"đem đại nghĩa để thắng hung tàn
lấy chí nhân để thay cường bạo"
Có vượt wa những thử thách nặng nề 'khi linh sơn lương hết mấy tuần-khi khôi huyện quân ko 1 đội",nghĩa quân mới trưởng thành tỏng máu lửa.quân ta càng đánh càng mạnh,càng dánh càng thắng lớn.chiến công nối típ chiến công,thế đánh như 'trúc chẻ cho bay",như 'sấm vang chớp giật' gián xuống dầu quân xâm lược.cảnh tượng chiến trường vô cùng rùng rợn,máu giặc chảy thành sông,xác giặc chất cao như núi:
"ninh kiều máu chảy thành sông,tanh trôi vạn dặm
tốt động thây chất đầy nội,nhơ để ngàn năm"
Trên đà chiến thằng "sĩ khí đã hăng-quân thanh càng mạnh",nghĩa quân tấn công trên quy mô rộng lớn,giải phóng những vùng chiến lược quan trọng: "tây kinh quân ta chiếm lại...,đông đô đất cũ thu về".giặc đã thảm bại 'trí cùng lực kiệt',lũ tướng thiên triều,đứa thì 'nghe hơi mà mất vía",thằng thì "nín thở cầu thoát thân",Trần Hiệp "phải bêu đầu',Lý Lượng 'đành bỏ mạng".
chiến cụ chi lăng-xương giang-bình than vào mùa thu năm 1427 diễn ra vô cùng ác liệt.quân ta làm chủ chiến trường dã "điều binh thủ hiểm,chặt mũi tiên phong",đã "sai tướng chẹn đường ,tuệt nguồn lương thực',đã dồn 15 vạn viện binh giặc vào tử địa.liễu thăng cụt đầu,lương minh đại bại tử vong,thượng thư lý khánh cùng kế tự vẫn.hàng chục vạn giặc bị tiêu diệt ỏ bị bắt sống:
'lạng giang,lạng sơn thấy chất đầy đường
xương giang,bình than ,máu trôi đỏ nước"
Đạo quân vân nam bị quân ta chặn đánh ở lê hoa 'nghi ngơờkhiếp vía mà vỡ mật';quân mộc thạnh dại bại ở cần trạm "xéo lên nhau chạy để thoát thân".sống suối bao la 1 vùng tây bắc ngập đầy máu giặc;
"suối lãnh câu,máu chảy trôi chày,nước sông ghẹn ngào tiếng khóc
thánh đan xá,thây chất thành núi,cỏ nội đầm đìa máu đen"
Đây là tướng sĩ của nghĩa quân lam sơn :"sĩ tốt kén tay tì hổ-bề tôi chọn kẻ vuốt nanh'.và đây là hình ảnh bọn tướng tá thiên triều trong tình hình 'quân cô,lực kiệt,viện tuyệt,thế cùng" ;
"đô đốc thôi tụ lê gối dâng tờ tạ tội
thượng thư hoàng phúc trói tay để tự xin hàng'
"Bình ngô đại cáo" là 1 bản tổng kết chiến trnah 10 năm.tác giả đã tái hiện lại toàn bộ diễn biến cuộc khởi nghĩa lam sơn tử những ngày đầu cớ nghĩa mới phất lên,trải wa những chặn đường máu lửa,trưởng thành trong thử thách hi sinh,giành thế chủ động chiến lược,tiến lên đành bại hoàn toàn quân xâm lược.nghệ thuật miêu tả các trận đánh dùng lối dặc tả,rất biến hoá,lúc ghi lại hình ảnh thảm bại,thảm họa của lũ tướng tá thiên triều,lúc thì miêu tả cảnh chiến trường rùng rợn.kết cấu tương phản đối lập được tac 1giả vận dụng sáng tạo để làm nổi bật giaữ ta và địch,chính nghĩa và phi nghĩa,đại thắng và dại bại,...cách dùng từ,sáng tạo hình ảnh,các biện pháp đối xứng và thậm xưng cho thấy 1 bút pháp nghệ thuật kì tài,tạo nên âm điệu anh hùgn ca."bình ngô dại cáo" là khúc ca thằng trận vô cùng oanh liệt,cho ta bao xúc động tự hào:
"gươm mài đá.đá núi cũng mòn
voi uống nước,nước sông fải cạn
đánh 1 trận sạch ko kinh ngạc
dánh 2 trận,tan tác chim muông..."
Qua 'bình ngô đại cáo",ta thấy lê lợi là 1 nhà chiến lược vĩ đại đã biết phát động chiến tranh khi thời cơ đã chín mùi,khi mà tội ác cuồng minh 'lẽ nào trời đất dung tha-ai bảo thần dân chịu được?".trãi wa bao năm tháng 'lẽ hưng phế đắng đo càng kĩ","sách lượt sao suy xét đã tinh",lê lợi mới phát cờ khởi nghĩa.lãnh tụ nghĩa quân lam sơn đã có tài chĩ đạo chiến tranh đánh cho lũ giặc minh đại bại:
'cứu binh 2 đạo tan tành,quay gót chẳng kịp
quân giặc các thành khốn đốn,cởi giáp ra hàng"
Chính trong diều kiện chiến trường đó,lê lợi dã kết thúc chiến tranh,dã "mở đường hiếu sinh" trao trả cho nhà minh hàn chục vạn tù binh:
"họ dã tham sống sợ chết mà hòa hiếu thật lòng
ta lấy toàn quân là hơn,để nhân dân nghỉ sức'.
Khởi nghĩa để "trừ bạo" và 'yên dân',kết thúc chiến tranh để chấm dứt đổ máu,để bảo vệ 'toàn quân",'để nâhn dân nghĩ sức".NT với niềm tự hào chiến thằng đã ca ngợi 'đại nghĩa" và "chí nhân' của dân tộc ta.đại việt là 1 nước văn hiến lâu đời,rất nâhn dạo và iu chuộng hòa bình.
xã tắc từ đây vững bền
Kết thúc bài đại cáo là 1 khúc ca khải hoàn vang lên hướng về ngày mai tươi sáng của dại việt-1 nước văn hiến:
"xã tắt từ đây vững bền
giang sơn từ đây đổi mới
càn khôn bĩ mà lại thái
nậht nguyết hối mà lại minh
muôn thửo nền thái bình vững chắc"
Như 1 quy luật tất yếu :"bĩ mà lại thái",'hối mà lại minh",đất nước ta sau 20 năm trời bị quân cuồng minh "dối trời,lừa dân...'gây binh kết oán" nay dã sạch bóng quân xâm lược,'ngàn năm vết nhục nhã sạch làu'.tổ quốc đại việt bước vào 1 kỉ nguyên mới đcộ lập,hóa bình,thịnh vượng trong 'vững bền',hướng về "đổi mới',và "vững cắhc' đến muôn đời.giọng văn đĩnh dạc hào hùng,dầy tự hào tin tưởng,thể hiện khát vọng hòa bình,độc lập và hạnh phúc của nhân dân ta.sự nghiệp "bình ngô' mà dại thắng là nhớ sức mạnh chính nghĩa,nhân nghĩa và truyền thống iu nứơc,anh hùng của dân tộc ta.đó là nguồn gốc,là nguyên nâhn sâu xa làm nên chiến thằng.sự nghiệp 'bình ngô" là trang sử vàng chói lọi,laà"1 cỗ nhung y chiến thắng,nên công oanh liệt nàgn năm...'
trong chiến tranh,NT là 1 mưu sĩ "tâm công" cành tay fải đắt lực của lê lợi,là ng` "viết thư thảo hịch tài giỏi hơn hết mọi thời"9lê quý đôn).th7 từ gửi tướng tá giặc minh của ông "có sức mạnh như mười vạn quân'(phan huy chú). NT dã chùng lê lợi làm nên sự nghiệp 'bình ngô",là ng` đã thảo ra "bình ngô đại cáo',bản tuyên ngôn độc lập,hòa bình của đại việt trong thế kỉ XV.
"Bình ngô đại cáo" cho ta thấy 1 bức lực và tài học vô song của ức trai.cáo là 1 thể văn cổ điển rất trnag nghiêm,để thông bào cho toàn dân 1 sự nghiệp quan trọng.sự nghiệp "bình ngô"kéo dài trong 10 năm trời.quân và dân ta trải wa muôn vàng thử thách gian lao,lập bao chiến công lẫy lừng...,từ những tháng năm lấm than cho đến ngày toàn thắng "bốn phương biển cả thanh bình",thế mà NT dã viết 1 cách hàm súc :bài dại cáo chỉ có 1343 chữ.cảm hứng nhân nghĩa,cảm hứng anh hùng và khát vọng đcộ lập,hòa bình đã tạo nên tầm vóc văn chương,màu sắc sử thi của bài dại cáo bình ngô,bản anh hùgn ca đại việt.ngòi bút nghệ thuật của NT rất biến hóa trong miêu tả và tự sự,trong trữ tình và bình luận,vừa sắc sảo và thắm thía,vừa đa thanh;lúc thì đĩnh dạc,hào hùng,trang nghiêm,lúc thì thắm thiệt căm jận,lúc thì mạnh mẽ hùng tráng...đất nước và con ng` đại việt được nói đến trong bài dại cáo là 1 đất nước,1 nhân dân văn hiến,anh hùng.