* Mở đầu
Bài hát "Đất nước trọn niềm vui" của nhạc sĩ Hoàng Hà có đoạn:
“.. Hội toàn thắng náo nức đất nước
Ta muốn bay lên, say ngắm sông núi hiên ngang
Ta muốn reo vang, hát ca muôn đời Việt Nam
Tổ quốc anh hùng!
Ôi quê hương dẫu bao lần giặc phá điêu tàn mà vẫn ngoan cường
Dành một ngày toàn thắng
Đẹp quá!....”
Em hãy cho biết lời bài hát thể hiện truyền thống nào của dân tộc Việt Nam.
Trả lời:
- Lời bài hát Đất nước trọn niềm vui thể hiện truyền thống: yêu nước, đoàn kết đấu tranh chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam
* Khám phá
1. Một số truyền thống dân tộc và giá trị của truyền thống dân tộc Việt Nam
a) Các thông tin trên nói về những truyền thống nào của dân tộc Việt Nam? Hãy chia sẻ hiểu biết của em về các truyền thống đó. Giá trị của những truyền thống ấy được thể hiện như thế nào?
Trả lời:
- Thông tin 1 nói về: truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam.
+ Chia sẻ hiểu biết: truyền thống yêu nước được hình thành và bồi đắp qua lịch sử hàng ngàn năm đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam. Chiến đấu chống ngoại xâm, bảo vệ độc lập dân tộc là nét đặc trưng nổi bật nhất của truyền thống yêu nước.
+ Giá trị của truyền thống yêu nước: là nền tảng để xây dựng và bảo vệ đất nước; góp phần tích cực vào sự phát triển của mỗi cá nhân; yêu nước cũng là cơ sở và biểu hiện của các truyền thống: đoàn kết; dũng cảm, bất khuất; cần cù lao động; tự lực tự cường,… cùng nhiều truyền thống tốt đẹp khác của nhân dân Việt Nam.
- Thông tin 2 nói về: truyền thống hiếu học của dân tộc Việt Nam.
+ Chia sẻ hiểu biết: Biểu hiện trước hết của truyền thống hiếu học là tinh thần ham học hỏi, thích hiểu biết một cách tự nguyện và bền vững..Người hiếu học là người có nhu cầu học tập suốt đời. Biểu hiện thứ hai của truyền thống hiếu học là thái độ luôn coi trọng sự học, coi trọng người có học.
+ Giá trị của truyền thống hiếu học: góp phần tích cực vào sự phát triển của mỗi cá nhân và là một trong những nền tảng để xây dựng và phát triển đất nước.
- Thông tin 3 nói về: truyền thống nhân ái, yêu thương con người của dân tộc Việt Nam.
+ Chia sẻ hiểu biết: Nhân ái, yêu thương con người là quan tâm, giúp đỡ người khác, làm những điều tốt đẹp cho người khác, nhất là những người gặp khó khăn, hoạn nạn.
+ Giá trị của truyền thống nhân ái: Tình yêu thương con người giúp mỗi cá nhân biết sống đẹp hơn; góp phần làm xã hội lành mạnh, trong sáng và ngày càng tốt đẹp.
b) Em hãy kể tên những truyền thống khác của dân tộc Việt Nam và nêu giá trị của những truyền thống đó.
Trả lời:
- Những truyền thống khác của dân tộc Việt Nam: đoàn kết; dũng cảm; bất khuất, kiên cường; cần cù và sáng tạo trong lao động; tôn sư trọng đạo; hiếu thảo; uống nước nhớ nguồn,...
- Giá trị của các truyền thống dân tộc:
+ Truyền thống dân tộc góp phần tích cực vào quá trình phát triển của mỗi cá nhân, là nền tảng cho lòng tự hào, tự tôn, cho sự phát triển lành mạnh và hạnh phúc của mỗi người.
+ Các truyền thống tốt đẹp của dân tộc là nền tảng để xây dựng đất nước phát triển vững mạnh, là sức mạnh và bản sắc riêng của Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế.
2. Biểu hiện của lòng tự hào về truyền thống dân tộc Việt Nam
a) Em hãy nêu biểu hiện của lòng tự hào về những truyền thống dân tộc Việt Nam qua những thông tin trên.
Trả lời:
Biểu hiện lòng tự hào về truyền thống dân tộc qua các đoạn thông tin
- Thông tin 1:
+ Tổ chức Kỉ niệm 73 năm ngày Thương binh liệt sĩ (27/7/1947 - 27/7/2020).
+ Luôn ghi nhớ, tri ân công lao và sự hi sinh của các Mẹ Việt Nam Anh hùng.
+ Tổ chức các phong trào: "Áo lụa tặng bà"; "Tấm chăn tặng mẹ",…
+ Xây dựng Quỹ Đền ơn đáp nghĩa, Nhà tình nghĩa,...
+ Đảng và nhà nước luôn quan tâm, chăm lo, phụng dưỡng các Mẹ Việt Nam Anh hùng.
- Thông tin 2:
+ Bảo lưu, gìn giữ và phát huy giá trị của các di sản văn hóa.
+ Thái độ hãnh diện, tự hào về truyền thống hiếu học, tôn sư trọng đạo, đề cao trí thức của dân tộc Việt Nam.
+ Sự nỗ lực vươn lên học tập, làm việc, trau dồi đạo đức theo gương các bậc hiền nhân.
b) Em hãy nêu những việc học sinh cần làm để thể hiện lòng tự hào về truyền thống của dân tộc Việt Nam.
Trả lời:
Những việc học sinh cần làm để thể hiện lòng tự hào về truyền thống của dân tộc Việt Nam:
- Tìm hiểu về truyền thống, phong tục, tập quán của dân tộc,…
- Có thái độ tôn trọng, trân quý, giữ gìn và phát huy nghệ thuật truyền thống; biết ơn những người có công với đất nước
- Tích cực tham gia các hoạt động đền ơn đáp nghĩa, các sinh hoạt văn hóa dân tộc, dân gian,...
- Biết đánh giá và phê phán những hành vi, việc làm gây tổn hại đến truyền thống dân tộc.
c) Em hãy chỉ ra những hành vi, việc làm tốt và chưa tốt của bản thân và những người xung quanh trong việc thể hiện lòng tự hào về truyền thống dân tộc Việt Nam.
Trả lời:
Chỉ ra những hành vi, việc làm tốt và chưa tốt của bản thân…
- Hành vi, việc làm tốt:
+ Tích cực tham gia các hoạt động thiện nguyện, đền ơn đáp nghĩa và các hoạt động sinh hoạt văn hóa cộng đồng do địa phương và nhà trường tổ chức.
+ Có ý thức tìm hiểu về truyền thống, phong tục tập quán, nét đặc sắc về văn hóa của dân tộc.
+ Kính trọng, biết ơn ông bà, cha mẹ, thầy cô giáo.
+ Biết giúp đỡ ông bà, cha mẹ những việc làm phù hợp với lứa tuổi, như: dọn dẹp nhà cửa, rửa bát, nấu những món ăn đơn giản, chăm sóc em,…
- Hành vi, việc làm chưa tốt:
Thiếu tích cực, tự giác trong học tập; đôi khi còn lười biếng, ỷ lại,…
Chưa tìm hiểu sâu sắc về lịch sử dân tộc.
Vẫn còn thờ ơ trước những hành động giúp đỡ người dân, bạn bè xung quanh.
* Luyện tập
Câu 1 - Trang 8: Em tán thành quan điểm nào dưới đây? Vì sao?
a) Truyền thống dân tộc là những giá trị tốt đẹp, quý giá của đất nước.
b) Trong thời đại mở cửa, hội nhập quốc tế, truyền thống dân tộc không còn quan trọng nữa.
c) Nhờ có truyền thống, mỗi dân tộc mới có được bản sắc riêng.
d) Dân tộc Việt Nam có nhiều truyền thống tốt đẹp, đáng tự hào với bạn bè quốc tế.
Trả lời:
- Quan điểm a) Tán thành. Vì: truyền thống dân tộc là những giá trị vật chất và tinh thần (tư tưởng, tính cách, lối sống, cách ứng xử tốt đẹp, ...) hình thành trong quá trình lịch sử lâu dài của dân tộc, được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
- Quan điểm b) Không tán thành. Vì: các truyền thống tốt đẹp của dân tộc là nền tảng để xây dựng đất nước phát triển vững mạnh, là sức mạnh và bản sắc riêng của Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế.
- Quan điểm c) Tán thành. Vì: các truyền thống dân tộc là một trong những yếu tố giúp định hình nên bản sắc văn hóa dân tộc.
- Quan điểm d) Tán thành. Vì: dân tộc Việt Nam có nhiều truyền thống đáng tự hào như: yêu nước, kiên cường đấu tranh chống ngoại xâm; đoàn kết; nhân nghĩa, yêu thương con người; cần cù lao động; hiếu học, tôn sư trọng đạo, hiếu thảo; uống nước nhớ nguồn,...
Câu 2 - Trang 8: Những thái độ, hành vi nào dưới đây thể hiện lòng tự hào về truyền thống dân tộc Việt Nam?
a) Tìm hiểu và giới thiệu với bạn bè quốc tế về nghệ thuật truyền thống của dân tộc như: chèo, tuồng, hát xẩm, đờn ca tài tử,...
b) Kính trọng và biết ơn thầy, cô giáo.
c) Lấn chiếm, xâm phạm các khu di tích lịch sử, khu tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ.
d) Tích cực tham gia các lễ hội truyền thống của quê hương.
e) Sáng tác các tác phẩm thơ ca, nhạc, hoạ,... ca ngợi những vị anh hùng dân tộc, ca ngợi vẻ đẹp của đất nước.
Trả lời:
Những thái độ, hành vi dưới đây thể hiện lòng tự hào về truyền thống dân tộc Việt Nam: a, b, d, e
Câu 3 - Trang 9: Em hãy nhận xét và đưa ra lời khuyên cho bạn trong những tình huống dưới đây:
a) Trên một diễn đàn thảo luận về truyền thống dân tộc, bạn K cho rằng truyền thống văn hóa của Việt Nam không có nhiều đặc sắc.
b) Nhà trường tổ chức cuộc thi “Tìm hiểu về truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam", bạn N không muốn tham gia vì cho rằng học sinh chỉ nên tập trung cho việc học tập.
Trả lời:
a. Em khuyên K nên tìm hiểu rõ hơn về truyền thống dân tộc để thấy được giá trị đặc sắc của truyền thống dân tộc đồng thời ta tự hào hơn về dân tộc, đất nước.
b. Em khuyên N nên tham gia vì cuộc thi giúp ta vừa học tập thêm về kiến thức vừa giúp cho bản thân tìm hiểu về truyền thống dân tộc từ đó giúp mỗi cá nhân giữ gìn và phát huy truyền thống dân tộc.
Câu 4 - Trang 9: Hãy kể tên một số truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam và nêu những thái độ, việc làm phù hợp và không phù hợp với truyền thống đó theo bảng gợi ý dưới đây.
| Tên truyền thống |
Thái độ, việc làm phù hợp |
Thái độ, việc làm không phù hợp |
| |
|
|
Trả lời:
| Tên truyền thống |
Thái độ, việc làm phù hợp |
Thái độ, việc làm không phù hợp |
| Cần cù lao động |
- Chăm chỉ, nỗ lực làm việc hết mình để hoàn thành các công việc, nhiệm vụ được giao.
- Luôn tự giác, tích cực trong lao động không cần ai phải nhắc nhở. |
- Lười biếng, ỷ lại vào người khác, thích hưởng thụ,…
- Làm việc một cách hời hợt, qua loa, đại khái,… |
| Hiếu học |
- Luôn chủ động tìm tòi, học hỏi để mở rộng và nâng cao vốn hiểu biết.
- Tích cực, tự giác trong học tập, không cần ai phải nhắc nhở.
- Tập trung chú ý nghe giảng.
- Luôn nỗ lực để hoàn thành tốt nhất nhiệm vụ học tập được giao. |
- Thụ động, lười nhác; không chịu học hỏi kiến thức mới.
- Cần có người nhắc nhở mới chịu học tập.
- Nói chuyện và làm việc riêng trong giờ học.
- Thực hiện các nhiệm vụ học tập một cách qua loa hoặc ỷ lại vào người khác. |
| Hiếu thảo |
- Lễ phép, kính trọng ông bà, cha mẹ.
- Quan tâm, chăm sóc và phụng dưỡng ông bà, cha mẹ.
- Giúp đỡ ông bà, cha mẹ những việc làm phù hợp với lứa tuổi. |
- Vô lễ, thiếu sự tôn trọng, xúc phạm ông bà, cha mẹ.
- Thiếu sự quan tâm, yêu thương hoặc ngược đãi ông bà, cha mẹ.
- Ỷ lại, lười biếng, không giúp đỡ ông bà, cha mẹ |
* Vận dụng
Câu 1 - Trang 9: Em hãy cùng các bạn trong nhóm vẽ tranh giới thiệu về một truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam.
Trả lời:
(*) Sản phẩm tham khảo: Truyền thống hiếu thảo
Câu 2 - Trang 9: Em hãy viết bài giới thiệu về thành công của một người Việt Nam đã làm rạng danh truyền thống dân tộc. Từ đó, em rút ra được bài học gì cho bản thân?
Trả lời:
Giáo sư Toán học Ngô Bảo Châu
Giáo sư Ngô Bảo Châu là một trong những nhà toán học hàng đầu thế giới và là người Việt Nam đầu tiên đạt giải Fields - giải thưởng danh giá nhất trong lĩnh vực toán học. Ông đã có những đóng góp quan trọng cho sự phát triển toán học, đặc biệt là trong lĩnh vực hình học Langlands, và đã trở thành tấm gương sáng của người Việt Nam trong việc đạt được thành công lớn trong lĩnh vực khoa học.
Giáo sư Ngô Bảo Châu sinh ra và lớn lên ở Hà Nội, và bắt đầu tỏ ra xuất sắc trong toán học từ khi còn là học sinh trung học. Sau khi tốt nghiệp đại học ở Pháp, ông đã tiếp tục theo đuổi nghiên cứu toán học tại nhiều trường đại học danh tiếng trên thế giới.
Giải thưởng Fields đã đưa giáo sư Ngô Bảo Châu trở thành một nhân vật nổi tiếng trên toàn thế giới, và đã khẳng định vị trí của Việt Nam trong lĩnh vực khoa học toán học.
Bài học mà chúng ta có thể rút ra từ sự nghiệp của giáo sư Ngô Bảo Châu là sự kiên trì và nỗ lực không ngừng nghỉ trong việc đạt được mục tiêu của mình. Chúng ta cần cố gắng học hỏi và phát triển bản thân, không bao giờ từ bỏ giấc mơ của mình và luôn đặt mục tiêu cao để đạt được thành công trong cuộc sống.