- Tấm lòng băn khoăn, lo lắng cho vận mệnh đất nước của Trần Quốc Tuấn thể hiện:
+ Băn khoăn trước tình trạng tướng sĩ không biết lo lắng cho tương lai đất nước: Không thấy lo, thấy thẹn khi nhà vua và đất nước bị kẻ thù làm nhục. Chỉ biết vui thú tiêu khiển (chọi gà, đánh bạc), lo làm giàu, ham săn bắn, thích rượu ngon, mê tiếng hát
+ Lo lắng cho vận mệnh đất nước: Đặt ra tình huôrig: nếu có giặc Mông Thát tràn sang... để chỉ ra nguy cơ thất bại: Cựa gà trống không thể đâm thủng áo giáp của giặc, mẹo cờ bạc không thể dùng làm mưu lược nhà binh...
Tỏ ra nỗi lòng đau xót trước tình trạng đất nước: Đau xót biết chừng nào!
- Thổ lộ nỗi lòng yêu nước của mình với tướng sĩ: lòng căm thù giặc, ý chí quyết chiến quyết thắng kẻ thù, bảo vệ nền độc lập, tự do của dân tộc.
+ Lòng căm thù giặc thể hiện ở việc lột tả tội ác và sự ngang ngược của kẻ thù. Kẻ thù tham lam tàn bạo đòi ngọc lụa, hạch sách bạc vàng, vét kiệt của kho có hạn, hung hãn như hổ đói.
+ Ý chí quyết tâm chống giặc: thể hiện ở hành động (quên ăn, mất ngủ, đau đớn đến thắt tim, thắt ruột), thái độ uất ức khi chưa trả được thù, sẵn sàng hi sinh bản thân để giết giặc: Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối; ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù. Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng.
- Kêu gọi các tướng sĩ chăm chỉ tập luyện, không được lơ là mất cảnh giác, ham vui mà quên mất trách nhiệm đối với đất nước.