I. Khởi động
Thanh đang đi một mình trên đường thì bị một người lớn hơn bắt nạt. Em hãy giúp Thanh chọn một trong các cách xử lí sau?
A. Hét to để người khác nghe thấy.
B. Khóc, van xin kẻ bắt nạt.
C. Bình tĩnh tìm cách thoát thân.
Trả lời:
C. Bình tĩnh tìm cách thoát thân.
Thanh cần bình tĩnh để ứng phó với tình huống nguy hiểm. Thanh nên vừa bình tĩnh gào lên kêu cứu kết hợp với quan sát xung quanh để tìm phương hướng thuận lợi chạy thoát khỏi nơi nguy hiểm.
II. Khám phá
1. Tình huống nguy hiểm từ con người
Đọc thông tin và trả lời câu hỏi
a) Những chi tiết nào trong thông tin trên cho thấy H là nạn nhân của những kẻ bắt nạt?
b) Khi bị bắt nạt, H đã cảm thấy như thế nào?
Trả lời:
a) Những chi tiết trong thông tin trên cho thấy H là nạn nhân của những kẻ bắt nạt là:
Chi tiết: H bắt đầu vào học lớp 5 bị bắt nạt về giọng nói vùng miền, cũng như bị trêu chọc cả về bề ngoài của cậu. Nều H phản đối thì ngay lập tức H bị doạ đánh. H đã bị đánh mấy lần nên cậu cảm thấy sợ hãi, cô độc, chán nản và chểnh mảng học hành.
b) Khi bị bắt nạt, H đã cảm thấy không còn yêu bản thân mình nữa, luôn trong tâm lý sợ hãi: "Tôi cảm thấy chẳng ai ưa tôi cả. Vì vậy tôi cũng không ưa tôi”. H chia sẻ những câu nói rất đau lòng: Trẻ em, cùng với tất cả sự thơ ngây và non nớt trong đời, có thể trở thành nạn nhân của sự bị bắt nạt. Hành vi của những người bắt nạt có thể rất nhẫn tâm, đề lại nỗi ám ảnh cho nạn nhân trong cuộc sống.
Bắt nạt học đường, bắt nạt kẻ yếu là một trong những vấn nạn của xã hội hiện nay. Hậu quả của những hành vi trên rất nặng nề, nó ảnh hưởng về thể chất và nhất là ảnh hưởng về tâm lý của các em, nó trở thành một vết sẹo tuổi thơ mà khi lớn lên các em không bao giờ quên được.
2. Hậu quả của tình huống nguy hiểm
Quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi
Các hình ảnh trên nói về những mối nguy hiểm nào từ con người? Những hậu quả
? Các hình ảnh trên nói về những mối nguy hiểm nào từ con người? Những hậu quả nào có thể xảy ra trong các tình huống trên?
Trả lời:
- Các hình ảnh trên nói về những mối nguy hiểm nào từ con người:
+ Hình 1: Hai bạn đang chạy đuổi bắt nhau ở cầu thang.
+ Hình 2: Hai bạn học sinh đang cấm không cho bạn học sinh nữ đi qua con đường. Đây là một hành vi bắt nạt.
- Những hậu quả có thể xảy ra:
+ Hình 1: Đuổi bắt có thể gây ngã cầu thang, dẫn đến chấn thương, ảnh hưởng sức khỏe.
+ Hình 2: Bắt nạt có thể gây ra ám ảnh, sợ hãi ảnh hưởng về tinh thần.
3. Ứng phó với các tình huống nguy hiểm từ con người
Thảo luận tình huống sau:
An và Ninh đi chăn bò ở ven rừng, bỗng phát hiện thấy một vật lạ giống quả mìn. An tò mò đến gần vật lạ, sờ tay vào, định lấy đá đập thì Ninh ngăn lại và nói:
- Có lẽ đây là quả mìn, cậu đừng động vào. Mình đi báo cho các bác ở xã ra xử lí nhé!
An tỏ vẻ khó chịu:
- Có gì đâu mà phải sợ, quả mìn này chắc từ lâu lắm rồi, không nổ được nữa đâu. Mình cứ cầm về nhà chơi, không sao đâu.
Thấy vậy, Ninh kiên quyết không cho An đến gần chỗ có mìn và bảo bạn chạy đi báo với Uỷ ban nhân dân xã, còn mình thì ở lại đó trông.
a) An và Ninh đã gặp phải tình huống nguy hiểm gì?
b) Em hãy bày tỏ ý kiến của mình về cách giải quyết của hai bạn trong tình huống trên.
Trả lời:
a) An và Ninh đã gặp phải tình huống nguy hiểm là gặp một quả mìn, có thể khiến quả mìn phát nổ, gây tai nạn cho con người.
b) Cách giải quyết của Ninh rất thoả đáng, an toàn còn cách của An thì chủ quan vô trách nhiệm với tính mạng của bản thân.
IV. Vận dụng
Câu 1.
Nêu các tình huống nguy hiểm từ con người và hậu quả có thể xảy ra theo bảng dưới đây:
| Không gian |
Ở nhà |
Ở trường |
Ở những nơi khác |
| Những nguy hiểm có thể xảy ra |
|
|
|
| Hậu quả của tình huống nguy hiểm |
|
|
|
Trả lời:
| Không gian |
Ở nhà |
Ở trường |
Ở những nơi khác |
| Những nguy hiểm có thể xảy ra |
Trộm cắp, cháy nổ, ... |
Bị bắt nạt |
Cướp giật, bị lừa |
| Hậu quả của tình huống nguy hiểm |
Thiệt hại về của cải vật chất, tổn hại đến tinh thần, sức khỏe và tính mạng, gây mất trật tư an ninh xã hội. |
Với học sinh bắt nạt hình thành những hành vi bạo lực, nguy cơ phạm tội, học hành sa sút… Với nạn nhân của bắt nạt thì sợ sệt, lo hãi, sợ đến đi học, trầm cảm, ý định tự tử… Học sinh chứng kiến có thể bắt chước hành vi bắt nạt, gia tăng nguy cơ có những hành vi bạo lực, hay có sự lo lắng sẽ bị trả thù hoặc cũng sẽ bị bắt nạt như nạn nhân… Gây mất trật tự an toàn xã hội. |
-Thiệt hại về tài sản, ngoài ra còn những thiệt hại khác về tính mạng, sức khỏe; gây mất trật tự xã hội |
Câu 2: Trong các tình huống sau, tình huống nào gây nguy hiểm? Hậu quả của chúng là gì?
A. Hưng thường đi học nhóm về muộn và đi xe đạp một mình qua quãng đường vắng.
B. Nhóm bạn rủ nhau tự đón xe khách, trốn bố mẹ đến nhà một bạn cùng lớp chơi, cách nơi ở khoảng 30 km.
C. Khi trực nhật, Mai sơ ý làm vỡ bình hoa trên bàn giáo viên.
D. Khi bị lạc đường, Phương rất sợ nên không biết phải làm như thế nào.
Trả lời:
Tình huống gây nguy hiểm và hậu quả của các tình huống nguy hiểm đó là:
A. Hưng thường đi học nhóm về muộn và đi xe đạp một mình qua quãng đường vắng.
=> Hưng đi học nhóm về muộn lại đi một quãng đường vắng như vậy rất dễ xảy ra tình huống: bắt nạt, bắt cóc, xâm hại thân thể,…
B. Nhóm bạn rủ nhau tự đón xe khách, trốn bố mẹ đến nhà một bạn cùng lớp chơi, cách nơi ở khoảng 30 km.
=> Tình huống tự ý đón xe khách, trốn bố mẹ đi chơi xa như vậy sẽ xảy ra nguy hiểm: bị lạc đường; mất trộm đồ đạc; tai nạn giao thông; bắt cóc;…
C. Khi trực nhật, Mai sơ ý làm vỡ bình hoa trên bản giáo viên.
=> Vỡ bình hoa là tính huống ít nguy hiểm tuy nhiên nếu Mai không cẩn thận sẽ bị đứt tay chảy máu.
D. Khi bị lạc đường, Phương rất sợ nên không biết phải làm như thế nào.
=> Khi bị lạc đường cũng là một tình huống gây nguy hiểm vì Phương dễ gặp tình huống bắt cóc, ăn trộm; xâm hại tình dục;…
Câu 3: Bố mẹ đi vắng, hai anh em Minh và Ngọc ở nhà học bài. Bỗng có tiếng chuông cửa, Ngọc chạy ra thì thấy một chú tự giới thiệu là nhân viên Công ty Điện lực, đề nghị vào nhà để kiểm tra các thiết bị điện của gia đình. Ngọc định mở cửa cho chủ thợ điện vào thì anh Minh liền lắc đầu từ chối và nói rằng khi bố mẹ về thì chú quay lại.
a) Em có đồng ý với cách giải quyết của Minh trong tình huống trên không? Tại sao?
b) Nếu Ngọc mở cửa cho chú thợ điện vào nhà khi bố mẹ đi vắng, điều gì có thể xảy ra?
Trả lời:
a) Em có đồng ý với cách giải quyết của Minh trong tình huống trên vì bạn rất cẩn thận không mở cửa cho người lạ vào nhà khi bố mẹ đi vắng. Người lạ có thể có ý đồ xấu, gây những hậu quả nghiêm trọng, làm tổn hại đến Minh và Ngọc.
b) Nếu Ngọc mở cửa cho chú thợ điện vào nhà khi bố mẹ đi vắng, chuyện có thể xảy ra là hai anh em bị bắt cóc, xâm hại và mất trộm tài sản.
Câu 4: Chiến, học sinh lớp 6A hay bắt nạt các bạn học yếu thế hơn mình, trong đó có Dương. Gần đây, Dương phải thức khuya hơn để vừa làm hết bài tập của mình, vừa chép lại bài tập về nhà vào vở cho Chiến. Trong các giờ kiểm tra, Dương phải tìm cách cho Chiến nhìn bài của mình. Cứ nghĩ đến sự đe doạ của Chiến, Dương cảm thấy rất sợ hãi và lo lắng.
a) Theo em, Dương có nên im lặng và làm theo yêu cầu của Chiến không? Vì sao?
b) Nếu là Dương, em sẽ xử lý tình huống này như thế nào?
Trả lời:
a) Theo em, Dương không nên im lặng và làm theo yêu cầu của Chiến vì đó là hành động bắt nạt sai trái. Nếu Dương tiếp tục im lặng Chiến được nước lấn tới, ngày càng có nhiều cách để hành hạ Dương khiến em ảnh hưởng về tâm lý và sức khỏe, hơn nữa việc này không được bố mẹ và thầy cô biết thì có thể Chiến bắt nạt nhiều bạn khác trong lớp để lại hậu quả không lường.
b) Nếu là Dương em sẽ xử lý như sau: Trước hết nói với Chiến rằng nếu còn tiếp tục bắt ép mình chép bài thì mình sẽ báo việc này đến thầy cô và nhà trường, sau đó em nói chuyện này với bố mẹ để bố mẹ can thiệp kịp thời để bảo vệ em. Nếu Chiến còn tiếp tục tái diễn em sẽ báo việc này đến thầy cô và nhà trường để có cách xử lý.
V. Vận dụng
Câu 1: Em hãy sưu tầm các biện pháp ứng phó khi xảy ra các tình huống nguy hiểm từ con người, ngoài những biện pháp mà em đã được học và lập thành cuốn sổ tay cá nhân.
Trả lời:
Các biện pháp ứng phó nguy hiểm từ con người là:
Tìm kiếm phương án thoát khỏi tình huống nguy hiểm: Hét to, kêu cứu, tìm sự hỗ trợ của người lớn. Đánh lạc hướng đối phương. Gọi điện thoại cho người thân và các cơ quan hỗ trợ khẩn cấp (111,112, 113, 114, 115,...). Chạy đến chỗ đông người để thoát khỏi đối tượng gây nguy hiểm….
Câu 2: Vẽ bản đồ cảnh báo nguy hiểm trên đường từ nhà em đến trường học bằng cách:
- Đánh dấu vào những địa điểm không an toàn và ghi chú (bắt nạt, trêu chọc, chặn đánh,...).
- Lưu ý những thời điểm không an toàn khi đi một mình.
- Chú ý việc cần làm để đảm bảo an toàn.
Trả lời:
- Chú ý việc cần làm để đảm bảo an toàn:
+ Cảnh giác cao và hạn chế tiếp xúc với người lạ.
+ Tan học về nhà luôn.
+ Luôn cố gắng bình tĩnh trong mọi trường hợp, kêu cứ và hét thật to khi bị ai đó tấn công hoặc tìm cách kéo lên xe.
Vận dụng 3 trang 37 Giáo dục công dân lớp 6:
Câu 3: Xây dựng thông điệp “Vì một trường học an toàn”:
- Mỗi nhóm xây dựng một thông điệp theo các nội dung sau:
+ Các hành động gây nguy hiểm cho các bạn học sinh mà chúng tôi đã chứng kiến là:...
+ Chúng tôi phản đối các hành động gây nguy hiểm đó, vì những hậu quả mà chúng có thể gây ra là:...
+ Chúng ta có thể cùng loại bỏ các hành động gây nguy hiểm đó bằng cách:...
- Trình bày, giới thiệu thông điệp của các nhóm.
- Các nhóm bình chọn thông điệp hay nhất.
Trả lời:
Vì một trường học an toàn. Thông điệp: "Những bí mật riêng tư bên trong chiếc quần lót chỉ thuộc về bạn, chỉ mình bạn mà thôi".
- Các hành động gây nguy hiểm cho các bạn học sinh mà chúng tôi đã chứng kiến là: bị bắt nạt, bị xâm hại..
- Chúng tôi phản đối các hành động gây nguy hiểm đó, vì những hậu quả mà chúng có thể gây ra là ảnh hưởng tới sức khoẻ và tinh thần, tính mạng và tương lai của người bị hại.
- Chúng ta có thể cùng loại bỏ các hành động gây nguy hiểm đó bằng cách: tuyên truyền đoàn kết, vui chơi lành mạnh an toàn giữa các học sinh, học các biện pháp đối phó với các tình huống nguy hiểm. "Nếu có ai đó nói rằng họ muốn xem những bí mật đó, hay cố tình chạm vào nó dù không được bạn cho phép, hãy hét thật to với họ rằng "Không bao giờ" và sau đó, hãy nói chuyện này cho bất cứ một ai mà bạn tin tưởng hoặc những người thân mà bạn hay nói chuyện cùng".
Nhóm cho cả lớp xem một đoạn phim hoạt hình ca nhạc với nội dung nói về việc làm thế nào để các bậc cha mẹ có thể giáo dục cho trẻ hiểu được tầm quan trọng của việc bảo vệ thân thể, đồng thời dạy trẻ biết cách xử lý khi gặp phải tình huống xấu. Nhân vật chính trong đoạn phim hoạt hình này là một chú khủng long đáng yêu mặc một chiếc quần lót hình cá, cậu dùng bài ca và tiếng hát của mình để giúp những em bé khác hiểu về chiếc quần lót và làm như thế nào trong trường hợp gặp người xấu.