Hướng dẫn làm bài
1. Giới thiệu
Đề tài người lính là một đề tài lớn của văn học Việt Nam trong suốt 30 năm chiến tranh, bởi người lính chính là biểu tượng cao đẹp nhất của sức mạnh và tinh thần thời đại, là kết tinh vẻ đẹp của con người Việt Nam trong kháng chiến. Quang Dũng - một nhà thơ trẻ xuất hiện và khẳng định mình trong thơ ca kháng chiến chống Pháp đã đóng góp cho nên thơ Việt Nam bằng một thi phẩm xuất sắc về đề tài này.
- Khác với hình tượng người lính mang tầm vóc và tư thế ngang tầm lịch sử trong thơ Tố Hữu, hình tượng người lính bình dị chất phác mà đầy ắp nghĩa tình trong thơ Chính Hữu, Hồng Nguyên, người lính trong Tây Tiến của Quang Dũng có một vẻ đẹp thật độc đáo: vừa đời thường, vừa lẫm liệt, vừa mộng mơ, vừa hừng hực tráng chớ.
2. Phân tích
a. Họ là con người với cái nghĩa bình thường nhất của từ này: khi miêu tả, Quang Dũng đã không né tránh nét bình thường, con người trong hình ảnh người lính, cũng thấm thía cái mệt nhọc, sự khó khăn “đoàn quân mỏi”, “dãi dầu không bước nữa”, “gục trên súng mũ bỏ quên đời”. Phản ánh và ghi nhận điều này. Quang Dũng đã khiến hình ảnh người lính trong bài thơ trở nên chân thực, gần gũi.
b. Họ là những chàng trai tuổi còn rất trẻ. Chất trẻ biểu hiện trong nét tinh nghịch, hồn nhiên khi cảm nhận về cuộc sống (súng ngửi trời), trong vẻ mộng mơ lãng mạn “đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”. Họ cũng dễ bị lôi cuốn bởi những nét lạ lùng và hấp dẫn của cả thiên nhiên và cuộc sống ở Tây Bắc, kỉ niệm đọng lại trong họ là những gì rực rỡ, kỳ ảo và cũng dữ dội hiểm nguy nhất. Đó là chất trẻ của những thanh niên trí thức hào hoa lãng mạn. Cùng với chất trẻ, họ có một sức sống và sức mạnh vươn lên, vượt qua mọi khó khăn để đối mặt với mọi thử thách, để sống một cuộc sống đẹp vì quê hương.
c. Nét đẹp nhất, lãng mạn nhất của hình tượng người lính Tây Tiến là vẻ đẹp của một tráng chí, nghị lực phi thường vì đất nước quê hương. Cuộc sống ở chiến trường gian khổ, khắc nghiệt và hy sinh chồng chất song ý chí của con người đã chiến thắng mọi mất mát hy sinh vì người lính sẵn sàng hy sinh đời xanh tuổi trẻ của mình (Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh). Đó là lẽ sống đẹp của thời đại góp phần nâng tầm vóc hình tượng người lính và làm toả sáng vẻ đẹp tâm hồn họ.
3. Đánh giá
- Hình tượng người lính trong bài thơ Tây Tiến được tạo nên từ những cảm xúc, kỷ niệm rất riêng của Quang Dũng trong thời gian gắn bó với binh đoàn Tây Tiến song đồng thòi cũng toả ra những vẻ đẹp rất chung của con người Việt Nam trong một thời kỳ lịch sử.
- Được xây dựng bằng chất liệu hiện thực và bút pháp lãng mạn, hình tượng người lính trong bài thơ có một tầm vóc bi tráng khác thường mà vẫn rất lãng mạn, hào hoa. Đó là vẻ đẹp độc đáo của hình tượng, là một đóng góp của Quang Dũng cho đề tài người lính trong thơ ca Việt Nam.