Chuyện của Lượm xảy ra vào thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp ở Huế. Lượm là một chú bé nhỏ nhắn, nhanh nhẹn, ăn mặc gọn gàng trong bộ trang phục giao liên.
Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Ca lô đội lệch,
Lượm có đôi má đỏ au như bồ quân, có nét cười thoải mái hồn nhiên:
Cháu cười híp má
Má đỏ bồ quân...
Lượm vui tính và tinh nghịch: ca lô đội hơi lệch (thế mới oách) mồm thì huýt sáo vang. Lượm lúc nào cũng thấy vui vẻ và thích thú. Huýt sáo vang, cười híp mí, Lượm còn tâm sự thật thà:
Cháu đi liên lạc
Vui lắm chú à
Ở đồn Mang Cá
Thích hơn ở nhà.
Lượm rất vui khi được phục vụ cho cách mạng, Lượm coi cách nạng như một ngày hội. Qua diễn tả của nhà thơ, chúng ta có cảm tình ngay với Lượm, yêu mến Lượm vì Lượm hồn nhiên, cởi mở và dỗ làm thân quá.
Cách mạng đòi hỏi phải chuyển thư hoả tốc băng qua mặt trận. Thế là Lượm lên đường. Mặc cho đạn bắn như mưa "đạn bay vèo vèo" nhưng Lượm vẫn "bỏ thư vào bao" để ra đi. Lượm rất nhanh nhọn. Cái chân thoăn thoắt đã đưa chú bé "Vụt qua mặt trận. Đạn bay vèo vèo", Lượm đã qua được hiểm nguy nhưng hiểm nguy chưa hết. Giữa lúc vắng vẻ, hình ảnh Lượm thấp thoáng trên đồng lúa đã làm cho giặc chú ý:
Ca lô chú bé
Nhấp nhô trên đồng.
Một làn đạn của giặc đã làm Lượm ngã xuống:
Bỗng loè chớp đỏ
Thôi rồi, Lượm ơi!
Lượm hi sinh như một thiên thần ngã xuống thảm lúa:
Cháu nằm trên lúa
Tay nắm chặt bông
Lúa thơm mùi sữa
Hồn bay giữa đồng.
"Hồn bay giữa đồng"! Phải chăng khi chết, hồn của Lượm vẫn gắn bó với quê hương đất nước, và em vẫn nắm chặt bông lúa như nắm chặt quê hương. Không ai không xót thương cho Lượm và căm thù kẻ đã bắn Lượm. Em cũng cảm thấy xót thương đau đớn như chính em bị trúng đạn.
Lượm đã làm cho em cảm nhận được sự hi sinh anh dũng của những người thiếu niên tuổi nhỏ, chí lớn. Lượm hi sinh, cùng với những Kim Đồng, Lê Văn Tám làm rạng rỡ truyền thống yêu nước của thiếu niên Việt Nam. Lượm đã để lại cho em niềm cảm phục, tự hào. Lượm sẽ sống mãi trong lòng chúng ta. Em nghĩ rằng mình phải gắng học hành để lớn lên xây dựng đất nước giàu đẹp, và để khỏi phụ lòng những thế hệ cha anh.