồng vùng đồng bằng sông Cửu Long thì phong phú hơn. Mỗi mùa nước nổi hàng ngàn loài cá tụ về đây nhiều đến độ người dân gọi riêng khoảng thời gian này là “mùa cá rộ”. Cũng từ đó mà sinh sản ra nhiều cách đánh bắt, chế biến những món ăn từ cá.
Thịt cá đồng trong môi trường tự nhiên, ngọt săn và đượm mùi bùn đất quê hương. Ngon lành là vậy, mà lại sẵn có nên cá đồng là nguồn thực phẩm quan trọng của nông dân, nhất là những người miền sông nước. Hình ảnh thường thấy ở những vùng này là những chiếc thuyền câu to nhỏ ấy núp trong các bụi rù rì để tránh nắng, ban đêm thì đỏ rực ánh lửa và tiếng gõ lưới lốc cốc nghe đều đều và buồn buồn. Cũng còn phải kể đến các kiểu bắt cá khác, như thả lưới, thả lờ, đặt lợp, đặt đơm, đặt đó, mò hang,... kể cả ngồi đón cá rạch ngược dòng í nước lên ruộng cạn, bắt bỏ giỏ.
Mùa cá rộ cũng là mùa lũ, người dân miền Tây có cách câu cá độc chiêu hơn cả, họ ngồi trên giường thả câu ngay trong nhà đã ngập trắng nước, câu chừng nửa buổi là đủ thức ăn cho cả ngày.
Ở những vùng bốn bề sông nước như Cà Mau - U Minh thì cá đồng còn là nguồn lợi kinh tế lớn. Những vùng này một thời nổi tiếng là “mỏ cá đồng”, như Thanh Tùng (Đầm Dơi), Cái Nước, Khánh Bình (huyện Trần Văn Thời), Nhà Nghệ - Bang Cang (Thới Bình), rừng u Minh Hạ... Nhiều người dân chỉ sống bằng cá đồng mà không cần làm lúa. Giăng câu một bữa, dễ dàng bắt được những con cá lóc lớn nặng đến đôi ba ló mỗi con hay những con trê vàng to đến cả kí, các loại cá rô mề, bối phệt thì không sao kể xiết.
Cứ như thế, con cá đồng không chỉ nuôi sống con người mà tự nó còn sinh ra một nếp sinh hoạt riêng cho người dân quê. Nét đẹp rất đời thường ấy cũng chính là cái hồn của sông nước, của quê hương...