NGHĨA CỦA TỪ NGỮ
Câu 1 - Trang 95: Giải thích nghĩa của từ thở được dùng trong dòng thơ Mái lá khoan thai thở làn khói nhẹ. Chỉ ra sự khác biệt về nghĩa của từ thở trong ngữ cảnh này với từ thở trong câu:
Em bé thở đều đều khi ngủ say
Trả lời:
- Cách dùng từ thở trong dòng thơ Mái lá khoan thai thở làn khói nhẹ là cách dùng từ sáng tạo và mang giá trị nghệ thuật của tác giả. Thở ở đây là cách tưởng tượng của tác giả, giúp sự vật “mái lá” trở nên sinh động hơn.
- Cách dùng từ thở trong câu Em bé thở đều đều khi ngủ say là cách dùng từ ngữ thông thường. Thở ở đây là hành động hít không khí vào lồng ngực, vào cơ thể rồi đưa trở ra qua mũi, miệng để trao đổi không khì, duy trì sự sống
- Sự khác biệt:
+ Thở trong dòng thơ Mái lá khoan thai thở làn khói nhẹ để lại nhiều giá trị nghệ thuật, đây là từ ngữ nghĩa chuyển, giúp sự vật hiện lên sinh động hơn.
+ Thở trong dòng thơ Em bé thở đều đều khi ngủ say là cách nói thông thường, đây là từ ngữ mang nghĩa gốc nhằm chỉ hoạt động, trạng thái của con người
Câu 2 - Trang 95: Tìm các từ láy trong bài thơ. Chọn một từ để giải thích nghĩa và nêu tác dụng của việc dùng từ láy đó.
Trả lời:
- Các từ láy trong bài thơ: leng keng, đêm đêm, sớm sớm, chiều chiều, lao xao, véo von, lửng lơ, xao xuyến, ngọt ngào
- Từ láy “lửng lơ” chỉ trạng thái lưng chừng, nửa vời, không cao, không thấp. Từ láy này có tác dụng góp phần diễn tả sự mềm mại, duyên dáng của lá xanh bay nhẹ nhẹ, lửng lơ trong gió.
DẤU CÂU
Câu 3 - Trang 95: Cho biết công dụng của dấu ngoặc đơn và dấu ngoặc kép trong bài thơ Gò Me
Trả lời:
- Dấu ngoặc đơn: dùng chú thích, bổ sung thêm nội dung cho câu thơ trước đó (Tre thôi khúc khích, mây chìm lắng nghe).
- Dấu ngoặc kép: đánh dấu đoạn dẫn trực tiếp từ lời câu hò được nêu ra trong bài “Hò … ơ… Trai Biên Hòa lụy gái Gò Me/ Không vì sắc lịch mà chỉ vì mê giọng hò”
BIỆN PHÁP TU TỪ
Câu 4 - Trang 96: Chỉ ra các biện pháp tu từ được dùng trong những dòng thơ sau và cho biết tác dụng của những biện pháp tu từ đó:
a. Ao làng trăng tắm, mây bơi
Nước trong như nước mắt người tôi yêu.
b. Nằm dưới hàng me, nghe tre thổi sáo.
c. Me non cong vắt lưỡi liềm
Lá xanh như dải lụa mềm lửng lơ.
d. Tre thôi khúc khích, mây chìm lắng nghe.
Trả lời:
a. Biện pháp tu từ:
+ Nhân hóa: trăng tắm, mây bơi
+ So sánh: nước trong như nước mắt người tôi yêu
- Tác dụng:
+ Biện pháp tu từ nhân hóa khiến trăng và mây có hồn như con người: biết tắm, biết bơi, hòa mình với thiên nhiên
+ Biện pháp so sánh giúp câu thơ trở nên sinh động, gợi cảm hơn
b. Biện pháp tu từ:
+ Nhân hóa: tre thổi sáo
- Tác dụng:
+ Biện pháp tu từ nhân hóa khiến tre có hồn như con người: thổi sáo du dương
c. Biện pháp tu từ:
+ So sánh: me non so sánh với lưỡi liềm; lá xanh so sánh với dải lụa
- Tác dụng:
+ Biện pháp so sánh giúp câu thơ trở nên sinh động, gợi cảm hơn
d. Biện pháp tu từ:
+ Nhân hóa: tre thôi khúc khích, mây lắng nghe
- Tác dụng:
+ Biện pháp tu từ nhân hóa khiến tre và mây có hồn như con người: tre và mây như hai người bạn của nhau.