Những đứa trẻ trích trong tác phẩm Thời thơ ấu, được Mác-xim Go-rơ-ki viết năm 1913 - 1914. Đó cũng là thời gian xã hội Nga có sự phân biệt giàu nghèo sâu sắc. Tác phẩm mang tính chất tự thuật về chính cuộc đời của tác giả và những người hàng xóm, cũng như những người thân trong gia đình ông. Đoạn trích là bức tranh sinh động về cuộc đời và số phận của những đứa trẻ, thông qua đó tác giả muốn làm nổi bật tình bạn trong sáng giữa chúng. Những nhân vật trong tác phẩm không được tác giả đặt tên, điều này làm cho câu chuyện mang tính phổ quát hơn và gắn với màu sắc của truyện cổ tích hơn.
Số phận của những đứa trẻ gợi lên trong lòng người đọc lòng thương cảm trước hoàn cảnh khó khăn của con người. Sống trong một xã hội mà giàu nghèo có sự phân biệt rõ ràng, nhân vật tôi và ba đứa trẻ không có điểu kiện để phát triển một tình bạn. Tuy khác nhau về sự giàu nghèo nhưng giữa chúng có một điểm chung là thiếu sự quan tâm, yêu thương của cha mẹ.
Khác với những đứa trẻ khác, nhân vật tôi phải sống chung với ông bà ngoại vì bố mất sớm, mẹ đi lấy chồng khác. Đã thế ông ngoại còn là người khó tính nên nhân vật tôi thường bị đe dọa và bị đánh đòn một cách oan uổng. Còn ba đứa trẻ nhà ông đại tá thì mồ côi mẹ từ nhỏ, bố lấy vợ khác, chúng phải sống với bố và dì ghẻ - là những người mà chẳng bao giờ chúng kể cho nhân vật tôi nghe.
Bố của chúng là một người khó tính, hách dịch, luôn luôn cấm đoán chúng mọi thứ, nhất là không cho chơi với nhân vật tôi. Như vậy, tuy có sự khác nhau về xuất thân và gia đình, nhưng những đứa trẻ đều có một điểm chung là thiếu tình mẫu tử, phải sống trong một gia đình không có tình thương đích thực. Trong hoàn cảnh đó, chúng cần có một người mẹ, một người biết quan tâm, chăm sóc và thương yêu chúng.
Thật may mắn, tình bạn giữa những đứa trẻ được hình thành và phần nào bù đắp thứ tình cảm mà chúng đang thiếu. Bọn trẻ chơi với nhau không vì một mục đích nào khác ngoài tình bạn cao cả. Dù bị cấm đoán nhưng chúng vẫn chơi với nhau vì đó là một tình cảm chân thực, rất thiêng liêng và cao cả. Tình bạn đã mang lại cho chúng lòng dũng cảm và tâm hồn cao thượng; biết cảm thông chia sẻ và dộng viên nhau. Cuộc sống và con người của những đứa trẻ đã thay đổi khi chúng đến với nhau và biết trân trọng những giá trị của tình bạn. Sự cảm thông, chia sẻ lẫn nhau giữa những đứa trẻ là liều thuốc quý giúp chúng vượt qua hoàn cảnh khắc nghiệt của cuộc sống.
Bằng lối kể chuyện nhẹ nhàng, hấp dẫn, Mác-xim Go-rơ-ki đã để lại nhiều cảm xúc và ấn tượng cho người đọc. Tác giả đã kết hợp nhiều phương thức biểu đạt như tự sự, miêu tả... đồng thời kết hợp giữa yếu tố hiện đại và cổ tích làm cho đoạn văn giàu chất hiện thực nhưng cũng không kém phần gợi cảm. Thế giới nội tâm nhân vật cũng được tác giả khắc họa một cách thành công giúp người đọc cảm nhận được nỗi bất hạnh và niềm khát khao tình thương của mỗi nhân vật.
Những đứa trẻ không chỉ để lại cho người đọc niềm thương cảm đối với những số phận bất hạnh mà còn có tác dụng giáo dục sâu sắc về một tình bạn trong sáng và nhân hậu. Đó cũng là lời nhắn nhủ đối với các bậc cha mẹ hãy dành tình thương cho con trẻ.
Qua câu chuyện, một thế giới cổ tích như hiện ra trước mắt để biến ước mơ về một người mẹ hiền từ thành hiện thực. Đó chính là mong ước tột bậc của tác giả cho chính mình và cũng là cho tất cả những em bé thiếu tình yêu thương của mẹ.