Học tốt Sinh học 8, Bài 17. Tim và mạch máu

Thứ bảy - 03/08/2019 00:13

Hệ thống lí thuyết cơ bản cần nhớ và hướng dẫn giải bài tập Sinh học 8, Bài 17. Tim và mạch máu: Trả lời các câu hỏi và bài tập trong SGK, giải bài tập bổ sung.

I. KIẾN THỨC CƠ BẢN
1. Cấu tạo tim
- Tim được cấu tạo bởi cơ tim và mô liên kết.
- Tim gồm 4 ngăn.
- Thành cơ tim của tâm thất dày hơn tâm nhĩ (tâm thất trước có thành cơ tim dày nhất).
- Giữa tâm nhĩ với tâm thất và giữa tâm thất với động mạch có van (van nhĩ thất và van động mạch giúp máu lưu thông theo một chiều).

2. Cấu tạo của mạch máu
Gồm động mạch, tĩnh mạch và mao mạch.
- Động mạch gồm ba lớp: biểu bì, mô liên kết và cơ trơn. Có chức năng vận chuyển máu từ tim đến cá cơ quan.
- Tĩnh mạch cũng có 3 lớp, có van một chiều. Có chức năng dẫn máu từ tế bào về tim.
- Mao mạch gồm một lớp biểu bì mỏng và phân nhiều nhánh. Có chức năng trao đổi chất với tế bào.

3. Chu kì co dãn của tim
Chu kì của tim gồm 3 pha (0,8 giây).
- Pha co tâm nhĩ (0,1 giây).
- Pha co tâm thất (0,3 giây).
- Pha dãn chung (0,4 giây).

II. TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK
A. TÌM HIỂU THẢO LUẬN
- Điền vào bảng

Các ngăn tim co	Nơi máu được bơm tới
Tâm nhĩ trái co	Tâm thất trái
Tâm nhĩ phải co	Tâm thất phải
Tâm thất trái co	Động mạch chủ
Tâm thất phải co	Động mạch phổi

- Căn cứ vào quãng đường mà máu được bơm qua, ta có thể dự đoán ngãn tim có thành cơ dày là tâm thất trái (thành cơ dày để khi bơm tạo lực lớn nhát đẩy máu đi xa).
Ngăn tim có thành cơ mỏng nhất là tâm nhĩ phải.
- Giữa các ngăn tim và trong các mạch máu phải có van để máu được bơm theo một chiều.
- Bổ quả tim ra, quan sát và thấy dự đoán trên là đúng. Tim được cấu tạo bởi mô cơ tim, mô liên kết.
- Có những loại mạch máu: động mạch, tĩnh mạch và mao mạch.
Sự khác biệt giữa các loại mạch máu, giải thích:
+ Động mạch: lòng hẹp hơn tĩnh mạch, có thành dày nhất gồm 3 lớp cơ, đàn hồi nhiều phù hợp với chức năng nhận một lượng lớn máu từ tâm thất tống ra với áp lực lớn, vận tốc máu nhanh.
+ Tĩnh mạch: có thành vách mỏng hơn, ít đàn hồi hơn động mạch, lòng rộng hơn động mạch, phù hợp với chức năng vận chuyển máu về tim với vận tốc chậm hơn, áp lực nhỏ, có van một chiều ở những nơi máu chảy ngược chiều trọng lực.
+ Mao mạch: có thành vách rất mỏng phân nhánh nhiều, chỉ có một lớp biểu bì phù hợp với chức năng vận chuyển máu rất chậm, dễ thực hiện sự trao đổi chất.
- Mỗi chu kì co dãn của tim kéo dài khoảng 0,8 giây.
- Trong mỗi chu kì:
+ Tâm nhĩ làm việc 0,1 giây, nghỉ 0,7 giây.
+ Tâm thất làm việc 0,3 giây, nghỉ 0,5 giây.
+ Tim nghỉ ngơi hoàn toàn 0,4 giây.
Tính trung bình mỗi phút có khoảng 70-75 chu kì co dãn của tim.

B. TRẢ LỜI CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP
1. Hãy điền chú thích các thành phần cấu tạo của tim vào hình 17.4
so do cau tao trong cua tim

2. Thử tìm cách xác định động mạch và tĩnh mạch trên cổ tay của mình và nêu ra những dấu hiệu nhận biết chúng.
Để ngửa bàn tay và cẳng tay lên mặt bàn, dùng đầu ngón trỏ và giữa nhấn nhẹ vào cổ tay (hơi lệch về bên phải) ta cảm thấy được nhịp đập của mạch máu, đó chính là động mạch. Cũng ở gần vị trí đó nhưng cạn hơn, gần da là tĩnh mạch cổ tay (ở những người gầy, tĩnh mạch này có thể lộ rõ dưới da, dân gian gọi là nổi gân xanh. Sờ vào tĩnh mạch, ta không cảm thấy được nhịp mạch đập.

3. Điền vào bảng 17.2 Hoạt động của các van trong sự vận chuyển máu
Điền vào bảng:

Các pha trong một chu kì tim	Hoạt dộng của van trong các pha		Sự vận chuyển của máu
Các pha trong một chu kì tim	Van nhĩ thất	Van động mạch	Sự vận chuyển của máu
Pha dãn chung	Mở	Đóng	Từ tĩnh mạch vào tâm nhĩ và tâm thất.
Pha nhĩ co	Mở	Đóng	Từ tâm nhĩ phải xuống tâm thất phải ra động mạch phổi.
Pha thất co	Đóng	Mở	Từ tâm thất trái ra động mạch chủ.

4. Nhìn đồng hồ và đặt tay lên ngực trái (nơi thấy rõ tiếng đập của tim) rồi tự đếm nhịp tim/ phút cho bản thân trong 2 trạng thái:
- Lúc ngồi nghỉ
- Sau khi chạy tại chỗ 5 phút
- Mỗi trạng thái đếm 3 lần, mỗi lần 1 phút

Lúc ngồi nghỉ số nhịp tim ít hơn khi chạy tại chỗ.

5. Nêu cách để xác định tâm nhĩ và tâm thất mà không cần phải mổ tim
Không mổ tim, chỉ dùng tay sờ nắn bên ngoài, chỗ mà ta nhấn vào dễ dàng tức chỗ đó có thành vách mỏng hơn: nơi đó là tâm nhĩ; chỗ mà ta nhấn vào thấy cứng chắc hơn đó là tâm thất.

III. CÂU HỎI BỔ SUNG
Vì sao tim đập suốt đời mà tim không mỏi?
Vì trong mỗi chu kì kéo dài 8 giây, tim có thời gian nghỉ.

Ý kiến bạn đọc