Ngôi nhà xưa nhỏ, hai gian, mái ngói. Nhưng đong đếm sao cho hết những vất vả, chắt chiu cha mẹ mới dựng xây lên được. Nơi ấy, ghi dấu năm tháng tuổi trẻ của mẹ cùng những nhọc nhằn. Việc lớn, việc nhỏ trong nhà bắt đầu từ bàn tay mẹ xoay xở, tảo tần, vun vén. Mẹ vừa lo việc cơ quan vừa chăm sóc chị em tôi. Cha công tác xa nhà, tháng về thăm nhà được đôi ngày rồi lại phải vội vã đi.
Ngôi nhà xưa có quá nhiều điều nhớ mong. Nhớ những sớm mai nằm mơ màng nghe tiếng chổi quét sân loẹt xoẹt của mẹ, tiếng gà vịt trong chuồng lục tục gọi nhau. Nhớ bậc thềm mẹ thường ngồi chải tóc. Cũng có nhiều chiều ngồi ngẩn ngơ bên thềm nhà nhớ mẹ. Nỗi nhớ con trẻ ngóng mẹ đi làm về sao mà dài đến thế. Bên thềm nhà chị trồng nhiều hoa mười giờ. Hoa nở rực hồng, bừng lên đầy sức sống.
Nhớ sân gạch cũ rêu xanh. Sân không rộng nhưng dài. Hai chị em thường ngồi chơi đánh chuyền, trồng hoa trồng nụ, ô ăn quan... Những đêm hè, trăng sáng, gió mát, mẹ trải chiếu ra sân. Hai chị em nằm nghe mẹ kể chuyện, rúc rích cười. Mẹ chỉ cho tôi thấy những vì sao sáng trên trời. Rồi mẹ khe khẽ hát. Bao nhiêu ấm êm đó đã ru tôi suốt một thời bé dại.
Nhớ chái bếp nhỏ có chiếc kiềng muội than bám đen, có gác bếp giăng đầy bồ hóng, có chiếc chạn gỗ sơn xanh. Góc chạn này mẹ cất hũ mỡ, hũ muối, góc kia lọ bột ngọt, chai nước mắm. Một góc bếp mẹ vun đủ thứ củi, lá khô lượm lặt được ở trong vườn. Chị tôi lên sáu đã biết vun cời bếp lửa, giúp mẹ nấu cơm. Có những ngày mưa, bếp sụt sùi, củi lá ẩm nhóm hoài không lên lửa. Thương chị tôi mắt cay ướt nhèm. Thương nồi cơm hôm ấy ám khói sống sượng. Những ngày lạnh, mẹ đổ đường làm kẹo lạc. Hương tỏa thơm khắp gian bếp nhỏ. Ấm cả chiều đông buồn hiu hắt. Bếp cũng là nơi quây quần bữa cơm gia đình đầm ấm, dù cho dọn lên mâm chỉ có đĩa tép đồng và bát canh rau dền mẹ hái vội trong vườn.
Nhớ giếng nước trong mát lành, sóng sánh ánh nắng những trưa hè. Và mẹ kể câu chuyện thương cha những ngày cặm cụi đào giếng khó nhọc một mình. Nhớ mảnh vườn nhỏ cha trồng nhiều cây trái. Tháng hai, tháng ba, thơm hương hoa chanh, hoa bưởi. Nồng nàn và bình dị nhưng lắng sâu đến nao lòng. Hoa bưởi đã ướp hương trên mái tóc dài đen óng mẹ tôi thưở nào. Nhớ cây hồng giòn vào mùa thu quả chín đỏ rực, ngọt lịm. Nhớ cây mít cho những trái chín dậy thơm. Mẹ bảo vỗ vào quả nghe tiếng bộp bộp là mít chín rồi. Nhớ bãi rau diếp xanh rờn, mẹ dùng làm thuốc giã đắp lên trán chị em tôi những lần nóng sốt. Nhớ cả đám rau dền, rau đay, rau sam tự mọc trong vườn nhà đã cho tôi bát canh ngọt mát. Nhớ thật nhiều… Ngôi nhà xưa đầy ăm ắp kỷ niệm. Ngày chuyển nhà đi mẹ lặng lẽ khóc. Dù ngôi nhà mới chuyển về rộng, đẹp hơn và gần ngay đơn vị cha công tác, nhưng ngôi nhà xưa vẫn neo mãi ký ức êm đềm của tôi.
Ngôi nhà xưa không còn. Tất cả đã đổi khác đi rồi. Chỉ còn lại nỗi nhớ mênh mang về những ngày thơ ấu. Thuở ấy, tóc tôi còn cháy nắng, hồn nhiên rong chơi, giờ đây, tuổi trẻ tôi sắp đi qua. Đưa lối tôi về với ngôi nhà xưa chỉ còn là con đường hoài niệm. Tôi không thể giữ lại được gì cho riêng mình ngoài những vạt xanh ký ức. Lặng buồn. Chợt mơ màng thấy thấp thoáng đâu đây bóng tôi của thuở lên mười chạy loanh quanh nơi ngõ nhỏ...