Để đáp ứng yêu cầu của đề bài, người viết cần đặt mình vào vị trí nhân vật ông giáo; chú ý đến những hành động, cử chỉ, biểu hiện của nhân vật lão Hạc và tưởng tượng xem lúc đó mình (với tư cách là nhân vật ông giáo) sẽ nghĩ gì và làm gì (Dựa vào những hành động đã được đề cập trong văn bản truyện).
PHÂN TÍCH ĐỀ
a) Nội dung trọng tâm:
- Sự kiện lão Hạc sang báo tin bán con chó Vàng;
- Suy nghĩ của nhân vật ông giáo về tình cảnh của lão Hạc.
b) Xác định các yếu tố cấu thành văn bản:
- Ngôi kể: ngôi thứ nhất, vai ông giáo.
- Trình tự kể: từ hiện tại hồi tưởng lại quá khứ.
Ngoài phương thức chính là kể, cần kết hợp các yếu tố miêu tả, biểu cảm.
c) Phạm vi tư liệu:
- Truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao;
- Thực tế cuộc sống những năm trước Cách mạng tháng Tám 1945.
DÀN BÀI
a) Mở bài:
- Nhân vật ông giáo tự giới thiệu:
+ Là một thầy giáo nghèo sống giữa những người nông dân.
+ Luôn suy nghĩ và đau xót về số phận những người đồng bào lao khổ của mình.
- Người tôi trăn trở nhiều nhất là ông lão hàng xóm - lão Hạc - chiều qua lão sang nhà tôi báo tin bán chó với vẻ mặt và tâm trạng đau khổ tột cùng.
b) Thân bài:
(1) Lão Hạc đến báo tin bán chó;
- Vẻ mặt của lão Hạc:
+ Ban đầu cố làm ra vui vẻ, cười như mếu, mắt ầng ậng nước;
+ Đột nhiên mặt co rúm lại, các nếp nhăn xô lại ép cho nước mắt chảy ra, khóc như con nít...
- Lão Hạc kể lại chuyện bán “cậu” Vàng và tâm trạng đau khổ của lão:
+ Lão gọi con chó, cho nó ăn để hai thằng đến bắt chó dễ bề tóm lấy.
+ Lão tưởng tượng lời trách cứ tồi tệ của “cậu” Vàng đối với mình;
+ Lão đau đớn, quằn quại vì “đi lừa một con chó”;
(2) Tôi lúng túng, bất lực và áy náy, xót xa trước nỗi đau khổ của người hàng xóm tội nghiệp:
- Tôi an ủi lão rằng giết nó là hóa kiếp cho nó.
- Lão Hạc chua chát nói rằng hóa kiếp cho nó sống kiếp khác sưng sướng hơn chăng?
c) Kết bài:
- Câu hỏi về số kiếp con người của lão Hạc còn ám ảnh tôi mãi. Còn biết bao “lão Hạc” khác nữa trong xã hội này?
- Nhưng tôi vẫn tin tưởng và tự hào về những phẩm chất cao quý của đồng bào mình - điều đó được khẳng định qua những tâm hồn cao đẹp như lão Hạc.