Mở đầu trang 180: Một khu rừng hay bể cá cảnh trong hình bên đều được xem là một hệ sinh thái. Vậy, hệ sinh thái là gì?
Trả lời:
Hệ sinh thái là một hệ thống bao gồm quần xã sinh vật và môi trường sống của chúng.
I. Hệ sinh thái
1. Khái niệm hệ sinh thái
Câu hỏi trang 180: Em hãy lấy ví dụ về hệ sinh thái.
Trả lời:
Hệ sinh thái rừng nhiệt đới, hoang mạc, sa mạc, thảo nguyên, savan đồng cỏ, rừng thông phương Bắc, rừng ôn đới, đồng rêu hàn đới,...
2. Thành phần cấu trúc của hệ sinh thái
Hoạt động 1 trang 181: Đọc thông tin trên và quan sát Hình 44.1, phân tích thành phần của một hệ sinh thái.
Trả lời:
Thành phần của một hệ sinh thái gồm thành phần vô sinh và thành phần hữu sinh:
- Thành phần vô sinh bao gồm các nhân tố vô sinh: ánh sáng, khí hậu, đất, nước, xác sinh vật.
- Thành phần hữu sinh bao gồm nhiều loài sinh vật trong quần xã, được chia thành 3 nhóm:
+ Sinh vật sản xuất: là các sinh vật có khả năng sử dụng quang năng để tổng hợp nên chất hữu cơ. Ví dụ: các loài thực vật, tảo,…
+ Sinh vật tiêu thụ: là những sinh vật không có khả năng tự tổng hợp nên chất hữu cơ, chúng lấy chất hữu cơ từ thức ăn. Ví dụ: động vật ăn thực vật, động vật ăn động vật, động vật ăn tạp,…
+ Sinh vật phân giải: là những sinh vật có chức năng phân giải xác và chất thải của sinh vật thành chất vô cơ. Ví dụ: nấm, hầu hết vi khuẩn,…
Hoạt động 2 - Trang 181: Em hãy lấy ví dụ các loài sinh vật thuộc nhóm sinh vật sản xuất, sinh vật tiêu thụ và sinh vật phân giải trong một hệ sinh thái.
Trả lời:
Ví dụ hệ sinh thái nước đứng ở một ao, gồm có các thành phần chính
Sinh vật sản xuất: rong, bèo, cây thủy sinh, tảo hiển vi.
Sinh vật tiêu thụ cấp 1: cá nhỏ ăn rong, bèo. tôm, động vật nổi, tép, cua
Sinh vật tiêu thụ cấp 2: cá to, vừa.
Sinh vật tiêu thụ cấp 3: cá lớn.
Sinh vật phản giải: vi sinh vật.
3. Các kiểu hệ sinh thái
Câu hỏi trang 182: Cho các hệ sinh thái sau: hệ sinh thái đồng cỏ, hệ sinh thái suối, hệ sinh thái rừng lá rộng ôn đới, hệ sinh thái rừng ngập mặn, hệ sinh thái ruộng bậc thang, hệ sinh thái rạn san hô. Em hãy xếp các hệ sinh thái trên vào kiểu hệ sinh thái phù hợp.
Trả lời:
Sắp xếp các hệ sinh thái trên vào kiểu hệ sinh thái phù hợp:
- Hệ sinh thái tự nhiên gồm: hệ sinh thái đồng cỏ, hệ sinh thái suối, hệ sinh thái rừng lá rộng ôn đới, hệ sinh thái rừng ngập mặn, hệ sinh thái rạn san hô.
- Hệ sinh thái nhân tạo gồm: hệ sinh thái rừng ngập mặn, hệ sinh thái ruộng bậc thang.
II. Trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng trong hệ sinh thái
Câu hỏi 1 - Trang 182: Quan sát Hình 44.3, phân tích mối quan hệ dinh dưỡng giữa châu chấu và các sinh vật đứng trước và sau nó trong chuỗi thức ăn.
Trả lời:
Trong chuỗi thức ăn, sinh vật đứng trước là thức ăn của sinh vật đứng sau liền kề → Mối quan hệ dinh dưỡng giữa châu chấu và các sinh vật đứng trước và sau nó trong chuỗi thức ăn: Cỏ là thức ăn cho châu chấu, châu chấu là thức ăn của ếch.
Câu hỏi 2 -Trang 182: Lấy ví dụ và vẽ sơ đồ về lưới thức ăn.
Trả lời:
Ví dụ và vẽ sơ đồ về lưới thức ăn:
Câu hỏi 3 - Trang 182: Quan sát Hình 44.4, cho biết đây là loại tháp sinh thái nào?
Trả lời:
Tháp sinh thái trên được xây dựng dựa trên số lượng cá thể sinh vật trên một đơn vị diện tích ở mỗi bậc dinh dưỡng → Tháp sinh thái trên thuộc loại tháp số lượng.
III. Bảo vệ các hệ sinh thái
IV. Thực hành: điều tra thành phần quần xã sinh vật trong hệ sinh thái
Từ kết quả điều tra, hoàn thành bảng ghi thành phần quần xã sinh vật của hệ sinh thái theo mẫu Bảng 44.1.
Trả lời:
Hệ sinh thái lựa chọn: hệ sinh thái đồng ruộng.
Bảng 44.1. Thành phần quần xã của hệ sinh thái
| Nhóm sinh vật |
Sinh vật trong quần xã |
| Sinh vật sản xuất |
Lúa, ngô, khoai, cỏ,… |
| Sinh vật tiêu thụ |
Châu chấu, sâu cuốn lá, ốc bươu vàng, chuột, chim sẻ,… |
| Sinh vật phân giải |
Nấm, vi sinh vật, giun đất,… |
Câu hỏi trang 184: Phân tích mối quan hệ giữa các sinh vật quan sát được trong hệ sinh thái.
Trả lời:
- Trong hệ sinh thái, các sinh vật luôn luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với nhân tố vô sinh của môi trường, tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định.
Em có thể trang 184: Tuyên truyền cho mọi người các hành động nhằm bảo vệ hệ sinh thái.
Trả lời:
Các hành động nhằm bảo vệ hệ sinh thái:
- Khai thác hợp lí các hệ sinh thái phục vụ phát triển bền vững.
- Phòng chống ô nhiễm các hệ sinh thái.
- Xây dựng các khu bảo tồn thiên nhiên nhằm bảo vệ cảnh quan và đa dạng sinh học.