Giải Công dân 8 sách Cánh diều, bài 9: Phòng ngừa tai nạn vũ khí, cháy, nổ và các chất độc hại

Mở đầu trang 55: Em hãy cho biết những loại vũ khí, chất cháy, chất nổ và hoá chất độc hại trong các hình ảnh dưới đây có thể gây ra những tai nạn nào.

Trả lời:
- Hình 1 (bom, đạn); hình 2 (pháo), hình 3 (bình gas): có thể gây ra các tai nạn cháy, nổ
- Hình 4 (hóa chất độc hại): có thể gây các tai nạn liên quan đến ngộ độc hóa chất.
 

Em hãy quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi:

a. Em hãy xác định các nguy cơ có thể dẫn đến tai nạn trong từng hình ảnh trên
b. Em hãy kể thêm các hành động khác có nguy cơ xảy ra tai nạn do vũ khí, cháy, nổ và chất độc hại.
Trả lời:
+ Hình 1 (nghe điện thoại tại trạm bơm xăng, dầu) => có thể dẫn đến tai nạn cháy, nổ.
+ Hình 2 (thu mua và cưa các loại bom, mìn) => có thể dẫn đến tai nạn cháy, nổ.
+ Hình 3 (sử dụng điện thoại khi đang sạc) => có thể dẫn đến tai nạn cháy, nổ.
+ Hình 4 (thực hiện thí nghiệm với các chất dễ cháy) => có thể dẫn đến tai nạn cháy, nổ.
+ Hình 5 (hái nấm lạ trong rừng) => có thể dẫn đến ngộ độc thực phẩm.

b. Một số hành động khác có thể gây nguy cơ xảy ra tai nạn:
+ Hút thuốc lá tại trạm bơm xăng, dầu.
+ Đốt nhang, vàng mã,…
+ Để các chất hoặc nguyên liệu dễ cháy gần khu vực bếp nấu ăn.
+ Không khóa bình gas sau khi sử dụng.
+ Các thiết bị điện trong gia đình kém chất lượng hoặc hoạt động quá công suất dẫn đến cháy, chập điện.
+ Sử dụng hóa chất hoặc chất phụ gia, phẩm màu trong chế biến và bảo quản thực phẩm
+ Sử dụng thuốc trừ sâu, phân bón hóa học không đúng quy định.
+ …

Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi:
Trường hợp 1. Vợ chồng anh D đã tiến hành sang chiết thô sơ ga từ bình loại 12kg sang các bình ga nhỏ để mang đi bán. Trong quá trình sang chiết do thiếu máy móc đã khiến một lượng khí ga bị rò rỉ bao phủ căn phòng. Thời điểm vợ chồng anh D phát hiện ra mùi ga nồng nặc cũng là lúc một tiếng nổ vang lên kèm theo lửa bùng cháy cuồn cuộn. Hai vợ chồng anh D bị sức ép của vụ nổ hất văng ra khỏi phòng và bị bỏng nặng, nhiều nhà bên cạnh cũng bị lửa ập đến làm cháy rụi đồ đạc khiến mọi người vô cùng lo sợ.
Trường hợp 2. Anh H đã tìm hiểu cách chế pháo, trong quá trình thực hiện thì bất ngờ pháo tự chế phát nổ khiến anh H bị chấn thương nặng dẫn tới tử vong. Đồng thời, căn nhà của gia đình anh H cũng bị thiệt hại nghiêm trọng về tài sản.
Trường hợp 3. Chị P dùng một vỏ chai nước ngọt để sang hàng xóm xin ít thuốc diệt giản dạng nước và để trên cửa sổ. Sau khi đi học về, do khát nước, cháu Q con trai chị P đã vội vàng lấy chai nước ngọt xuống uống nên dẫn tới đau bụng, nôn mửa phải đưa đi cấp cứu. Do được các bác sĩ cứu chữa kịp thời nên cháu Q đã không nguy hiểm đến tính mạng.
a. Em hãy nêu hậu quả của các vụ tai nạn trong những trường hợp trên.
b. Em hãy kể thêm hậu quả của tai nạn do vũ khí, cháy, nổ và chất độc hại mà em biết.
Trả lời:
a.
- Trường hợp 1. Việc vợ chồng anh D tiến hành sang chiết gas đã dẫn đến hậu quả:
+ Gây nguy hiểm đến sức khỏe thậm chí là tính mạng của vợ chồng anh D và những người xung quanh.
+ Gây thiệt hại về kinh tế cho gia đình anh D và những gia đình xung quanh.
+ Gây tình trạng ô nhiễm môi trường.
- Trường hợp 2. Việc anh H tự ý chế tạo pháo đã dẫn đến hậu quả: gây tử vong cho anh H và thiệt hại nghiêm trọng về tài sản.
- Trường hợp 3. Việc chị Q dùng thuốc diệt cỏ dạng nước để diệt côn trùng đã vô tình dẫn đến hậu quả: gây ngộ độc, ảnh hưởng đến sức khỏe thậm chí là tính mạng cho con trai chị Q

b. Hậu quả của tai nạn do vũ khí, cháy, nổ và chất độc hại:
Tổn hại đến sức khỏe, tính mạng
Thiệt hại về tài sản, kinh tế của cá nhân, gia đình, xã hội
Gây ô nhiễm, suy thoái tài nguyên thiên nhiên, môi trường
 

Căn cứ vào thông tin, em hãy nhận xét việc thực hiện những quy định của pháp luật về phòng ngừa tai nạn vũ khí, cháy, nổ và chất độc hại của các chủ thể trong từng trường hợp trên.
Trả lời:
- Trường hợp 1.
+ Khi phát hiện vật thể lạ giống với quả bom, Ông D đã có hành vi: không khai báo với các cơ quan chức năng; cất giấu và có ý định đem đi bán để lấy tiền. Hành vi này của ông D đã vi phạm quy định tại khoản 1 và khoản 13 thuộc Điều 5 của Luật Quản lí, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và các công cụ hỗ trợ năm 2017.
+ Phát hiện ra hành vi sai trái của ông D, anh K đã báo cáo với chính quyền địa phương nhằm đảm bảo an toàn cho các gia đình xung quanh. Hành vi này của anh anh K là đúng với quy định của pháp luật. Chúng ta cần khuyến khích, cổ vũ và học tập theo hành vi của anh K.

- Trường hợp 2.
+ Sự bất cẩn của H đã gây ra tai nạn cháy. Khi đám cháy xuất hiện, H đã nhanh chóng hô hoán, cầu cứu và cảnh báo mọi người. Hành động hô hoán của H đã cho thấy H có ý thức phòng chống tai nạn cháy, nổ.
+ Khi nghe thấy lời hô hoán của H, mọi người xung quanh đã kéo đến và kịp thời giúp đỡ H dập tắt đám cháy. Hành động này của người dân xung quanh là phù hợp với quy định của pháp luật.

- Trường hợp 3.
Bà A đã sử dụng một số loại hóa chất cấm trong chế biến thực phẩm nhằm thu được nhiều lợi nhuận trong kinh doanh. Hành vi này của bà A đã vi phạm quy định tại khoản 3 điều 7 Luật Hóa chất năm 2007. Đây cũng là hành vi đáng bị lên án và xử lí nghiêm theo quy định của pháp luật.
 

Em hãy đọc trường hợp, tình huống và trả lời câu hỏi
Trường hợp. Anh M được giao nhiệm vụ là nhân viên bảo vệ kho giấy của Công ty X. Anh biết đây là công việc rất quan trọng vì liên quan đến tài sản của công ty và tính mạng của con người. Do đó, để làm tốt công việc của mình, anh M đã nghiên cứu các quy định của pháp luật về phòng, chống cháy nổ và ghi lại thành một bảng nhiệm vụ để nhắc nhở bản thân thực hiện đúng.
Tình huống. Em của K có thói quen cắm ấm điện đun nước và để đó đi chơi. K đã nhắc nhở nhưng em lại nói: “Ấm điện có chế độ tự ngắt khi sôi nên anh không phải lo”.
a. Em hãy nhận xét thái độ, hành vi của anh M trong trường hợp trên.
b. Nếu là K trong tình huống trên, em sẽ giải thích như thế nào để em của K hiểu và sử dụng ẩm điện an toàn?
Trả lời:
a. Thái độ và hành vi của anh M trong trường hợp trên đã chủ động và tự giác thực hiện, chấp hành nghiêm túc các quy định của pháp luật về phòng ngừa tai nạn vũ khí, cháy, nổ và các chất độc hại.
b. Nếu là K, em sẽ giải thích cho em rằng dù ấm điện có chế độ tự ngắt khi sôi nhưng trong nhiều trường hợp nó vẫn có thể gây cháy nổ và chập điện nếu không rút điện ra ổ cắm. Vì vậy, để đảm bảo an toàn, em nên rút ấm điện trước khi đi chơi.
 

Câu 1: Theo em, hành vi nào sau đây vi phạm quy định của pháp luật về phòng ngừa tai nạn vũ khí, cháy, nổ và các chất độc hại? Vì sao?
A. Chị Y đã đốt phá rừng làm nương rẫy canh tác.
B. Ông T không sử dụng chất nổ trong đánh bắt cá.
C. Bà C ngâm trái cây trong chất bảo quản không rõ nguồn gốc và bán cho khách hàng.
D. Bạn M tham gia hoạt động tuyên truyền về phòng, chống cháy nổ ở địa phương.
Trả lời:
- Những hành vi vi phạm quy định của pháp luật về phòng ngừa tai nạn vũ khí, cháy, nổ và các chất độc hại là:
+ Hành vi a) Chị Y đã đốt phá rừng làm nương rẫy canh tác. Vì: hành vi của chị Y đã vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 13 Luật phòng cháy và chữa cháy năm 2001, sửa đổi và bổ sung năm 2013. Mặt khác, hành vi này cũng gây nhiều hậu quả nghiêm trọng đến các cá nhân, cộng đồng và môi trường sinh thái.
+ Hành vi c) Bà C ngâm trái cây trong chất bảo quản không rõ nguồn gốc và bán cho khách hàng. Vì: hành vi của bà C đã vi phạm quy định tại khoản 3 điều 7 Luật Hóa chất năm 2007. Mặt khác, hành vi này cũng gây nhiều hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe của người tiêu dùng.

Câu 2: Gia đình H đã nhập một số hoá chất để phục vụ việc sản xuất kinh doanh. Các hoá chất này dễ cháy, nổ có thể gây nguy hiểm cho mọi người. Tuy nhiên, sau khi mua về, mẹ H lại để các hóa chất gần khu vực bếp. Thấy vậy, H đã khuyên mẹ nên đưa các hoá chất ra chỗ khác để tránh nguy cơ cháy nổ.
a) Theo em, việc sắp xếp các hóa chất gần khu vực bếp của mẹ bạn H có thể gây ra những hậu quả gì và có vi phạm quy định của pháp luật về phòng ngừa tai nạn cháy, nổ, các chất độc hại không?
b) Em hãy cho biết việc làm của bạn H đã thực hiện trách nhiệm nào của công dân trong phòng ngừa tai nạn cháy, nổ và các chất độc hại theo quy định của pháp luật.
Trả lời:
a.
+ Việc sắp xếp các hóa chất dễ cháy gần khu vực bếp của mẹ bạn H có thể gây ra tai nạn cháy, nổ. Để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng, như: nguy hiểm đến sức khỏe, tính mạng của gia đình bạn H và những người xung quanh; thiệt hại về kinh tế của các cá nhân, gia đình và xã hội; đồng thời gây ô nhiễm môi trường.
- Hành động của mẹ H đã vi phạm quy định tại khoản 5 điều 13 Luật phòng cháy và chữa cháy năm 2001, sửa đổi và bổ sung năm 2013.
b. 
Việc làm của bạn H đã thực hiện trách nhiệm của công dân trong phòng ngừa tai nạn cháy, nổ và các chất độc hại theo quy định của pháp luật, đó là: 
Chủ động, tích cực tìm hiểu và thực hiện nghiêm chỉnh các quy định của pháp luật về phòng ngừa tai nạn vũ khí, cháy nổ, và các chất độc hại
Tuyên truyền và nhắc nhở cho người thân, bạn bè chủ động phòng ngừa tai nạn vũ khí, cháy, nổ và các chất độc hại

Câu 3: S và K cùng nhau tự chế súng đi săn. Tuy nhiên, do sơ suất, K đã làm nổ súng khiến S bị thương phải đưa đi cấp cứu.
Theo em, hành vi của K và S đã vi phạm quy định nào của pháp luật về phòng ngừa tai nạn vũ khí, cháy nổ?
Trả lời:
- Hành vi tự chế tạo vũ khí của K và S đã vi phạm quy định tại khoản 2 điều 5 Luật quản lí, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ năm 2017.

Câu 4: Anh A là công nhân làm việc tại tổ cơ khí của Công ty X. Khi tiến hành dùng máy hàn thổi lửa để cắt sắt, do không sử dụng các thiết bị bảo đảm an toàn phòng cháy nên lửa vảy hàn bắn vào các vật dụng dễ cháy và lan nhanh ra cả xưởng thiết bị của công ty.
Căn cứ vào các quy định của pháp luật về phòng ngừa tai nạn cháy, nổ, em hãy nhận xét hành vi của anh A.
Trả lời:
- Hành vi của anh A đã vi phạm quy định tại khoản 5 điều 13 Luật phòng cháy và chữa cháy năm 2001, sửa đổi và bổ sung năm 2013.

Câu 5: Em hãy sưu tầm và kể về một tấm gương dũng cảm trong công tác phòng ngừa cháy nổ. Em học tập được gì từ tấm gương đó?
Trả lời:
Anh Trung Văn Nam dũng cảm cứu em bé trong đám cháy ở Hà Nội
Trưa 12/1/2022, tại số nhà 107, ngõ 51 đường Lương Khánh Thiện, phường Tương Mai, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội đã xảy ra vụ hỏa hoạn. Phát hiện căn nhà bị cháy, anh Trung Văn Nam cùng với một số người dân xung quanh nhanh chóng chạy đến tìm cách dập lửa. Khi ngọn lửa bốc cháy, trong nhà có em Vũ Hải Yến đang bị mắc kẹt ở trên tầng tum.
Bất chấp hiểm nguy của bản thân anh Trung Văn Nam đã leo lên dùng chân đạp mạnh vào khung sắt và cố gắng kéo em Yến thoát ra khỏi ngôi nhà đang cháy dữ dội. Với lòng dũng cảm và quyết đoán, anh Nam đã cứu bé Yến thoát khỏi “lưỡi hái của tử thần” trong gang tấc.
Sau vụ việc, trên các phương tiện thông tin đại chúng, các trang mạng xã hội lan truyền những hình ảnh đẹp về hành động xả thân cứu người trong biển lửa của anh Nam khiến nhiều người cảm phục.

Học tập:
- Cần chấp hành đúng quy định của pháp luật về phòng, chống cháy, nổ.
- Trang bị các kiến thức và kĩ năng cần thiết để ứng phó với tai nạn cháy, nổ.
 

Câu 1: Em hãy cùng các bạn vẽ tranh tuyên truyền hưởng ứng Ngày toàn dân phòng cháy, chữa cháy (4/10).
Trả lời:


Câu 2: Em hãy chia sẻ những việc làm của bản thân trong phòng ngừa tai nạn vũ khí cháy, nổ và các chất độc hại theo quy định của pháp luật.
Trả lời:
- Những việc làm của bản thân em trong phòng ngừa tai nạn vũ khí cháy, nổ và các chất độc hại:
+ Khóa bình gas sau khi nấu ăn xong.
+ Cất gọn đồ đạc trong nhà, không để những chất hoặc những vật liệu dễ cháy ở gần khu vực bếp đun.
+ Tiết kiệm điện, tắt các thiết bị điện khi không sử dụng để tránh tình trạng thiết bị điện bị quá tải, dẫn đến cháy, chập điện.
+ Sử dụng các loại thực phẩm sạch, có nguồn gốc rõ ràng để nấu ăn.
+ Không sử dụng phẩm màu và các chất phụ gia trong quá trình chế biến và bảo quản thực phẩm.
+ Không ăn những thực phẩm có dấu hiệu hư hỏng: ôi thiu, nấm mốc,…
+ Ghi nhớ các số điện thoại đường dây nóng để gọi điện yêu cầu hỗ trợ (trong trường hợp cần thiết). Ví dụ: số 114 (hỗ trợ cứu hỏa); 115 (hỗ trợ cấp cứu),…