Đến với Sóng, ta bắt gặp một tâm hồn phụ nữ đạt dào và chủ động trong tình yêu. Không còn phải dè dặt, bóng gió như phần đông phụ nữ thời trước, không tự trói buộc lòng mình, người phụ nữ ở đây đã mạnh đạn, chủ động giãi bày một tình yêu đắm say, sáng trong và chung thủy. Nhân vật trữ tình - người phụ nữ đang yêu ở đây là sóng - sóng khát khao, sóng tìm đến và trở về với bờ “dù muôn vời cách trở" chứ không phải bờ lặng yên và đón nhận. Con sóng dưới lòng sâu - Con sóng trên mặt nước. Ôi con sóng nhớ bờ. - Ngày đêm không ngủ được. Lòng em nhớ đến anh. Cả trong mơ còn thức.- Thật hạnh phúc cho người đàn ông nào được nhớ đến như vậy! Nhớ đến mứt ấy chắc không ít, nhưng lại ít cho người phụ nữ dám tường tận đi hết cõi lòng mình, dám cả gan phơi trải như thế mà không sợ bị “giảm giá"! Lối cấu tứ cùng với hình ảnh thơ kiểu này chỉ có thể xuất hiện trong không khí dân chủ của thời đại xã hội mới. Nhìn từ phía khác, đó cũng là một minh chứng sinh động cho sức mạnh của tình yêu. Một tình yêu mãnh liệt khiến con người ta tự nhiên vượt khỏi các thói quen, những giới cách của ước lệ.
Bất cứ bài thơ nào, đặc biệt là thơ tình yêu, cũng chỉ có sức sống thực sự khi ấm nóng một cuộc đời, một dấu ấn, một giọng điệu riêng. Sóng thể hiện tình yêu của lớp người phụ nữ mới ngày nay và vẻ sắc độc đáo của tâm hồn thơ Xuân Quỳnh. Phải chăng cuộc đời sớm mất mát, nhiều bất hạnh éo le đã khiến cho Xuân Quỳnh luôn khát khao tình thương, tình yêu, lại vừa tạo ở chị một nghị lực, một ý thức suy ngẫm, trăn trở. Sóng không hiểu nổi mình, sóng tìm ra tận bễ; Sóng bắt đầu từ gió. Gió bắt đầu từ đâu. Trong chiều sâu tâm hồn người phụ nữ đang yêu vẫn có băn khoăn, vẫn có ý thức trăn trở tìm người cội nguồn của tình yêu. Mê đắm mà tỉnh táo, biết nghĩ, có trách nhiệm với tình yêu cửa mình - Đó là nét đặc biệt đáng quý của trái tim yêu dạt dào trong Sóng. Có lẽ bởi vậy,, ngay từ lúc mở đầu bài thơ, Xuân Quỳnh đã phát hiện ra sự tương hợp giữa tâm hồn một người con gái đang yêu với trạng thái hay chứa đựng những đối cực của sóng: Dữ dội và dịu êm, ồn ào và lặng lẽ. (Từ đó bài thơ cứ nhịp nhàng phát triển theo hàng loạt đối sánh trên nhịp ngắt của thể thơ năm chữ gợi lên hình tượng những con sóng). Sóng và sức của sóng là nỗi bí ẩn muôn đời cũng như quy luật của tình yêu, một quy luật không thể nào cắt nghĩa - Trong băn khoăn truy tìm ngọn nguồn của tình yêu, nhà thơ đã nghĩ - nghĩ nhiều về biển lớn, về anh, em, cuộc đời. Có điều, tìm và nghĩ không phải vì nghi ngờ, không phải để nghi ngờ mà để hiểu sâu sắc hơn và yêu mê đắm hơn. Con sóng tới bờ qua muôn vời cách trở bao giờ cũng là con sóng bền bỉ, mãnh liệt, con sóng biết quý trọng hạnh phúc tình yêu hơn tất cả. Trước đó mấy năm, Xuân Diệu cũng đã dùng hình tượng biển xanh, con sóng, bờ cát trắng để bộc lộ một tình yêu nồng nàn, vĩnh cửu. Con sóng: trong bài thơ Biển cũng là một hình tượng ẩn dụ và nhịp điệu của sóng là nhịp điệu của trái tim, của tâm hồn người đang yêu:
Anh xin làm sóng biếc
Hôn mãi cát vàng em
Hôn thật khẽ, thật êm
Hôn êm đềm, mãi mãi
Đã hôn rồi, hôn lại
Cho đến mãi muôn đời
Đến tan cả đất trời
Anh mới thôi dào dạt...
Từ đầu đến cuối, Biển của Xuân Diệu chỉ bộc lộ một tình yêu lặng lẽ mơ màng, khi êm đềm, khi ào ạt trong khao khát ngàn năm không thỏa. Bên cạnh sự dữ dội và dịu êm, ồn ào và lặng lẽ, bên cạnh nỗi khát khao mãnh liệt và niềm mong ước hóa thân vào biển lớn tình yêu vĩnh hằng. Sóng cúa Xuân Quỳnh còn mang theo ý thức suy ngẫm, trăn trở, mang theo niềm hạnh phúc sau khi vược qua muôn trùng cách trở. Một tình yêu như vậy, phải chăng càng dáng quý, nâng niu?