"Thế này là thế nào?". Bà mẹ Hạ Du không hiểu được, kinh ngạc và băn khoăn là đúng. Làm sao bà hiểu được, bà có thể trên mộ con mình ai đó lại đặt một vòng hoa. "Rõ ràng là một vòng hoa, hoa trắng, hoa hổng xen kẽ nhau, nằm trên nấm mộ khum khum". Bà không tin và ngạc nhiên đến nỗi: "Loạng choạng lùi lại mấy bước, mắt trọn trừng, ngơ ngác", sở dĩ bà ngạc nhiên vé điêu đó là vì người ta vẫn nói con bà là giặc, là điên. Toàn bộ số người ở quán nước nhà bà Hoa đều khẳng định con bà là thằng điên "Điên thật rồi”; "Nằm trong tù mà còn rủ lão đề làm giặc"; "Cái thằng khốn nạn"; "Cái đồ ấy thương hại làm gì?".v.v.. Người ta kết tội con bà bị án tử hình, chém chết. Thiên hạ ruồng bỏ nhà bà Nấm mộ con bà "Trẻ không thể đến chơi, bà con họ hàng nhất định là không ai đến rối!"... "Hoa không có gốc, không phải mọc từ dưới đất mọc lên. Ai đã đến đây?". Ai đã xếp vòng hoa lên mộ của con bà? Trong khi nấm mộ bình thường khác "Chỉ thấy lác đác vài nụ hoa bé tí, trăng trắng, xanh xanh..." Trong hoàn cảnh ấy, làm sao bà không ngơ ngác, băn khoăn được. Câu hỏi thốt ra "Thế này là thê nào?" chứa chất tất cả điều đó. Thế này là thế nào? Chỉ có thể trả lời cho mẹ Hạ Du rằng: con bà không phải là thằng điên, không phải là giặc, không phải la "thằng khốn nạn" như người ta vu oan cho nó. Cái xã hội mà đại diện cho những người ở quán nước nhà bà Hoa "nhao nhao cười cười, nói nói", tha hố xỉ vã Hạ Du kia, chẳng qua chỉ là một xà hội u tối, lạc hậu.
Những con người ấy, một khi còn tin tưởng rằng máu người tẩm bánh bao có thể chữa khỏi bệnh cho cậu Thuyên (con trai bà Hoa) thì làm sao hiểu được hành động của Hạ Du. Họ "chê cười, nguyền rủa, bức bách hãm hại" Hạ Du, chẳng qua cũng chỉ là do nghèo đói, ngu dốt, nói như Lỗ Tấn, họ "không phải là cố ý". Thực ra họ "thật đáng thương hại" đúng như lời Ha Du nói thẳng vào mặt lão Nghĩa, khi bị lão đánh vì đã nói "Thiên hạ Mãn Thanh chính là của chúng ta". Câu nói này của Hạ Du thực ra là một tư tưởng yêu nước, yêu dân tộc. Câu nói ấy có nghĩa là: Nước Trung Quốc là của người Trung Quốc. Thế mà đám đông trong quán nước kinh ngạc: "Thử nghĩ xem, nói thế mà được à?", "tức anh ách" và lão Nghĩa đã đánh Hạ Du "hai bạt tai". Một xã hội như thế thì con bà bị kết tội và chém là phải. Nhưng bà không biết rằng, trong xã hội ấy không phải tất cả đều ngu muội và u lối như thế. Không phải ai cũng đều nhìn nhận và hiểu nhầm con bà như thế. Cái vòng hoa ấy chứng tỏ là có người vẫn kính trọng, yêu quý và khâm phục con bà. Chứng tỏ họ vẫn tin tưởng vào cách mạng, mặc dù cách mang bị khủng bố, bị dìm trong biển máu. Vòng hoa trên nấm mộ Hạ Du như một sự ghi nhận của một lớp người: "Không giày đạp lên máu của các chiến sĩ”, và "không san bằng mồ ma" của những người cách mạng "trong quên lãng". Thực ra thì không đợi đến câu trả lời của chúng ta bà mẹ Hạ Du mới hiểu. Sau câu hỏi thốt lên kinh ngạc "Thế này là thế nào?", bà "nghĩ rồi lại nghĩ, bỗng nước mắt trảo rạ, bà ta khóc to". Rõ ràng những lời khóc con "Oan con lắm Du ơi!" hoặc "Trời có mắt, chúng nó giết con thì trời báo hại chúng nó thôi! Du ơi!"... chứng tỏ bà đã nhận thức được về sự thật con mình và cái chết oan khuất ấy.
Thực ra bà đã hiểu rồi. Câu nói: "Mẹ biết rồi! Du ơi!" chính là câu bà tự trả lời cho nỗi băn khoăn, kinh ngạc lúc đầu của chính bà “Thế này là thế nào?".
Vòng hoa trên mộ Hạ Du giống như đoá hoa trên mộ người cộng sản trong bài thơ Mồ anh hoa nở của Thanh Hải ở Việt Nam sau này:
"Trên mộ người cộng sản
bỗng hồng nở và nở
Hương thơm bay và bay …”
Ai đã đặt vòng hoa lên mộ Hạ Du? Còn ai khác, nếu không phải chính là Lỗ Tấn. Đó là vòng hoa đặt để tưởng niệm những người bạn của ông đã ngã xuống khi tham gia cách mạng. Đó cũng là bày tỏ hi vọng : Máu của các chiến sĩ sẽ không bị "giày đạp" và mồ mả của họ sẽ không bị "san phẳng đi trong quên lãng" cho dù "không phải là cố ý".