Hà Nội, ngày 15 tháng 6 năm 2000.
Hoàng Dũng thân mến!
Từ ngày Hà theo bố mẹ chuyển lên Hà Nội đên nay Hà đã xa Hoàng Dũng sáu tháng tròn. Hè này Hà không về quê được, nhớ Hoàng Dũng quá, Hà viết thư này gửi tới bạn, chúc bạn có một mùa hè bổ ích và lí thú.
Hoàng Dũng ơi!
Hà vừa đọc xong quyển sách “Những ngày thơ ấu” của nhà văn Nguyên Hồng. Hà vô cùng cảm phục và kính trọng chú bé Hồng, nhân vật chính, một chú bé thông minh, nhạy cảm, nhân hậu, giàu tình thương, nhất là tình cảm mẹ con thiêng liêng, đằm thắm. Đọc xong Hà thấy mình như lớn lên, lại nghĩ về Hoàng Dũng, người bạn thân của mình còn lười đọc sách, thậm chí lại còn cho rằng đọc sách chẳng có lợi gì. Hi vọng qua lá thư này Hoàng Dũng sẽ có một quan niệm khác về sách.
Hà rất thích một câu châm ngôn phương Tây: “Mọi quyển sách tốt đều là bạn hiền” và câu nói của nhà văn M.Gorki: “Sách mỏ rộng ra trước mắt tôi những chân trời mới”. Như vậy. sách là món ăn tinh thần không thể thiếu đối với mọi người. Thế theo Hoàng Dũng, sách là gì? Theo Hà, sách là sản phẩm tinh thần kì diệu mà con người sáng tạo để lưu giữ và truyền lại cho người khác, thế hệ khác những hiểu biết và kinh nghiệm của mình về thế giới xung quanh, cả những ý nghĩ, quan niệm, ước mơ, khát vọng... mà người viết ra nó muốn trao gửi cho mọi người, cho đời sau. Ví dụ quyển “Những ngày thơ ấu” mà Hà vừa đọc xong, Hà cảm nhận được niềm khát khao được yêu thương của chú bé Hồng, một chú bé mồ côi cha lại phải sống xa mẹ. Sách là kho tàng tri thức của loài người đã được tích luỹ, chọn lọc, tổng hợp. Sách cung cấp những tri thức ấy cho mọi người để nâng cao tầm hiểu biết. Do vậy nó có sức mạnh vượt thời gian và không gian. Kiệt tác Truyện Kiều của cụ Nguyễn Du sẽ sống mãi cùng dân tộc Việt Nam, sống cùng dân tộc khác qua các bản dịch. Cho nên người ta coi sách là “sứ giả” giữa các dân tộc trên thế giới giúp con người hiểu nhau, sống với nhau, thân ái hơn. Sách là chiếc cầu nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai.
Hoàng Dũng ạ!
Nếu bạn chăm chỉ đọc sách bạn sẽ thấy sách cho ta những hiểu biết mới mẻ về cuộc sống và con người ở khắp mọi nơi. Đọc “Đất rừng phương Nam” của nhà văn Đoàn Giỏi bạn sẽ rất say mê với sự kỳ lạ của đất đai, rừng rú và con người Nam bộ. Còn nếu bạn đọc “Thời thơ ấu” của M.Gorki bạn sẽ thích vì hiểu được đất nước và con người nước Nga... Sách giúp ta hiểu biết sâu sắc về lịch sử của ngày hôm qua, hiểu ngày hôm nay, thậm chí dự đoán được cả ngày mai nữa. Sách sẽ cho ta hiểu biết về mọi lĩnh vực. Nếu đó là sách văn học, sách sẽ giúp ta hiểu biết về đời sống bên trong của con người, những niềm vui và nỗi buồn, những ước mơ và khát vọng. Chắc Hoàng Dũng đã đọc truyện “Lão Hạc” của Nam Cao, còn mình, mình thấy lão Hạc cao thượng quá, giàu đức hy sinh quá. Sách khoa học tự nhiên lại cung cấp cho ta những tri thức về vũ trụ bao la, về những quy luật phát triển của tự nhiên và xã hội.
Hoàng Dũng ơi!
Người ta còn nói sách không những giúp ta hiểu biết về thế giới xung quanh mà sách còn giúp ta phát hiện ra chính mình: hiểu rõ mình là ai, là người như thế nào. Mình thấy đúng quá. Đọc một cuốn truyện hay, mình thấy mình chưa xứng đáng là một người tốt như nhân vật nọ. Đấy là mình chưa được như Sơn - nhân vật trong “Gió lạnh đầu mùa” của Thạch Lam. Sơn đã cởi áo mình đang mặc để cho bạn vì bạn bị rét. Còn Hà, Hà thấy đôi lúc Hà còn ích kỷ quá! Hay đọc một cuốn sách khoa học, bạn sẽ thấy hiểu biết của bạn là quá nhỏ bé so với tri thức nhân loại. Từ đó bạn sẽ có sự phân đấu vươn lên, nuôi dưỡng thêm ước mơ và khát vọng để tìm hiểu khoa học.
Hoàng Dũng ạ!
Sách có lợi ích to lớn như vậy, nhưng trên thực tế lại có cả sách tốt và sách xấu, do vậy bạn phải biết chọn sách nữa. Theo Hà hiểu, sách tốt là người thầy giúp ta về tri thức, kinh nghiệm, thái độ ứng xử trong cuộc sống. Sách tốt giúp ta khám phá ra quy luật của tự nhiên và xã hội, giúp con người sống nhân ái hơn. Nó làm cho tâm hồn con người trong sáng và phong phú hơn. Sách xấu thì ngược lại, nó xuyên tạc đời sống, nó hạ thấp nhân phẩm con người, kích động những thị hiếu thấp hèn, đề cao lối sống vị kỷ. Đọc những cuốn sách xấu người ta sẽ trở nên dốt nát, mê muội cằn cỗi. Cho nên chọn đọc sách tốt là cách tự bồi dưỡng kiến thức, nâng cao trình độ, làm phong phú thêm tâm hồn mình. Đọc sách tốt còn là niềm vui, là món ăn tinh thần không thể thiếu đối với bất cứ ai muốn tiến bộ.
Hoàng Dũng thân mến!
Mình hi vọng đọc xong lá thư này Hoàng Dũng sẽ yêu sách, chăm đọc sách như mình và bao bạn khác. Mình hứa với Hoàng Dũng sẽ gửi cho bạn những quyển sách hay mà mình được biết. Chúc Hoàng Dũng, bạn thân của Quang Hà học giỏi hơn, và đặc biệt sẽ chăm chỉ đọc sách hơn!
Tạm biệt
Nguyễn Quang Hà