Giải Khoa học tự nhiên 8 sách Kết nối tri thức, bài 47: Bảo vệ môi trường

Mở đầu trang 191: Năm 1972, lần đầu tiên Liên hợp quốc tổ chức Hội nghị về Môi trường và con người phản ánh tính cấp bách đối với một số vấn đề môi trường trên toàn cầu. Môi trường sống của con người đang bị đe dọa như thế nào? Cần có những biện pháp gì để bảo vệ môi trường?
Trả lời:
- Môi trường sống của con người đang bị đe dọa nghiêm trọng: Chất thải, khí thải,… được thải ra môi trường gây nên tình trạng ô nhiễm môi trường ở mức báo động cao; các khu rừng đang dần bị phá hủy gây nên sự biến đổi khí hậu trên toàn cầu và sự suy giảm đa dạng sinh học;…
- Những biện pháp bảo vệ môi trường:
+ Hạn chế ô nhiễm môi trường: xử lí rác thải sinh hoạt và từ nhà máy trước khi thải ra môi trường; hạn chế sử dụng hóa chất gây ô nhiễm môi trường trong sản xuất, thay thế bằng thuốc có nguồn gốc sinh học; hạn chế sử dụng phương tiện giao thông cá nhân, sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo;…
+ Trồng cây gây rừng và phòng chống cháy rừng.
+ Tăng cường công tác tuyên truyền và giáo dục để nâng cao hiểu biết và ý thức của mọi người trong việc bảo vệ môi trường.
 

Câu hỏi trang 191: Phân tích tác động của các hoạt động dưới đây đến môi trường trong thời kì xã hội nông nghiệp.
a) Cày, xới đất canh tác.
b) Định cư tại một khu vực nhất định.
c) Thuần hóa cây dại, thú hoang thành cây trồng, vật nuôi.
d) Xây dựng hệ thống kênh, mương,… để tưới tiêu nước.
Trả lời:
Phân tích các hoạt động trên đến môi trường trong thời kì xã hội nông nghiệp:
a) Cày, xới đất canh tác: Làm thay đổi kết cấu đất và nước ở tầng mặt, có thể làm đất bị khô cằn và suy giảm độ màu mỡ.
b) Định cư tại một khu vực nhất định: Rừng bị chuyển đổi thành các khu dân cư và khu sản xuất nông nghiệp → Làm thay đổi kết cấu đất, giảm sự đa dạng sinh thái, môi trường bị suy thoái do các hoạt động của con người.
c) Thuần hóa cây dại, thú hoang thành cây trồng, vật nuôi: Việc này đem lại lợi ích là hình thành các hệ sinh thái trồng trọt, tích lũy nhiều giống cây trồng và vật nuôi.
d) Xây dựng hệ thống kênh, mương,… để tưới tiêu nước: Tác động đến hệ sinh thái tự nhiên trong khu vực; mực nước ngầm cao trong mùa mưa gây ra hiện tượng ngập úng;…

Hoạt động 1 - Trang 192: Đọc các thông tin trên và quan sát Hình 47.1, thảo luận để thực hiện các yêu cầu sau:

1. Trình bày tác động của hoạt động trồng trọt đến môi trường qua các thời kì phát triển xã hội.
Trả lời:
Tác động của hoạt động trồng trọt đến môi trường qua các thời kì phát triển xã hội:
- Thời kì xã hội nông nghiệp, hoạt động trồng trọt của con người đã dẫn tới việc chặt phá và đốt rừng lấy đất canh tác. Hoạt động cày với đất canh tác làm thay đổi đất và nước ở tầng mặt, khiến nhiều vùng đất bị khô cằn và suy giảm độ màu mỡ. Tuy nhiên, hoạt động trồng trọt cũng đem lại lợi ích là hình thành các hệ sinh thái trồng trọt, tích lũy nhiều giống cây trồng.
- Thời kì xã hội công nghiệp, con người đã bắt đầu cơ giới hóa hoạt động trồng trọt dựa vào các loại máy bóc; nguồn nguyên, nhiên liệu, vật liệu, năng lượng,… làm tác động mạnh mẽ tới môi trường sống; thuốc trừ sâu và phân bón được sử dụng nhiều cũng gây ô nhiễm môi trường.

2. Liệt kê một số hoạt động của con người trong các thời kì phát triển xã hội làm suy thoái hoặc có tác dụng bảo vệ, cải tạo môi trường tự nhiên.
Trả lời:
Một số hoạt động của con người trong các thời kì phát triển xã hội làm suy thoái hoặc có tác dụng bảo vệ, cải tạo môi trường tự nhiên:
Hoạt động làm suy thoái môi trường: 
- Đốt rừng làm nương rẫy
- Khai thác khoáng sản bừa bãi
- Khai thác rừng bừa bãi
- Săn bắn động vật hoang dã
- Xả thải rác thải, chất gây ô nhiễm vào môi trường

Hoạt động bảo vệ, cải tạo môi trường:
- Có quy hoạch sử dụng và cải tạo đất hợp lí
- Ngăn chặn khai thác rừng bừa bãi, tích cực trồng cây gây rừng
- Tái chế rác thải
- Sử dụng năng lượng sạch, các chất liệu thân thiện với môi trường
 

1. Khái niệm ô nhiễm môi trường
2. Một số nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường
Câu hỏi 1 - Trang 193: Đọc thông tin và quan sát Hình 47.2, chỉ ra một số nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường.

Trả lời:
Một số nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường
Phun thuốc trừ sâu
Khí thải các nhà máy
Nước thải sinh hoạt, nước thải nhà máy
Rác thải từ lốp ô tô

Câu hỏi 2 trang 193: Những hoạt động nào tại trường học, gia đình và địa phương em có thể gây ô nhiễm môi trường?
Trả lời:
Một số hoạt động tại trường học, gia đình và địa phương em có thể gây ô nhiễm môi trường:
- Quá trình đun nấu trong gia đình; quá trình đốt cháy nhiên liệu trong giao thông và trong sản xuất nông nghiệp, công nghiệp.
- Sử dụng các loại thuốc hóa học như thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ,… trong sản xuất nông nghiệp.
- Xả rác thải sinh hoạt, rác thải từ hoạt động trồng trọt và hoạt động công nghiệp ra môi trường.

Hoạt động trang 193: Đọc thông tin, thảo luận và làm việc theo nhóm để thực hiện các yêu cầu sau:
1. Điều tra về tình trạng ô nhiễm môi trường ở địa phương, nêu các biểu hiện và tìm hiểu nguyên nhân gây ra tình trạng đó rồi hoàn thành thông tin theo mẫu Bảng 47.1.

Môi trường ô nhiễm	Biểu hiện	Nguyên nhân
Môi trường nước	?	?
Môi trường đất	?	?
Môi trường không khí	?	?

Trả lời:

Môi trường ô nhiễm	Biểu hiện	Nguyên nhân
Môi trường nước	Nước ở các khu kênh, mương có màu lạ (màu đen, nâu đỏ,…), có mùi hôi thối, xuất hiện váng, bọt khí, nhiều sinh vật sống trong nước bị chết,…	Do nước thải sinh hoạt, trồng trọt và các khu công nghiệp chưa qua xử lí thải ra môi trường; do xả rác thải rắn vào môi trường; do sử dụng các hóa chất bảo vệ thực vật;…
Môi trường đất	Đất bị khô cằn, có màu sắc không đều, có màu hơi vàng hoặc cam,…	Do sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật; do bị nhiễm mặn; do rác thải sinh hoạt và hoạt động sản xuất;…
Môi trường không khí	Không khí có mùi bất thường (hôi thối, mùi khai, hắc,…); bụi bẩn xuất hiện trên bề mặt các vật dụng; màu sắc không khí xung quanh xám hoặc như màu khói; giảm tầm nhìn;…	Do khí thải từ hoạt động của phương tiện giao thông và các khu công nghiệp; do đốt phế, phụ phẩm từ hoạt động nông nghiệp; do cháy rừng; do quá trình đun nấu trong các hộ gia đình;…

2. Dựa vào kết quả điều tra và những kiến thức đã học, em hãy đề xuất các biện pháp hạn chế ô nhiễm môi trường ở địa phương và cho biết việc phân loại rác thải từ gia đình giúp ích gì trong việc hạn chế ô nhiễm môi trường.
Trả lời:
Một số biện pháp hạn chế ô nhiễm môi trường ở địa phương:
- Giữ gìn cây xanh
- Sử dụng các chất liệu từ thiên nhiên
- Rút các phích khỏi ổ cắm
- Sử dụng năng lượng sạch
- Nguyên tắc 3R (reduce, reuse, and recycle)
- Giảm sử dụng túi nilong
- Tận dụng ánh sáng mặt trời,...
Việc phân loại rác thải vừa mang lại lợi ích bảo vệ môi trường, vừa tiết kiệm được nguồn tài nguyên thiên nhiên, hơn hết chính là giảm được nguồn rác thải ra môi trường. Nếu các gia đình luôn có ý thức phân loại rác thải sẽ mang lại lợi ích lớn cho cộng đồng, góp phần bảo vệ môi trường xanh, sạch hơn.
 

III. Biến đổi khí hậu

Câu hỏi - Trang 194: Em hãy đề xuất thêm các biện pháp thích ứng với biến đổi khí hậu có thể thực hiện ở địa phương.
Trả lời:
Đề xuất thêm các biện pháp thích ứng với biến đổi khí hậu có thể thực hiện ở địa phương:
- Thông tin nhanh, chính xác trong dự báo, cảnh báo bão, áp thấp nhiệt đới, mưa lớn, rét đậm, rét hại, lũ lụt và nắng nóng,…,
- Đẩy mạnh các biện pháp phòng chống thiên tai nhằm giảm thiểu tối đa thiệt  hại về người và của.
- Quy hoạch các khu dân cư để thích ứng với biến đổi khí hậu.
- Xây dựng và nâng cấp hệ thống các công trình thủy lợi.