A. TÌM HIỂU ĐỀ
1. Kiểu bài: Bình luận.
2. Nội dung cần bình luận
- Công ơn to lớn của cha mẹ đối với con cái.
- Lòng hiếu thảo của con cái đối với cha mẹ.
3. Kiến thức cần huy động
- Khai thác chữ nghĩa trong bài ca dao.
- Vận dụng kiến thức đời sồng về mối quan hệ cha mẹ và con cái.
4. Phương hướng giải để và làm bài
- Nếu đề ra yêu cầu bình luận về đạo làm con phải hiếu thảo vối cha mẹ, thì bài làm nhẹ về nội dung đầu (2 câu đầu), mà nặng về nội dung hai. Nếu đề ra yêu cầu như trên đây thì phải xem trọng cả hai nội dung.
Về giải thích bài ca dao, nên hiểu “công cha” là công ơn của cha, nghĩa mẹ là ơn nghĩa, tình nghĩa của mẹ. Nên chú ý sắc thái khác biệt của hai vế ví von: “như núi Thái Sơn” và “như nước trong nguồn chảy ra”, để chứng tỏ bài ca dao có sự đánh giá sâu sắc về “công cha, nghĩa mẹ”.
Bài làm cũng cần làm sáng tỏ nội dung “thờ mẹ kính cha” là gì. Thế nào là “thờ” và “kính”. Đối với những em học sinh giỏi thì có thể tìm hiểu thêm nội dung chữ “hiếu”. Có cách giải thích chữ “hiếu” theo tinh thần đạo đức của nhân dân, lại có cách giải thích chữ “hiếu” theo tinh thần phong kiến, yêu cầu con cái phục tùng vô điều kiện ý muôn của cha mẹ. Cách hiểu phong kiến ấy ngày nay tỏ ra lạc hậu, có hại...
B. DÀN Ý CHI TIẾT
1. Mở bài
- Nêu xuất xứ, giới thiệu bài ca dao.
- Nêu tóm tắt vấn đề cần bình luận.
b. Thân bài
- Giải thích bài ca dao:
+ Công ơn to lớn của cha.
+ Ơn nghĩa to lớn của mẹ.
+ Nội dung của đạo làm con “thờ mẹ kính cha”
+ Yêu cầu cao của đạo làm con: “một lòng”, “cho tròn”.
+ Chữ hiếu của bài ca dao và chữ hiếu của đạo đức phong kiến (đối với học sinh giỏi).
- Đánh giá bài ca dao:
+ Suy tôn công ơn cha mẹ là đúng.
+ Thờ mẹ kính cha là đúng.
+ Người con biết thờ mẹ kính cha chắc chắn sẽ trở thành người công dân tốt, một điều có lợi.
- Bày tỏ thái độ đối với bài ca dao:
+ Tán thành bài ca dao, làm theo bài ca dao
+ Phân biệt lòng hiếu thảo với chữ “hiếu” mang nội dung phong kiến.
3. Kết bài
+ Bài ca dao không chỉ là lời khuyên của cha mẹ, mà còn là lời tự khuyên mình của các con cái.
+ Lời khuyên ấy có tác dụng xây dựng gia đình hạnh phúc, vừa có ý nghĩa xây dựng xã hội lành mạnh.