SỞ GD& ĐT TỈNH THANH HOÁ
TRƯỜNG THPT NGUYỄN TRÃI | ĐỀ KSCL KỲ THI THPT QUỐC GIA NĂM 2017 LẦN 2
Môn: Ngữ Văn
Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian phát đề
(Đề thi gồm 02 trang) |
I. ĐỌC HIỂU (3,0 điểm)
Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi:
..."Những người hôi của hí hửng bên chiếc xe cháy trụi, chỉ vài chai dầu ăn, sữa tắm. Gương mặt bất lực ứa nước mắt của một người đàn ông phong trần. Và gương mặt bẽn lẽn khi xóm làng vận động người hôi của trả lại cho người lái xe số vật phẩm trên.
Những tàn ác, tham lam, ti tiện...cũng giống như rều rác trên bề mặt một con sông đang cuộn trào. Nhìn ngang, nó dày đặc lắm, tưởng chừng hung hãn lấp kín cả mặt sông. Nhưng nhìn sâu, dưới bề mặt đó là một khối nước khổng lồ gấp bội. Khối nước đó trong veo, cuồn cuộn và miệt mài lao đi, tưới đẫm và cho vẫy vùng.
Cuộc đời này có chuyện xấu xa, nhưng cuộc đời này không hề và chẳng bao giờ toàn là chuyện xấu xa. Khối nước kia mới thực là nguồn sức mạnh nguyên thủy và vĩnh hằng nuôi dưỡng sự sống, vẽ màu xanh lên bầu trời, nở ra những thảm hoa rực rỡ trong tâm hồn mỗi con người"...
(Trích Chuyện anh phụ xe bật khóc vì bị hôi của: Nó rất ám ảnh, nhưng cuộc đời này không phải toàn là thứ xấu xa...Hoàng Xuân. Tri thức trẻ, 5/11/2016).
Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích trên ? (0,5 điểm)
Câu 2: Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu văn: Những tàn ác, tham lam, ti tiện...cũng giống như rều rác trên bề mặt một con sông đang cuộn trào (1,0 điểm)
Câu 3: Hình ảnh khối nước trong đoạn trích tượng trưng cho điều gì? (0,5 điểm)
Câu 4: Suy nghĩ của anh/chị về câu: Khối nước kia mới thực là nguồn sức mạnh nguyên thủy và vĩnh hằng nuôi dưỡng sự sống, vẽ màu xanh lên bầu trời, nở ra những thảm hoa rực rỡ trong tâm hồn mỗi con người. (1,0 điểm)
II. LÀM VĂN (7,0 điểm)
Câu 1 (2,0 điểm)
Hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/ chị về ý kiến được nêu trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu: "Cuộc đời này có chuyện xấu xa, nhưng cuộc đời này không hề và chẳng bao giờ toàn là chuyện xấu xa.".
Câu 2 (5,0 điểm)
...Sóng thác đã đánh đến miếng đòn hiểm độc nhất, cả cái luồng nước vô sở bất chí ấy bóp chặt lấy hạ bộ người lái đò [...]. Mặt sông trong tích tắc lòa sáng lên như một cửa bể đom đóm rừng ùa xuống mà châm lửa vào đầu sóng. Nhưng ông đò vẫn cố nén vết thương, hai chân vẫn kẹp chặt lấy cuống lái, mặt méo bệch đi như cái luồng sóng đánh hồi lùng, đánh đòn tỉa, đánh đòn âm vào chỗ hiểm. Tăng thêm mãi lên tiếng hỗn chiến của nước của đá thác. Nhưng trên cái thuyền sáu bơi chèo, vẫn nghe rõ tiếng chỉ huy ngắn gọn tỉnh táo của người cầm lái. Vậy là phá xong cái trùng vi thạch trận vòng thứ nhất. Không một phút nghỉ tay nghỉ mắt, phải phá luôn vòng vây thứ hai và đổi luôn chiến thuật. Ông lái đã nắm chắc binh pháp của thần sông thần đá. Ông đã thuộc quy luật phục kích của lũ đá nơi ải nước hiểm trở này. Vòng đầu vừa rồi, nó mở ra năm cửa trận, có bốn cửa tử một cửa sinh, cửa sinh nằm lập lờ phía tả ngạn sông. Vòng thứ hai này tăng thêm nhiều cửa tử để đánh lừa con thuyền vào, và cửa sinh lại bố trí lệch qua phía bờ hữu ngạn. Cưỡi lên thác sông Đà, phải cưỡi đến cùng như là cưỡi hổ. Dòng thác hùm beo đang hồng hộc tế mạnh trên sông đá. Nắm chặt lấy được cái bờm sóng đúng luồng rồi, ông đò ghì cương lái, bám chắc lấy cái luồng nước đúng mà phóng nhanh vào cửa sinh, mà lái miết một đường chéo về phía cửa đá ấy. Bốn năm bọn thủy quân cửa ải nước bên bờ trái liền xô ra định níu thuyền lôi vào tập đoàn cửa tử. Ông đò vẫn nhớ mặt bọn này, đứa thì ông tránh mà rảo bơi chèo lên, đứa thì ông đè sấn lên mà chặt đôi ra để mở đường tiến. Những luồng tử đã bỏ hết lại sau thuyền. Chỉ còn vẳng reo tiếng hò của sóng thác luồng sinh. Chúng vẫn không ngớt khiêu khích, mặc dầu cái thằng đá tướng đứng chiến ở cửa vào đã tiu nghỉu cái mặt xanh lè thất vọng thua cái thuyền đã đánh trúng vào cửa sinh nó trấn lấy. Còn một trùng vây thứ ba nữa. Ít cửa hơn, bên phải bên trái đều là luồng chết cả. Cái luồng sống ở chặng ba này lại ở ngay giữa bọn đá hậu vệ của con thác. Cứ phóng thẳng thuyền, chọc thủng cửa giữa đó. Thuyền vút qua cổng đá cánh mở cánh khép. Vút, vút, cửa
ngoài, cửa trong, lại cửa trong cùng, thuyền như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vừa tự động lái được lượn được. Thế là hết thác....
(Trích Người lái đò sông Đà - Nguyễn Tuân, Ngữ văn 12, tập một)
Cảm nhận của anh/chị về nhân vật ông lái đò trong đoạn trích trên. Từ đó bình luận ngắn gọn về suy nghĩ, tình cảm của nhà văn Nguyễn Tuân đối với con người lao động Việt Nam trong tùy bút Người lái đò sông Đà.
Đáp án đề thi thử THPT Quốc gia năm 2017 môn Ngữ văn
I. ĐỌC HIỂU
Câu 1. Phương thức biểu đạt chính: Nghị luận
Câu 2.
- Biện pháp tu từ: So sánh (Những tàn ác, tham lam, ti tiện... với rều rác trên bề mặt một con sông đang cuộn trào).
- Tác dụng:
- Làm tăng giá trị biểu đạt và tính cụ thể cho câu văn
- Tạo ấn tượng về những điều ác, điều xấu đang diễn ra tràn lan có thể nhìn thấy một cách rõ ràng, cụ thể.
Câu 3. Hình ảnh khối nước trong đoạn trích tượng trưng cho lòng tốt và những điều tốt đẹp trong cuộc sống.
Câu 4. Câu: Khối nước kia mới thực là nguồn sức mạnh nguyên thủy và vĩnh hằng nuôi dưỡng sự sống, vẽ màu xanh lên bầu trời, nở ra những thảm hoa rực rỡ trong tâm hồn mỗi con người.
- Thể hiện niềm tin của tác giả về những điều tốt đẹp vẫn luôn tồn tại trong cuộc đời.
- Những điều tốt và lòng tốt của con người sẽ góp phần tô điểm cho cuộc đời luôn tươi đẹp; bồi đắp cho con người những giá trị nhân bản tích cực.
II. LÀM VĂN
Câu 1. Viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về ý kiến được nêu trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu: "Cuộc đời này có chuyện xấu xa, nhưng cuộc đời này không hề và chẳng bao giờ toàn là chuyện xấu xa".
a. Yêu cầu chung:
- Viết đúng một đoạn văn khoảng 200 chữ
- Đảm bảo cấu trúc đoạn văn; tập trung làm rõ nội dung của đề
- Trình bày mạch lạc, rõ ràng, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu...
b. Yêu cầu cụ thể:
* Giải thích:
- "Chuyện xấu xa" ở đây là những tàn ác, tham lam, ti tiện...những mặt trái của xã hội.
- Ý kiến khẳng định: Cuộc đời tuy vẫn có những chuyện xấu xa nhưng vẫn có niềm tin mãnh liệt vào những điều tốt đẹp luôn tồn tại.
* Bàn luận:
- Cuộc đời này có chuyện xấu xa: Cái xấu, cái ác luôn tồn tại song song cùng với những điều tốt đẹp. Đó là hai mặt của con người và cuộc sống. Ở mỗi con người đều có phần ý chí và bản năng, nếu để phần bản năng chế ngự con người dễ trở nên tàn ác, tham lam, ti tiện...và vì thế sẽ gây ra những chuyện xấu xa cho cuộc đời.
- Cuộc đời này không hề và chẳng bao giờ toàn là chuyện xấu xa: Trong cuộc đời này những điều tốt đẹp vẫn luôn tồn tại bởi hướng thiện luôn là khao khát của nhân loại tiến bộ. Khi chứng kiến những chuyện xấu xa hoặc khi làm điều ác, điều xấu con người sẽ ghê sợ, tránh xa, lên án; có cảm giác ăn năn, hối hận. Từ đó mỗi người sẽ luôn đấu tranh với cái ác, cái xấu để loại bỏ nó và luôn đấu tranh với chính mình để vươn tới những điều tốt đẹp.
* Bài học nhận thức và hành động:
- Mỗi người cần có nhận thức đúng đắn để thấy rằng cái xấu, cái ác có thể vẫn đang hiện hữu nhưng cuộc đời này không hề và chẳng bao giờ toàn là chuyện xấu xa, bởi những điều tốt đẹp luôn được nhân loại giữ gìn, trân trọng.
- Mỗi người cần có hành động đúng đắn: Lên án, đấu tranh với cái xấu, cái ác và luôn hướng tới những điều tốt đẹp trong cuộc sống.
Câu 2. Cảm nhận của anh/chị về nhân vật ông lái đò trong đoạn trích. Từ đó bình luận ngắn gọn về suy nghĩ, tình cảm của nhà văn Nguyễn Tuân đối với con người lao động Việt Nam trong tùy bút Người lái đò sông Đà.
a. Yêu cầu chung:
- Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận văn học: Có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài. Mở bài nêu được vấn đề; thân bài triển khai được vấn đề; kết bài kết luận được vấn đề
- Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Vẻ đẹp nhân vật ông lái đò; suy nghĩ, tình cảm của nhà văn Nguyễn Tuân đối với con người lao động Việt Nam.
- Triển khai thành các luận điểm, thể hiện khả năng cảm nhận về nhân vật và có những lí lẽ, dẫn chứng xác đáng.
b. Yêu cầu cụ thể: Thí sinh có thể làm theo nhiều cách nhưng cần đạt được các ý chính sau đây:
* Giới thiệu tác giả, tác phẩm:
- Nguyễn Tuân là nhà văn tiêu biểu của văn xuôi hiện đại Việt Nam.
- Tuỳ bút Người lái đò sông Đà là tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Tuân sau Cách mạng tháng Tám 1945.
- Nhân vật ông lái đò thể hiện rõ suy nghĩ, tình cảm của ông về con người lao động Việt Nam.
* Cảm nhận về nhân vật ông lái đò trong đoạn trích.
- Vẻ đẹp tài hoa, nghệ sĩ ở hình ảnh ông lái đò:
- Ông lái đò được đặt trong tình huống thử thách đặc biệt: chiến đấu với thác dữ sông Đà, vượt qua ba trùng vi thạch trận bằng tài nghệ "tay lái ra hoa".
- "nắm chắc binh pháp của thần sông thần đá"và ung dung chủ động trong hình ảnh "trên thác hiên ngang người lái đò sông Đà có tự do, vì người lái đò ấy đã nắm được cái quy luật tất yếu của dòng nước Sông Đà"
- Rất nghệ sĩ trong hình ảnh "nắm chắc lấy cái bờm sóng đúng luồng, ông đò ghì cương lái, bám chắc lấy luồng nước đúng mà phóng nhanh vào cửa sinh..."; với lũ đá nơi ải nước, "đứa thì ông tránh mà rảo bơi chèo lên, đứa thì ông đè sấn lên mà chặt đôi ra để mở đường tiến", con thuyền trong sự điều khiển của ông lái: "như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vừa tự động lái được, lượn được."...
- Việc đưa con thuyền tìm đúng luồng nước, vượt qua bao cạm bẫy của thạch trận sông Đà quả thực là một nghệ thuật cao cường từ một tay lái điêu luyện.
- Vẻ đẹp trí dũng ở hình ảnh ông lái đò:
- Một mình một thuyền, ông lái giao chiến với sóng thác dữ dội như một viên dũng tướng luôn bình tĩnh đối đầu với bao nguy hiểm: "ông lái đò cố nén vết thương...hai chân vẫn kẹp chặt lấy cuống lái..." , mặc dù "mặt méo bệch đi" vì những luồng sóng " đánh đòn âm, đánh đòn tỉa", "nhưng trên cái thuyền sáu bơi chèo, vẫn nghe tiếng chỉ huy ngắn gọn tỉnh táo của người cầm lái" ...
- Đối mặt với thác dữ sông Đà, ông đò có một lòng dũng cảm vô song: "Cưỡi lên thác sông Đà, phải cưỡi đến cùng như là cưỡi hổ" ...
- Ông lái đò khôn ngoan vượt qua mọi cạm bẫy của thác ghềnh, đưa con thuyền vượt thác an toàn khi " những luồng tử đã bỏ hết lại sau thuyền", còn lũ đá thì "thất vọng thua cái thuyền"... Cuộc đọ sức giữa con người với thiên nhiên thật ghê gớm, căng thẳng, đầy sáng tạo và con người đã chiến thắng.
- Vẻ đẹp người lái đò Sông Đà là vẻ đẹp của người anh hùng lao động trong công cuộc dựng xây cuộc sống mới của đất nước.
- Nghệ thuật xây dựng nhân vật: tạo tình huống đầy thử thách cho nhân vật; chú ý tô đậm nét tài hoa, nghệ sĩ; sử dụng ngôn ngữ phong phú, sáng tạo, tài hoa; kết hợp kể với tả nhuần nhuyễn và đặc sắc, bút pháp nghệ thuật so sánh, nhân hóa, liên tưởng độc đáo, thú vị; vận dụng tri thức của nhiều ngành văn hóa, nghệ thuật góp phần miêu tả cuộc chiến hào hùng và khẳng định vẻ đẹp tâm hồn nhân vật.
* Bình luận về suy nghĩ, tình cảm của nhà văn Nguyễn Tuân đối với con người lao động Việt Nam trong tùy bút Người lái đò sông Đà:
- Qua nhân vật ông lái đò, Nguyễn Tuân quan niệm, người lao động cũng là anh hùng, cũng là nghệ sĩ trong môi trường làm việc và trong công việc của mình khi họ dám đương đầu với thử thách và đạt tới trình độ điêu luyện trong công việc đồng thời cũng bày tỏ tình cảm yêu mến, trân trọng, tự hào về con người lao động Việt Nam.
- Suy nghĩ và tình cảm đúng đắn, giàu tính nhân văn, giàu tinh thần dân tộc, giàu tin yêu với con người và cuộc đời. Đó là sự thay đổi, trưởng thành lớn lao của Nguyễn Tuân so với giai đoạn trước Cách mạng. Nếu trước đây, ông thường khắc họa người anh hùng trong chiến đấu, người nghệ sĩ trong nghệ thuật và thuộc về quá khứ thì đến tác phẩm này ông tìm thấy anh hùng và nghệ sĩ ngay trong con người lao động thường ngày. Nguyễn Tuân còn khẳng định với chúng ta rằng chủ nghĩa anh hùng cách mạng đâu phải chỉ dành riêng cho cuộc chiến đấu chống ngoại xâm mà còn thể hiện sâu sắc trong việc xây dựng đất nước và chinh phục thiên nhiên.
* Đánh giá:
- Hình tượng người lái đò sông Đà trong đoạn trích là một con người bình dị mà phi thường được Nguyễn Tuân khắc hoạ như một biểu tượng đẹp của con người Việt Nam trong công cuộc xây dựng đất nước. Đó là một cách nhìn, một cách khám phá và khẳng định vẻ đẹp của con người Việt Nam trong thời đại mới. Ông lái đò chính là "thứ vàng mười đã qua thử lửa" của con người Tây Bắc.
- Khẳng định rõ nét phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân cũng như sức sống lâu bền của tùy bút Người lái đò sông Đà trong lòng người đọc.
Lưu ý chung của đáp án:
1. Đây là đáp án mở nên thang điểm chỉ nêu mức điểm của phần nội dung lớn nhất thiết phải có
2. Chỉ cho điểm tối đa đối với những bài viết đáp ứng được đầy đủ những yêu cầu đã nêu mỗi câu, đồng thời phải được triển khai chặt chẽ, diễn đạt lưu loát, có cảm xúc
3. Khuyến khích những bài viết sáng tạo. Chấp nhận bài viết có những phần không giống đáp án nhưng phải có căn cứ xác đáng và lí lẽ thuyết phục
4. Không cho điểm cao đối với những bài chỉ nêu chung chung, sáo rỗng
5. Cần trừ điểm đối với những bài mắc lỗi về hành văn, ngữ pháp và chính tả.