“Một cây” chẳng thế nào làm nên núi “nên non”, nên rừng. Đó là một sự thật hiển nhiên. Nhưng “ba cây”, tượng trưng cho nhiều cây, rừng cây thì có thể tạo nên non, “nên núi”, không phải là núi thấp, mà là “núi cao”. Từ “một cây” đã chuyển thành “ba cây”, số lượng đã thay đổi thì chất lượng cũng biến đổi. Nhưng yếu tố quyết định của sự vận động từ “lượng” thành “chất” là sự “chụm lại”, của “ba cây” nên mới có hiện tượng thiên nhiên sừng sững “hòn núi cao” kia. “Chụm lại” là hành động, là biểu hiện tâm lí thể hiện sự hợp lực, đồng lòng, là sự gắn bó đoàn kết. “Cây” trong câu tục ngữ được nhân hóa, trở thành một biểu tượng rất sống động và thấm thía về nhân dân, nói lên tình thương yêu đoàn kết dân tộc. Qua câu tục ngữ nhân dân ta nêu lên bài học quý báu về tinh thần đoàn kết, gắn bó mật thiết với nhau trong cộng đồng dân tộc.
Lịch sử và cuộc sống, thơ văn và thực tế đã có biết bao thí dụ sống động nói về tình đoàn kết dân tộc.
Từ thời xa xưa, với công cụ thô sơ, người Việt đã bạt rừng, lấn biển, đắp đê, đào kênh để làm nên những cánh đồng màu mỡ, xanh tươi:
Việt Nam đất nước ta ơi!
Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn.
(Nguyễn Đình Thi)
Con đê sông Hồng, sông Thái Bình sừng sững như bức tường thành, dài hàng trăm cây số là kết tinh từ sức mạnh đoàn kết, chung lưng đấu cật của hàng triệu triệu con người ta qua hàng ngàn năm lao động.
Nhờ công ơn của nữ tướng Lê Chân mà có ấp An Biên những năm đầu Công nguyên. Và mồ hôi, xương máu của bao thế hệ “chụm lại” mà ta có thành phố cửa biển to đẹp như ngày nay.
Tiếng hô: “Quyết chiến! Quyết chiến!” của các bô lão vang lên khắp điện Diên Hồng thời nhà Trần trong thế kỉ XIII không chỉ biểu thị cho tinh thần yêu nước bất khuất mà còn thể hiện sức mạnh lớn lao của nhân dân Đại Việt quyết chiến quyết thắng quân xâm lược Mông Cổ, như Trần Quốc Tuấn đã nói: “Vua tôi đồng lòng. Anh em hoà thuận, cả nước góp sức”.
Đoàn kết là sức mạnh. Đoàn kết để chiến thắng ngoại xâm. Đoàn kết để “khắc phục khó khăn, phát triển kinh tế. Từ ngày , miền Nam giải phóng đến nay, sức lao động của bộ đội và nhân dân đã làm thay đổi bộ mặt Đồng Tháp Mười, vùng đồng cõi mênh mông đã trở thành vựa lúa Long An.
Công trình thủy điện Hòa Bình - Trị An, đường dây dẫn điện cao thế 500KV Bắc - Nam, xây dựng con đường Trường Sơn cũng như hàng nghìn công trình khác trên mọi miền đất nước hiện nay đã làm sáng tỏ một chân lí vĩ đại: “...Ba cây chụm lại nên hòn núi cao”.
Em nhớ mãi bài thơ của Bác Hồ nói về sức mạnh đoàn kết, về ý chí, sự hợp sức đồng, lòng cho con người niềm vui lớn:
Hòn đá to
Hòn đá nặng
Nhiều người nhấc
Nhấc lên đặng!
Nhân dân ta đã biến lời dạy của Hồ Chủ tịch thành hiện thực:
Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết ,
Thành công, thành công, dại thành công.
Và dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng và Bác Hồ sức mạnh đoàn kết càng được nhân lên gấp bội, nhân dân ta đã đánh thắng thực dân Pháp và đế quốc Mĩ xâm lược, thống nhất Tổ quốc.
Câu tục ngữ:
Một cây làm chẳng nên non,
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.
đã làm cho mỗi chúng ta thêm thấm thía về bài học đoàn kết. Nó thắp sáng niềm tin và lòng tự hào dân tộc trong mỗi con người Việt Nam. Sức mạnh Việt Nam bắt nguồn từ tình yêu thương đoàn kết dân tộc.