Làm bài văn bình luận cần thực hiện các công việc sau:
1. Giải thích vấn đề được đem ra bình luận. Đây là phần không thể thiếu trong bài bình luận, bởi vì có giải thích đúng, sâu sắc, thuyết phục thì mới rút ra được vấn đề cần bình luận và mới có cơ sở để đưa ra ý kiến đánh giá, nhận định ở phần tiếp theo.
Ví dụ, cho đề bài: Nhân dân ta có câu ca dao:
Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước, trong nguồn chảy ra.
Một lòng thờ mẹ kính cha,
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.
Hãy bình luận bài ca dao đó.
Người làm bài phải giải thích rõ nội dung các từ quan trọng như “công cha”, “nghĩa mẹ”, “chữ hiếu”, “đạo con”, rồi từ đó giải thích ý nghĩa toàn bài. Nếu giải thích không rõ, không rành mạch thì vấn đề cần bình luận sẽ mơ hồ, không bình luận được.
2. Đánh giá nội dung của vấn đề được bình luận ấy là đúng hay sai, đúng chỗ nào, chưa đúng chỗ nào, có lợi hại, có ý nghĩa lớn nhỏ thế nào người làm bài phải đưa ra ý kiến xác định, có phân tích, dẫn chứng, lí lẽ.
Vấn đề lợi hại, có ý nghĩa lớn hay nhỏ, trong quá khứ, trước mắt hay lâu dài, cũng có tầm quan trọng đáng kể trong bài bình luận.
3. Bày tỏ ý kiến, thái độ của mình đối với vấn đề được bình luận: tán thành, phát huy, đề cao hay phản đối, uốn nắn vấn đề đó.
Dàn bài chung của bài bình luận:
1. Mở bài
- Nêu khái quát vấn đề cần được bình luận:
- Nêu xuất xứ và câu nói, câu tục ngữ bài ca dao., chứa đựng nội dung cần bình luận.
- Giới thiệu khái quát vấn đề cần được bình luận để chuyển vào thân bài.
2. Thân bài
a. Giải thích câu nói (cầu tục ngữ..) để dẫn ra các vấn đề cần dược bình luận (từ nghĩa đen đến nghĩa bóng, vấn đề).
b. Đánh giá nội dung vấn đề được bình luận:
- Đúng, sai (xét về mặt lí lẽ, quy luật, thực tế...).
- Lợi, hại (quá khứ, hiện tại, trước mắt, lâu dài...)
- Ý nghĩa lớn, nhỏ (đối với cá nhân, gia đình, đoàn thể xã hội...).
c. Bày tỏ ý kiến thái độ của mình đối với vấn đề vừa nêu.
- Tán thành, biểu dương, khẳng định (hay phản đối, phê phán).
- Đề nghị mọi người quan tâm, chú ý thực hiện...
3. Kết bài
- Đánh giá tổng quát vấn đề được bình luận.
- Nêu ý kiến tổng quát của mình về vấn đề đó.