Giải Kinh tế và pháp luật lớp 10, bài 9: Dịch vụ tín dụng

Mở đầu trang 52: Em hãy chia sẻ suy nghĩ về việc phải có trách nhiệm khi vay tiền.
Trả lời:
- Khi chúng ta vay tiền phải có trách nhiệm với khoảng vay đó. Nởi khi thực hiện vay tiền, chúng ta đã tạo sự tin tưởng giữa người vay và người cho vay. Chúng ta cần có trách nhiệm thực hiện hoàn trả khoản vay đúng như các điều khoản mà hai bên đã thương lượng.
- Bên vay tài sản là tiền thì phải trả đủ tiền khi đến hạn; nếu tài sản là vật thì phải trả vật cùng loại đúng số lượng, chất lượng, trừ trường hợp có thoả thuận khác.
- Trong trường hợp bên vay không thể trả vật thì có thể trả bằng tiền theo trị giá của vật đã vay tại địa điểm và thời điểm trả nợ, nếu được bên cho vay đồng ý.
 

a. Đặc điểm của tín dụng ngân hàng
Câu hỏi trang 53: Em hãy đọc trường hợp sau để trả lời câu hỏi:

1. Em hãy cho biết hoạt động tín dụng của ngân hàng D thể hiện như thế nào.
2. Trong trường hợp trên, dịch vụ tín dụng của ngân hàng D đang gặp khó khăn gì? Nếu nhiều người vay vốn nhưng không trả nợ như đã cam kết thì điều gì sẽ xảy ra với ngân hàng D?
Trả lời:
1. Ngân hàng D đóng vai trò người đi vay khi nhận những khoản tiền nhàn rỗi của các cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức, vừa đóng vai trò người cho vay khi cung cấp vốn cho người vay để sản xuất kinh doanh, đầu tư, tiêu dùng,…
2.
- Ngân hàng D đang gặp khó khăn: dịch bệnh đã ảnh hưởng nặng nề đến hoạt động sản xuất kinh doanh khiến nhiều doanh nghiệp là đối tác sử dụng vốn vay vốn của ngân hàng D không thực hiện được nghĩa vụ hoàn trả vốn vay và lãi cho ngân hàng khi đến hạn.
- Nếu nhiều người không trả nợ đúng cam kết thì ngân hàng D phải chịu trách nhiệm với các ngân hàng mà ngân hàng D đóng vai trò là người vay vốn. Ngân hàng D sẽ không đủ tài chính để trả nợ cho bên ngân hàng khác như đã cam kết và chịu hoàn toàn trách nhiệm trong hợp đồng vay vốn.

b. Một số hình thức tín dụng ngân hàng
Câu hỏi trang 53: Em hãy đọc trường hợp sau để trả lời câu hỏi:

1. Vì sao ngân hàng chấp nhận cho anh S vay tiền mà không cần tài sản bảo đảm?
2. Anh S có trách nhiệm gì khi vay tín chấp ở ngân hàng?
Trả lời:
1. Bởi vì anh S có uy tín là công chức nhà nước có thu nhập ổn định, có lịch sử tín dụng tốt, nhu cầu vay vốn nhỏ nên không cần tài sản bảo đảm.
2. Anh S có trách nhiệm cung cấp trung thực, chính xác các thông tin cá nhân, giấy tờ cần thiết theo yêu cầu của ngân hàng và phải trả đủ vốn vay là lãi đúng hạn.

Câu hỏi trang 54: Em hãy đọc trường hợp sau để trả lời câu hỏi:

1. Ngân hàng yêu cầu chị N phải đáp ứng những điều kiện gì để được vay thế chấp?
2. Theo em, chị N có trách nhiệm gì khi thực hiện vay thế chấp của ngân hàng?
Trả lời:
1. Chị N phải có trách nhiệm cung cấp chính xác các thông tin cá nhân, giấy tờ hợp pháp về tài sản thế chấp và phải trả đủ vốn vay và lãi đúng kì hạn. Trong trường hợp không thể trả nợ cho ngân hàng chị sẽ phải chuyển quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản đó để ngân hàng thanh lí thu hồi vốn.
2. Theo em, chị N có trách nhiệm phải cung cấp trung thực, chính xác các thông tin cá nhân, giấy tờ hợp pháp về tài sản thế chấp theo yêu cầu của ngân hàng và phải trả đủ vốn vay và lãi đúng hạng.

Câu hỏi trang 54: Em hãy đọc trường hợp sau để trả lời câu hỏi:

1. Ngân hàng đã tiến hành cho anh H vay trả góp như thế nào?
2. Theo em, anh H có trách nhiệm gì khi vay trả góp của ngân hàng?
3. Hãy so sánh sự chênh lệch giữa thanh toán một lần và mua trả góp.
Trả lời:
1. Ngân hàng đã tiến hành cho anh H vay trả góp như sau: anh H phải trả dần theo các kì, thường sẽ là cả gốc và lãi hằng tháng, số tiền trả gốc hằng tháng đã được thỏa thuận sẽ chia đều theo số tháng.
2. Theo em, anh H có trách nhiệm phải trả lãi và một phần số nợ gốc, phải trả đúng số tiền đã được thỏa thuận trong hợp đồng đúng hạn.
3. Sự chênh lệch giữ thanh toán một lần và mua trả góp là: Chênh lệch 15% một năm khi mua trả góp.
 

Câu hỏi trang 55: 
1. Chủ thể tham gia dịch vụ tín dụng thương mại này là ai? Đối tượng giao dịch là gì? Cách sử dụng dịch vụ như thế nào?
2. Tiện ích dịch vụ tín dụng thương mại mang lại cho người sử dụng là gì?
Trả lời:
1. Chủ thể tham gia dịch vụ tín dụng thương mại này là Công ty cổ phần Thương mại dịch vụ A và xí nghiệp xây dựng B. Đối tượng giao dịch là nguyên vật liệu xây dựng như xi măng, gạch, đá, cát, sỏi,… Cách sử dụng dịch vụ: bên A chuyển cho bên B sử dụng nguyên vật liệu xây dựng, một thời gian sau bên B sẽ thanh toán tiền mua hàng kèm theo phần lãi như đã thỏa thuận, cam kết trong giấy ghi nợ.
2. Tiện ích dịch vụ tín dụng thương mại mang lại cho người sử dụng là: Giúp cho người bán dễ dàng bán được hàng hóa, ngược lại bên mua cũng không cần quá nhiều vốn bỏ ra khi chưa thi công các công trình dự án, thuận tiện, dễ dàng hơn trong việc làm ăn và hạn chế được việc giao dịch qua trung gian.
 

Câu hỏi trang 55: Hoạt động dịch vụ tín dụng tiêu dùng thể hiện thế nào? Hoạt động này có đặc điểm gì?
Trả lời:
- Hoạt động dịch vụ tín dụng được thể hiện qua việc anh K có thể sử dụng dịch vụ tín dụng cho vay tiêu dùng của các tổ chức tín dụng như ngân hàng thương mại hay công ty tài chính. Anh có thể chứng minh khoản thu nhập hàng tháng hoặc kí kết với tổ chức tín dụng một hợp đồng vay tài sản. Anh K sẽ được vay một khoản tiền để mua xe và đăng kí quyền sở hữu, sau đó thế chấp chính chiếc xe đó để đảm bảo khoản vay, tổ chức tín dụng giữ giấy tờ xe và giao cho anh văn bản xác nhận việc giữ giấy tờ xe, đồng thời giao xe cho anh sử dụng.
- Đặc điểm của hoạt động này là mục đích vay là tiêu dùng, nguồn trả nợ là thu nhập của người vay, người vay là cá nhân, hộ gia đình; người cho vay là ngân hàng, công ty tài chính,… lượng tiền cho vay thường nhỏ, lãi suất thường cao.

Câu hỏi trang 56: Em hãy đọc trường hợp sau để trả lời câu hỏi:

1. Chị Y đã sử dụng dịch vụ tín dụng cho vay trả góp của công ty tài chính để mua xe máy như thế nào?
Trả lời:
Chị Y phải đáp ứng những giấy tờ cần thiết như thẻ căn cước công dân. Sau khi nộp đủ tiền trả trước và hoàn tất thủ tục với công ty tài chính, chị Y mới được nhận xe.

2. Hãy nêu đặc điểm của dịch vụ tín dụng này.
Trả lời:
Đặc điểm của dịch vụ tín dụng này là hàng tháng người vay phải trả lãi và một phần nợ gốc, hạn mức cho vay cao với lãi suất thấp, thủ tục đơn giản, thời hạn thanh toán linh hoạt.

3. Theo em, chị Y có trách nhiệm gì trong việc vay trả góp của công ty tài chính để mua xe?
Trả lời:
Chị Y có trách nhiệm khai báo chính xác các thông tin cá nhân và phải trả vốn vay là lãi đúng theo thời hạn như đã thỏa thuận.

4. Hãy so sánh sự chênh lệch giữa việc mua xe máy thanh toán hết một lần với việc mua xe trả góp qua sử dụng dịch vụ tín dụng của công ty tài chính.
Trả lời:
Sự chênh lệch giữa việc mua xe thanh toán hết một lần với việc mua xe trả góp qua việc sử dụng dịch vụ của các công ty tài chính là: Mua xe thanh toán một lần sẽ không có lãi, còn xe trả góp sẽ phải trả tiền gốc và lãi theo phần trăm quy định.

Câu hỏi trang 57: Em hãy đọc trường hợp sau để trả lời câu hỏi:

1. Ngân hàng đã tiến hành cho vay thông qua việc cấp thẻ tín dụng cho chị C như thế nào?
Trả lời:
Ngân hàng căn cứ vào mức lương hàng tháng của chị là 8 triệu đồng để chấp nhận cho chị được sử dụng số vốn trong phạm vi hạn mức tín dụng là 30 triệu đồng để thanh toán tiền hàng hóa, dịch vụ,…

2. Nhờ thanh toán qua thẻ tín dụng, chị C được hưởng lợi gì so với sử dụng tiền mặt?
Trả lời:
Thanh toán qua thẻ tín dụng mang lại cho chị C những tiện ích như: thực hiện các giao dịch mua bán hàng hoá, dịch vụ thuận tiện, được vay một khoản tiền với lãi suất ưu đãi của ngân hàng nhờ tích được điểm tín dụng cao từ việc thanh toán các hoá đơn điện, nước, mua sắm đúng kì hạn bằng thẻ tín dụng. Ngoài ra, khi thanh toán bằng thẻ, chị còn được hoàn lại 6% giá trị hoá đơn mua hàng vào thẻ nên mỗi tháng cũng có thêm một khoản tiền nhỏ mà nếu thanh toán bằng tiển mặt sẽ không có được.

3. Theo em, chị C có trách nhiệm gì khi sử dụng thẻ tín dụng ngân hàng?
Trả lời:
Chị C sẽ có trách nhiệm khai báo chính xác các thông tin cá nhân và trả nợ tín dụng theo kì hạn đã thỏa thuận.
 

Câu hỏi trang 58: Em hãy đọc thông tin sau để trả lời câu hỏi:

Em hãy nêu mục đích và đặc điểm của tín dụng nhà nước được thể hiện trong thông tin trên.
Trả lời:
Người mua công trái được hưởng lãi suất ghi trên công trái tuy không cao hơn lãi suất ngân hàng nhưng góp phần xây dựng đất nước giàu đẹp nên rất tích cực ủng hộ mỗi khi nhà nước phát hành. Bên cạnh việc đi vay, nhà nước cần thực hiện hoạt động tín dụng cho vay dưới hình thức đầu tư cho các chương trình, dự án kinh tế — xã hội với lãi suất ưu đãi như: chương trình cho vay vốn ưu đãi để đóng mới và nâng cấp tàu cá cho bà con ngư dân, cho vay ưu đãi các hộ nghèo, gia đình gặp khó khăn,... Đây là những hoạt động tín dụng phi lợi nhuận nhưng có ý nghĩa quan trọng trong việc điều tiết kinh tế xã hội, nâng cao đời sống nhân dân.

Câu hỏi trang 58: Em hãy đọc thông tin sau để trả lời câu hỏi:

Trong hoạt động tín dụng phát hành trái phiếu chính phủ, chủ thể vay và chủ thể cho vay là ai? Mục đích vay là gì? Quyền lợi của người mua trái phiếu chính phủ như thế nào?
Trả lời:
- Chủ thể vay là nhà nước.
- Mục đích vay là đầu tư xây dựng những công trình quan trọng, thiết yếu, thực hiện những chương trình, dự án phục vụ sản xuất, đời sống, tạo cơ sở vật chất, kĩ thuật cho đất nước.
- Người mua trái phiếu chính phủ được hưởng lãi suất vay hấp dẫn và ổn định hơn so với ngân hàng thương mại nên đây là kênh đầu tư an toàn đối với những ai đang có tiền nhàn rỗi.

Câu hỏi trang 59: Em hãy đọc trường hợp sau để trả lời câu hỏi:

1. Vì sao A có thể vay tiền ở ngân hàng chính sách xã hội?
Trả lời:
Bởi vì chương trình tín dụng của nhà nước dành cho học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn.

2. Để được ngân hàng cho vay tiền, A cần phải đáp ứng những điều kiện gì?
Trả lời:
Để được ngân hàng cho vay tiền, A cần phải đáp ứng những điều kiện là: Đại diện gia đình em phải đứng ra vay, chịu trách nhiệm trả nợ đồng thời phải là thành viên tổ tiết kiệm nơi cư trú để được tổ này xem xét đủ điều kiện vay, lập danh sách đề nghị vay vốn ở ngân hàng chính sách xã hội, gửi uỷ ban nhân dân xã xác nhận. Hồ sơ còn phải có giấy báo nhập học của trường. Hạn trả nợ bắt đầu khi ra trường và thời hạn hết trả nợ bằng số thời gian theo học.
 

Luyện tập 1 trang 59: Em hãy nhận xét việc thực hiện các dịch vụ tín dụng của các tổ chức tín dụng trong những trường hợp dưới đây:

Trả lời:
a. Khi quyết định cho vay để mua trả góp, ngân hàng coi giấy tờ công nhận quyển sở hữu sản phẩm mua trả góp của người vay là vật thế chấp để tránh trường hợp người vay không trả lãi tiền vay theo quy định.
b. Việc học sinh, sinh viên vay vốn theo chương trình hỗ trợ học sinh, sinh viên khó khăn phải được thực hiện thông qua đại diện gia đình các em để xác định đó là quyết định của gia đình và họ có uy tín sẽ trả các khoản tiền đã vay trước đó.
c. Khi xem xét việc cho vay vốn để thành lập doanh nghiệp nhỏ, công ty tài chính quan tâm đến số vốn đóng góp của chủ doanh nghiệp để xác định tài sản của công ty đó đang có, xác nhận công ty đó có đủ khả năng để trả lãi hay không.
d. Việc đánh giá điểm tín nhiệm tín dụng của người sử dụng tín dụng chỉ được thực hiện ở một số ngân hảng lớn để biết được nhu cầu khách hàng hài lòng hay không khi dùng các dịch vụ tài chính của ngân hàng.

Luyện tập 2 trang 60: Phân biệt các dịch vụ tín dụng
a. Em hãy phân biệt các hình thức cho vay tín chấp, cho vay thế chấp và cho biết khi nào nên vay tín chấp, khi nào nên vay thế chấp.
b. Em hãy nêu điểm khác biệt giữa tín dụng ngân hàng và tín dụng thương mại.
Trả lời:
a.
Vay tín chấp: Là hình thức vay không cần tài sản đảm bảo, dựa hoàn toàn trên uy tín của người vay. Hình thức vay này phù hợp với cá nhân với những nhu cầu nhỏ như mua sắm, vui chơi giải trí… Lãi suất khá cao, thời gian vay tối đa là 60 tháng
Vay thế chấp: Là hình thức vay truyền thống của ngân hàng, theo hình thức vay này phải có tài sản đảm bảo mới được vay. Hạn mức vay khá cao lên đến 80% giá trị tài sản cầm cố. Lãi suất phù hợp với khoản vay. Thời hạn vay kéo dài lên đến 25 năm theo nhu cầu người vay. Hình thức vay này phù hợp cho cả cá nhân và doanh nghiệp. Lưu ý quan trọng khi vay thế chấp là các khoản phí đi kèm như phí trả chậm hay phí trả trước hạn…
Vay trả góp: Là hình thức cho vay mà tiền lãi và gốc mỗi tháng bằng nhau. Tùy thuộc nhu cầu cũng như khả năng trả nợ của mỗi khách hàng mà có thời hạn cũng như hạn mức trả vay khác nhau.
Nếu bạn vay cho nhu cầu sinh hoạt, vốn vay thấp thì nên vay tín chấp vì thủ tục đơn giản, lãi suất tính từng ngày theo số dư nợ giảm dần sẽ có lợi hơn. Nếu bạn vay vốn đầu tư, mua nhà, mua xe ô tô thì cần phải vay thế chấp được cấp hạn mức cao, lãi suất sẽ hợp lý hơn vì vay dài hạn.

b. Điểm khác biệt giữa tín dụng ngân hàng và tín dụng thương mại:
- Chủ thể:
+ Tín dụng ngân hàng phải có một bên là ngân hàng
+ Tín dụng thương mại giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp.
- Đối tượng giao dịch:
+ Tín dụng ngân hàng đó là tiến.
- Tín dụng thương mại đó là hàng hoá.

Luyện tập 3 trang 60: Em hãy tìm hiểu việc sử dụng dịch vụ tín dụng trong đời sống qua các trưởng hợp sau:
a. Trên đường đến trường. Nam nhận thấy biển thông báo mức lãi suất tiên gửi ở các ngân hàng không giống nhau. Nam thắc mắc: “Ai gửi tiền chẳng muốn thu được tiền lãi cao nhưng tại sao những ngân hàng có lãi suất tiền gửi thấp hơn vẫn có nhiều người mang tiền đến gửi?". Em hãy giải đáp điều thắc mắc của bạn Nam.
b. Khi thoả thuận với ngân hàng vay trả góp để mua nhà, vợ chồng chị Y muốn kéo dài thời gian trả góp để không có sức ép phải lo khoản tiền lớn để trả nợ hằng tháng.
c. Mặc dủ có đủ tiền để mua nhà nhưng vợ chồng chị Y vẫn chọn hình thức mua trả góp với mục đích dành ra một khoản tiền để kinh doanh.
Trả lời:
- Trường hợp a. Bởi vì theo các chuyên gia, lãi suất không phải yếu tố duy nhất ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền vào ngân hàng của người dân, nó còn phụ thuộc vào độ tin cậy của ngân hàng đó nữa. Dù sao lợi nhuận cao cũng đi kèm với nhiều rủi ro tiềm ẩn.
- Trường hợp b. Không phải kéo dài thời gian trả góp sẽ không có sức ép phải lo khoản tiền lớn để trả nợ hàng tháng bới vì khi vay ngân hàng trả góp, ta còn phải chịu thêm các khoản lãi kép từ ngân hàng. Để càng lâu sẽ khiến cho lãi mà ta phải trả nhiều hơn.
- Trường hợp c. Điều này là một quyết định đúng đắn. Khi khoản tiền dùng để đầu tư ấy có khả năng mang lại lợi nhuận cao hơn cả lãi suất phải trả ngân hàng thì không những ta có khoảng tiền để trả góp hàng tháng mà có thể dôi thêm các khoản tiền khác để phục vụ đời sống gia đình.
 

Vận dụng 1 trang 60: Em hãy cùng các bạn tham gia trải nghiệm tìm hiểu thủ tục mua trả góp một mặt hàng nào đó (ví dụ: điện thoại, xe máy, máy vi tính,...) và cho biết các thủ tục cần có để thực hiện mua trả góp mặt hàng đó.
Trả lời:
Giấy tờ, thủ tục mua xe máy trả góp cần chuẩn bị:
+ Giấy tờ tùy thân: Photo hộ khẩu, CMND, Giấy chứng nhận độc thân/Giấy kết hôn.
+ Giấy tờ chứng minh khả năng tài chính:
- Chứng minh thu nhập: hợp đồng lao động, bảng lương, sổ tiết kiệm, tài khoản ngân hàng cá nhân.
- Cá nhân sở hữu các tài sản có giá trị: đất đai, nhà cửa, ô tô, máy móc, dây chuyền nhà máy, nhà xưởng,...
- Hợp đồng thuê xe, nhà, xưởng, giấy góp vốn, cổ phần, cổ phiếu, trái phiếu.
- Nếu cá nhân có công ty riêng mà thu nhập chủ yếu từ công ty thì bổ sung thêm: báo cáo tài chính, báo cáo thuế, bảng lương, bảng chia lợi nhuận công ty, giấy phép đăng ký kinh doanh.
- Hoá đơn chi phí cá nhân những tháng gần đây: phí điện thoại, chi phí giao dịch làm ăn…
- Không nhất thiết phải cung cấp toàn bộ giấy tờ nêu trên, tùy vào yêu cầu của bên cho vay mà thực hiện.
- Đơn xin vay vốn và phương án trả lãi (mẫu do bên cho vay cung cấp).

Vận dụng 2 trang 60: Em hãy tìm hiểu, viết bài giới thiệu ý nghĩa của một loại công trái hoặc trái phiếu chính phủ mà em biết trong đời sống xã hội.
Trả lời:
Chính phủ phát hành Công trái xây dựng Tổ quốc năm 2003 mang tên Công trái giáo dục nhằm huy động nguồn vốn hỗ trợ các tỉnh miền núi, Tây Nguyên và các tỉnh có nhiều khó khăn để thực hiện mục tiêu không còn phòng học 3 ca, không còn phòng học tranh tre, nứa lá, kiên cố hoá trường học theo quy định tại Nghị quyết số 09/2002/QH11 ngày 28 tháng 11 năm 2002 của Quốc hội.