Trước khi đọc
Câu 1 - Trang 10: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Đối với cuộc sống của con người, tuỳ từng thời điểm cụ thể, các hiện tượng tự nhiên có thể bộc lộ một trong hai mặt: ích lợi và tác hại. Nêu một số ích lợi và tác hại của các hiện tượng đó.
Trả lời:
Lợi ích và tác hại của một số hiện tượng tự nhiên:
- Hiện tương mưa:
Lợi ích: cung cấp nguồn nước cho sông suối, tưới tiêu cho cây cối, đảm bảo hoạt động của các ngành trồng trọt, chăn nuôi cũng như cuộc sống con người
Tác hại: nếu mưa quá nhiều và liên tục thì sẽ gây nên lũ lụt, sạt lở đất, gây ảnh hưởng đến cuộc sống, thậm chí tàn phá của cải, tính mạng con người
- Hiện tượng nắng:
Lợi ích: giúp cho các công việc di chuyển, trồng trọt... diễn ra thuận lợi. Giúp người dân phơi khô, sấy khô các loại thực phẩm, áo quần
Tác hại: nếu nắng to quá và kéo dài sẽ gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người, khô cạn nguồn nước, cây cối khô héo rồi hạn hán
Câu 2 - Trang 10: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Hãy nêu những hoạt động của con người nhằm hạn chế tác hại của các hiện tượng tự nhiên mà em biết.
Trả lời:
Một số hoạt động của con người nhằm hạn chế tác hại của các hiện tượng thiên nhiên:
- Xây dựng cống rãnh, kênh mương để dẫn nước khi mưa lớn, lũ lụt ra biển nhanh chóng, tránh ngập úng, nước dâng cao
- Xây dựng các đập thủy điện, bể nước lớn để dự trữ nguồn nước, dùng vào mùa khô, hạn hán và chứa lượng nước khổng lồ khi mưa lớn kéo dài
- Trồng nhiều cây xanh để giữ đất, giảm thiểu tác hại của mưa lớn
- Thực hiện các hoạt động, chiến dịch bảo vệ môi trường để giảm thiểu cường độ của các thiên tai.
Đọc văn bản
Theo dõi 1 - Trang 10: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Chú ý thời gian diễn ra câu chuyện.
Trả lời:
Thời gian diễn ra câu chuyện là thời Hùng Vương thứ 18 - cách đây đã rất lâu.
Theo dõi 2 - Trang 11: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Sính lễ ở đây có gì đặc biệt.
Trả lời:
Sính lễ gồm "Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao"
→ Đặc điểm của sính lễ là: số lượng lớn, là những món quý hiếm, khó tìm và chỉ có ở trên cạn.
Theo dõi 3 - Trang 11: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Điều gì đã xảy ra khi Thủy Tinh tức giận? Sơn Tinh đã ngăn chặn dòng nước lũ bằng cách nào?
Trả lời:
- Khi Thủy Tinh tức giận đã đem quân đuổi theo Sơn Tinh, đòi cướp Mị Nương. Thần hô mưa, gọi gió, làm thành dông bão rung chuyển cả đất trời, dâng nước sông lên cuồn cuộn đánh Sơn Tinh, làm nước ngập khắp ruộng đồng, nước tràn nhà cửa, dâng lên lưng đồi, sườn núi...
- Sơn Tinh ngăn chặn dòng nước lũ bằng cách dùng phép lạ bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi, dựng thành lũy đất ngăn chặn dòng nước lũ.
Sau khi đọc
Câu 1 - Trang 12: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Các sự kiện trong một câu chuyện dân gian thường được kết nối với nhau bởi quan hệ nguyên nhân và kết quả. Hãy tóm lược cốt truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh theo chuỗi quan hệ nguyên nhân - kết quả và thể hiện chuỗi quan hệ đó theo mẫu sau:
Trả lời:
- Cốt truyện “Sơn Tinh, Thủy Tinh” là:
+ Vua Hùng tổ chức kén rể.
+ Hai chàng trai tài giỏi cùng đến thi tài, không ai chịu thua ai.
+ Vua Hùng ra điều kiện ai mang sính lễ đến trước thì gả con gái cho.
+ Sơn Tinh đến trước, lấy được vợ.
+ Thủy Tinh đến sau, tức giận, dâng nước đánh Sơn Tinh.
+ Hai bên giao chiến hàng tháng trời, cuối cùng Thủy Tinh thua, rút về.
+ Hàng năm, Thủy Tinh lại dâng nước đánh Sơn Tinh nhưng đều thua.
Câu 2 - Trang 12: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Trong câu chuyện này, những nhân vật nào được gọi là thần? Hãy chỉ ra những đặc điểm khiến cho họ được coi là những vị thần.
Trả lời:
- 2 nhân vật Sơn Tinh, Thủy tinh được gọi là thần.
- Đặc điểm khiến họ được coi là thần:
+ Đến từ vùng xa thẳm của tự nhiên: 1 người là chúa miền non cao (vùng núi Ba Vì), 1 người là chúa vùng nước thẳm (tận miền Biển Đông)
+ Đều có phép lạ và tài năng phi thường (Sơn Tinh: vẫy tay về phía đông, phía đông nổi cồn bãi, vẫy tay về phía tây, phía tây mọc lên từng dãy núi đồi; Thủy Tinh: gọi gió, gió đến; hô mưa, mưa về)
+ Nhân vật trẻ mãi không già (tính bất biến, không trôi chảy của thời gian thần thoại) : Từ đó oán nặng, thù sâu, hàng năm làm mưa gió, bão lụt, dâng nước đánh Sơn Tinh, …
Câu 3 - Trang 12: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Cuộc thi tài kén rể trong câu chuyện này có gì đặc biệt?
Trả lời:
- Những chi tiết khiến cuộc thi tài kén rể này trở nên đặc biệt là:
+ Vua Hùng kén rể hiền tài, Sơn Tinh và Thủy Tinh cùng đến cầu hôn.
+ Hai bên thi tài để có thể lấy được công chúa, nhưng không phân được thắng bại, cả hai đều xứng đáng.
+ Vua Hùng thách cưới (cuộc thi tài lần 2): Sơn Tinh nhanh hơn nên lấy được công chúa, đưa công chúa về núi.
+ Thủy Tinh đuổi theo, hai bên đánh nhau (thi tài lần 3), Sơn Tinh chiến thắng nên giữ được vợ, cùng vợ sống hạnh phúc; Thủy Tinh thua, không lấy được vợ nên hàng năm gây lũ lụt báo thù.
Câu 4 - Trang 12: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Sơn Tinh phải giao tranh với Thuỷ Tinh vì lí do gì? Ai là người thắng cuộc và vì sao người thắng cuộc xứng đáng được xem là một anh hùng?
Trả lời:
- Lúc đầu Sơn Tinh và Thủy Tinh chỉ thi tài xem ai được Vua Hùng ưng gả công chúa. Khi không lấy được công chúa, Thủy Tinh nổi giận, gây chiến, đem quân đuổi theo đòi cướp Mị Nương. Lúc này Sơn Tinh và Thủy Tinh mới phải giao tranh.
- Hai nhân vật giao tranh vì lí do cá nhân, nhưng việc Thủy Tinh dâng nước lên làm ngập nhà cửa, khiến thành Phong Châu nổi lềnh bềnh trên một biển nước. Sơn Tinh giao chiến với Thủy Tinh vì lí do cá nhân những cũng đồng thời để ngăn chặn một thảm họa thiên nhiên, bảo vệ sự sống cho con người, cỏ vây và súc vật. Vì thế khi Sơn Tinh chiến thắng Thủy Tinh thì Sơn Tinh là một anh hùng của cộng đồng.
Câu 5 - Trang 12: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Chủ đề của truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh là gì?
Trả lời:
- Truyện gắn với thời đại Vua Hùng, tại địa bàn dựng nước Văn Lang xưa, nhằm đề cao và tôn vinh những chiến công của người Việt cổ trong công cuộc chống lão lụt, chế ngự và sử dụng nguồn nước (ở lưu vực sông Đà và sông Hồng) để phát triển trồng trọt, chăn nuôi, ổn định cuộc sống, dựng xây đất nước.
Câu 6 - Trang 12: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Truyền thuyết cũng thường lí giải nguồn gốc các sự vật, hiện tượng hoặc nguyên nhân của một hiện tượng thời tiết trong năm. Truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh lí giải hiện tượng tự nhiên nào? Tác giả dân gian cho rằng do đâu mà có hiện tượng tự nhiên đó?
Trả lời:
- Truyện lí giải hiện tượng lũ lụt xảy ra hàng năm của nước ta.
- Theo tác giả dân gian, nguyên nhân của hiện tượng đó là do oán nặng thù sâu, hàng năm Thủy Tinh dâng nước lên đánh Sơn Tinh.
- Thực chất đây là một thủ pháp nghệ thuật trong lời kể của tác giả nhằm tô đậm tính xác thực của câu chuyện. Người kể đưa người đọc về với quy luật tự nhiên thường thấy trong cuộc sống, nhắc nhở họ về những hiện tượng vẫn thường diễn ra để từ đó biết trân quý công lao của những bậc tiền nhân.
Câu 7 - Trang 13: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Thử tưởng tượng em là Thuỷ Tinh và nêu những suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật sau khi bị thua cuộc.
Trả lời:
- Bị thua cuộc, Thủy Tinh giận dữ với những cuộc phản công dữ dội của Sơn Tinh. Nhưng dù phép thuật có cao cường đến đâu thì Thủy Tinh vẫn bất lực và phải chịu khuất phục trước Sơn Tinh dũng mãnh và mưu trí.
Viết kết nối với đọc
Đây là tưởng tượng của nhà thơ Nguyễn Nhược Pháp về hình ảnh Sơn Tinh và Thuỷ Tinh:
Sơn Tinh có một mắt ở trán
Thuỷ Tinh râu ria quăn xanh rì
Một thần phi bạch hổ trên cạn
Một thần cưỡi lưng rồng uy nghi.
Điều này cho thấy, từ những thông tin về nhân vật trong câu chuyện, mỗi chúng ta có thể tưởng tượng ra ngoại hình của nhân vật Sơn Tinh, Thủy Tinh theo cách riêng. Hãy ghi lại tưởng tượng của em bằng một đoạn văn (khoảng 5-7 câu)
Trả lời:
Sơn Tinh có khuôn mặt chất phác, khí thế phi thường, cơ thể vạm vỡ và cường tráng. Chàng có thể dời núi, lấp biển. Còn Thủy Tinh khuân mặt gian ác, đầy âm mưu, tính toán. Thủy Tinh có thể hô mưa gọi gió. Cả hai đều là những vị thần tài giỏi.