Buổi sáng hôm ấy, lão Hạc về rồi, tôi cứ bần thần mãi. Cái điếu thuốc lào, ấm nước chè tươi vẫn nằm chơ vơ ra đó. Tôi không thiết đến nữa. Tôi nghĩ đến 5 quyển sách của ôi, tôi nghĩ đến cậu Vàng. Câu nói của lão Hạc cứ xoáy vào óc tôi: "Thì ra tôi già bằng này tuổi đầu rồi còn đánh lừa một con chó, nó không ngờ tôi nỡ tâm lừa nó".
Ngồi trên tấm phản gỗ đã sờn đã mọt, tôi bần thần lặng đi. Nhớ lại những lời lão Hạc vừa kể, tôi như thấy cảnh cậu Vàng bị thằng Xiên thằng Mục bắt trói. Nghe tiếng chú gọi, cậu Vàng từ ngoài ngõ chạy về vẫy đuôi mừng rối rít. Vừa ăn được mấy miếng cơm thì thấy thằng Xiên thằng Mục nấp trong xó nhà, bất ngờ túm lấy hai chân sau cậu Vàng dốc ngược lên. Cậu Vàng bị trói chặt. Cậu rên ư ử. Nước mắt chảy ra rồi dại đi. Nó nhìn lão Hạc. Như van xin, như cầu cứu. Nó biết là sắp chết. Cậu Vàng nhìn lão Hạc với cặp mắt đờ ra, tưởng như trách móc: "A! Lão già tệ lắm! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à?".
Suốt cả ngày hôm ấy và mấy ngày sau nữa, tôi bải hoải cả chân tay. Không buồn mó đến cái điếu cày nữa. Thương mình, thương vợ con nheo nhóc. Tôi nghĩ đến lão Hạc, nhớ đến đứa con trai của lão đi phu đồn điền mãi chưa về.
Tôi nghĩ đến cậu Vàng và kiếp chó. Nét mặt khắc khổ, đôi vai gầy, hai hỏm mắt ầng ậng nước của lão Hạc cứ làm cho tôi buồn tê tái. Thuốc đã vo viên, đã bỏ vào xoe, cái đóm cháy đã tàn, thế mà tôi vẫn chưa hút. Cái miệng cứ đắng ngắt. Nước mắt tôi ứa ra. Câu nói của lão Hạc "... Nếu kiếp người cũng khổ nốt thì ta nên làm kiếp gì thật sung sướng ?" cứ làm tôi bồi hồi, đau đớn.