Từ ngày anh con trai đi rồi, lão sống thui thủi một mình trong túp lều nơi xó vườn. Lão làm thuê để nuôi bản thân. Bầu bạn của lão là con chó mà lão gọi là “cậu Vàng”. Lão xem nó như người bạn tâm giao.
Anh con trai đi biền biệt ba năm vẫn chưa về. Rồi một năm nữa trôi qua, lão mỏi mòn đợi nhưng vẫn không thấy bóng dáng người con trở về. Lão âm thầm chờ đợi anh về để giao cho anh mảnh vườn mà lão cố giữ cho anh.
Một trận ốm kéo dài hơn hai tháng đã làm lão hao kiệt sức lực, lão yếu đi ghê lắm. Làng mất vé sợi, lão cũng không còn việc làm. Rồi lại bão, hoa màu trong vườn mất không còn cây nào, gạo mỗi ngày một kém. Mỗi ngày lão với cậu Vàng ăn hết ba hào gạo mà vẫn không no. Lão buộc phải bán “người bạn” bấy lâu cho người ta giết thịt. Sau khi bán chó, lão càng thê thảm.
Lão Hạc tâm sự với ông giáo về kiếp người khổ sở của mình; lão nhờ ông giáo giữ hộ mảnh vườn cho cậu con trai, gửi ông giáo ba mươi đồng bạc phòng khi lão chết có tiền mà lo tang ma để không làm phiền hàng xóm. Từ ngày đó, lão ăn khoai, ăn củ ráy, củ chuối, sung luộc... và chế được món gì lão ăn món đó.
Để kết thúc cuộc đời khốn khổ của mình, lão đã lừa Binh Tư để có được miếng bả chó. Ông giáo đã hiểu nhầm việc làm này của lão Hạc nhưng sự hiểu nhầm này nhanh chóng được hóa giải khi ông về ngang nhà lão. Cái chết của lão Hạc thật đáng sợ và đau đớn. Chỉ có ông giáo và Binh Tư mới hiểu vì sao lão chết. Ông giáo nhìn thi thể lão và hứa sẽ giữ gìn mảnh vườn cho đến ngày anh con trai lão trở về.