Sau trận đánh nhau với bọn lái buôn, vì họ không công nhận công nương Đuyn-xi nê-a là dẹp nhất trần gian, Đôn Ki-hô-tê bị nện một trận nhừ tử, bị bắt đưa về làng một thời gian, giờ đây lão ta lại ra đi với mộng chiến công. Lần này có thêm giám mã Xan-chô Pan-xa theo hầu.
Trận đánh diễn ra vào lúc ban trưa. Từ xa nhìn thấy bốn chục cối xay gió giữa đồng, hiệp sĩ xứ Man-tra reo lên vì "vận may" đã tới. Quân địch là chục tên khổng lồ hung tợn , mỗi tên có cánh tay dài gần hai dặm! (432mx2). Lão quyết tiêu diệt lũ khổng lồ yêu quái này, trước là để thu chiến lợi phẩm mà trở nên giàu sang, sau nữa là để quét sạch lũ xấu xa này khỏi Trái Đất và để "phụng sự chúa". Mặc dù dã nhìn gà hóa cáo, nhưng mục tiêu chiến đấu của lão Đôn Ki-hô-tê không kém phần thiêng liêng! Giám mã đã hết lời can ngăn nhưng lão ta bỏ ngoài tai hết. Lão quát giám mã: anh sợ thì hãy mau mau lánh xa mà cầu kinh... Với sát khí đằng đằng, lão già hiệp sĩ thét lớn: Lũ súc sinh kia không được chạy trốn! Có ta là hiệp sĩ một thương một mã đến đọ sức với bọn ngươi đây! ”.Lão vung giáo, cảnh cáo: "Dù cho bọn ngươi có vung nhiều cánh tay hơn cả khổng lồ Bri-a-rê-ô "xa xưa, dù có đến 100 cánh tay, " các ngươi cũng sẽ phải đền tội".
Trước khi xung trận, lão ta không quên cầu cứu nàng tình nhân Đuyn xi-nê-a phù hộ cho trong cơn nguy biến này! Mê muội và ngông cuồng, lão lấy khiên che thân, tay lăm lăm ngọn giáo thúc con chiến mã Rô-xi-nan-tê phi thẳng tới chiếc cối xay gió gần nhất. Lão đâm thẳng mũi giáo vào cánh quạt cối xay. Tưởng là tên khổng lồ sẽ máu đổ xương tan. Ai ngờ, gió nổi lên, cối xay gió quay tít, ngọn giáo lão hiệp sĩ “gãy tan tành”. Đây là hình ảnh trên chiến địa: "Cả người lẫn ngựa ngã chổng kềnh ra". Lúc giám mã thúc lừa tới cứu thì đã thấy chủ tướng "nằm không cựa quậy sau cái ngã như trời giáng!"
Cảnh đánh nhau với cối xay gió thật hóm hỉnh, hài hước. Nghệ thuật dựng cảnh và kể chuyện tài tình đã tái hiện một trận đánh thời trung cổ. Ngôn ngữ, cử chỉ, hành động của Đôn Ki-hô-tê cho thấy sự ngông cuồng và mụ mẫm đã lên tới cực độ! Nhà văn Xéc van-tét đã sử dụng thủ pháp dối lập tương phản, phóng đại, trào lộng rất thành công để châm biếm các hiệp sĩ Tây Ban Nha thời trung cổ đã quá lỗi thời. Đằng sau nụ cười chế giễu là sự hóm hĩnh đề cao tình yêu tự do, công lí, lòng yêu đời... mang tính nhân văn.