Giờ đây, không ai có thể phủ nhận vai trò của Internet đối với cuộc sống con người. Người già thấy hạnh phúc vì họ được nhìn thấy tận mắt hình ảnh đứa cháu đi xuất khẩu lao động ở nước ngoài qua màn hình vi tính, những người không có điều kiện thời gian thì học từ xa qua mạng... Thật khó có thể kể cho hết những lợi ích mà Internet đã mang đến cho tất cả mọi người.
Hiểu một cách nôm na thì Internet là hệ thống mạng máy tính được liên kết với nhau trên phạm vi toàn thế giới.
Được phát minh từ những năm 70 của thế kỉ XX với số người sử dụng rất hạn chế, đến nay, Internet đã trở thành mạng máy tính khổng lổ với hàng tỉ lượt truy cập mỗi năm. Internet tham gia vào tất cả các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, giáo dục, y tế... Trong xã hội hiện đại, gần như mọi nhu cầu sinh hoạt của con người đều có thể thực hiện qua Internet: từ truyền thông đến mua sắm hàng hoá, từ lưu trữ thông tin đến điều hành sản xuất, kinh doanh.
Mốc ra đời của Internet Việt Nam được đánh dấu bằng sự kiện dự án mạng trục Internet quốc gia hoàn thành vào năm 1997. Vào thời điểm này, Internet trên thế giới đã phát triển khá mạnh với tỉ lệ trung bình sử dụng vào khoảng 7 - 8%. Ngay khi Việt Nam đưa vào khai thác, Internet đã phục vụ tốt cho Hội nghị thượng đỉnh các nước sử dụng tiếng Pháp, Ban Khoa giáo Trung ương, Ban chỉ đạo IT 2000, Viên Kĩ thuật hạt nhân, Triển lãm Telecom “97”...
Tốc độ phát triển Internet Việt Nam trong những năm qua thuộc vào hàng nhanh nhất trên thế giới. Tính đến thời điểm hiện nay, bức tranh Internet Việt Nam đã mang nhiều màu sáng. Một hệ thống văn bản pháp luật hoàn chỉnh tạo điều kiện cho dịch vụ Internet ở Việt Nam phát triển. Khách hàng Việt Nam ngày càng nhận thức rõ vai trò to lớn của Internet, chúng ta có trên 30% doanh nghiệp kết nối Internet, 10% có trang web để phục vụ kinh doanh, tiếp thị trong nước và quốc tế, hơn 50% bộ, ngành và hơn 80% tỉnh, thành phố trực thuộc đã có trang web, nhiều tờ báo điện tử và hàng trăm trang tin điện tử các loại góp phần đáng kể vào công tác thông tin, tuyên truyền và đối ngoại. Tờ Internet, hoạt động của nhiều ngành, lĩnh vực ở Việt Nam có biến chuyển tốt như ngân hàng, tài chính, hải quan, hàng không, du lịch, báo chí, giáo dục... góp phần thúc đẩy kinh tế, văn hoá, xã hội Việt Nam phát triển, phục vụ đắc lực cho cộng đồng.
Thế giới tính toán rằng kho tri thức khổng lổ của con người cứ sau 10 - 15 năm lại tăng gấp đôi, và trên 80% tri thức hiển thị hiện nay đang tồn tại ở dạng “số hoá” có mặt trên Internet. Rõ ràng Internet tác động đến tất cả mọi lĩnh vực. Không có lĩnh vực nào vắng mặt Internet mà lại phát triển được. Sự phát triển không ngừng của hệ thống Internet trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng đã khẳng định vai trò không thể thay thế của nó trong cuộc sống.
Vai trò của Internet được thể hiện trực tiếp ở việc đăng tải nhanh nhất, cập nhật nhất moi thông tin về đời sống. Chính lượng thông tin này có ảnh hưởng lớn đến đời sống chính trị, kinh tế, và hoạt động tổ chức đời sống xã hội của con người. Các chính trị gia, các nhà doanh nghiệp, nhân viên văn phòng, công nhân, nông dân... bất cứ ai cũng có thể truy cập, tiếp cận với kho dữ liệu khổng lồ và ngày càng to lớn của nhân loại. Muốn tìm hiểu thông tin về bất cứ vấn đề, lĩnh vực nào, bạn chỉ cần truy cập vào môt trong các trang web có chức năng tìm kiếm như Google, Annonymouse,.., và trong giây lát, trước mắt chúng ta sẽ là hàng loạt các trang chứa đựng nội dung cần tìm kiếm.
Ở các nước phương Tây như Anh, Pháp, Mĩ, Internet có vai trò đắc lực trong các kì vận động tranh cử của các cử tri. Các ứng cử viên có thể sử dụng Internet để thông đạt với cử tri. Trong sinh hoạt chính trị ở Mĩ, Internet được dùng như một phương tiện thiết yếu bởi lẽ công chúng Mĩ đều xem Internet là nguồn thông tin chính yếu.
Ban đầu, các nhà lãnh đạo Đảng, Nhà nước Việt Nam rất thận trọng khi quyết định đưa Internet vào sử dụng. Nhưng sự phát triển và những lợi ích mà Internet mang lại đã giành được niềm tin và sự kì vọng của các cấp lãnh đạo. Trong đời sống chính trị, Internet là một trong những phương tiện hữu hiệu giúp Đảng, Nhà nước tuyên truyền các chủ trương chính sách của mình ra quốc tế trong khi các phương tiện truyền thông khác khó có thể vươn tới được. Hàng ngày, các bài viết trên báo điện tử Dangcongsan.com không ngừng đưa những tin tức, sự kiện nóng hổi, nổi bật về tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa của đất nước, thông qua đó thể hiện rõ đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước Việt Nam. Không chỉ có vậy, Internet còn góp phần hỗ trợ các cơ quan quản lí Nhà nước hoạch định chính sách tiếp cận được với môi trường quản lí theo xu hướng toàn cầu hóa.
Internet đã giúp ông Hổ Xuân Mãn- Bí thư Tỉnh uỷ Thừa Thiên- Huế trực tiếp theo dõi dự báo bão bằng việc truy cập thông tin từ các đài khí tượng Hồng Kông, Hawai. Nhờ đó, ông Mãn đã có những chỉ đạo kịp thời ở địa phương. Như vậy, công nghệ hiện đại kết hợp với sự nhanh nhạy, tình thần trách nhiệm của con người đã làm nên những chiến thắng thật đáng biểu dương.
Sự hữu ích của Internet không chỉ bó hẹp trong đời sống chính trị các quốc gia. Thực tế mà nói, các nhà kinh tế mới là những người ứng dụng sớm và được thừa hưởng nhiều thành tựu của Internet hơn cả. Bởi lẽ đây là phương tiện ít bị giới hạn,
tương đối ít tốn kém lại có hiệu quả cao, ở các nước có nền kinh tế phát triển cao.
Hầu hết các hoạt động giao dịch thương mại được thực hiện qua Internet. Những bản hợp đồng có giá trị vẫn được các đối tác kí kết qua mạng thông tin toàn cầu khi các đối tác chưa một lần gặp gỡ trực tiếp. Niềm tin được xây dựng trên những thông tin, hình ảnh được các tập đoàn, công ti quảng bá, giới thiệu một cách trung thực qua các trang web của mình.
Kinh tế Việt Nam đang trong thời kì hội nhập. Nhờ Internet, các nhà doanh nghiệp nước ta có điều kiện tiếp xúc với nền kinh tế cạnh tranh trên thế giới, bước đầu nhận thức rõ hơn những thời cơ và thách thức mới trong môi trường của nền kinh tế thị trường. Chỉ nhìn những đang người hoạt động trong ngành nông nghiệp, chúng ta đã thấy tác phong của họ khác hẳn so với trước đây. Nông dân Việt Nam không chỉ dựa vào kinh nghiệm canh tác truyền thống mà còn biết lên mạng tìm kiếm thông tin về thị trường, giá cả nông sản và học hỏi công nghệ hiện đại... Và thực tế cho thấy, diện mạo nền kinh tế quốc gia đã thay đổi rõ rệt một phần không nhỏ nhờ sự ứng dụng công nghệ Internet trong tất cả các ngành nghề.
Internet không chỉ mang lại những hiệu quả kinh tế cao cho các ngành kinh tế mà bản thân nó cũng là một lĩnh vưc kinh doanh mang lại lợi nhuận cao cho các nhà đầu tư, bản thân Internet là môi trường kinh doanh lí tưởng mà nếu khai thác tốt có thể đem lại nguồn thu khổng lồ. Như vậy, có thể thấy Internet có ý nghĩa rất lớn trong viêc tạo ra những giá trị kinh tế.
Vai trò của Internet không chỉ được khẳng định trong các lĩnh vực :chính trị, kinh tế mà còn được thể hiện sâu rộng trong đời sống sinh hoạt của xã hội loài người. Có thể dùng bất cứ hình ảnh nào đồ sộ, vĩ đại nhất để hình dung về Internet, nhưng cũng có thể đem cái gì đó nhỏ bé khôn cùng để so sánh với nó. Internet “khổng lồ”, hiện đại nhưng không xa lạ với cuộc sống con người. Ai cũng có thể tiếp cận và sử dụng nó. Internet có vai trò to lớn trong việc tổ chức đời sống xã hội một cách khoa học. Mọi hoạt động sinh hoạt của con người đều được Internet quan tâm chăm sóc và cung cấp dịch vụ tiên lợi.
Ở các nước phát triển, nếu muốn mua vé máy bay đi thăm thú nơi nào đó, bạn có thể lên mạng tìm hãng máy bay có giá hạ rồi in ngay vé trên máy in tại nhà. Nếu vì quá bận rộn, không đủ thì giờ thăm viếng người thân, bạn có thể gửi một món quà tặng và dùng vi tính theo dõi sự di chuyển của gói quà qua từng phút cho đến khi gói quà đến tận tay người thân của bạn. Học sinh, sinh viên có thể ghi danh chọn lớp học, môn học, thầy cô phụ trách. Các bài học và bài tập sẽ được gửi tới người học qua Internet, người học lại gửi bài làm lại trường. Kết quả các bài thi, bài tập sẽ được đăng tải trên mạng... Internet đã làm thay đổi phương thức sống, phương thức làm việc của con người ở mọi quốc gia. Con người không chỉ tiết kiệm được tiền bạc mà còn tiết kiệm được thời gian sinh hoạt từ chính những thu xếp linh hoạt, tiện ích mà Internet mang lại.
Là một trong những công nghệ hiện đại tiên tiến bậc nhất trong xã hội loài người hiện nay nhưng Internet không tỏ ra quá “thô cứng”, máy móc. Thế giới thông tin nó mang đến cho con người hàng ngày không chỉ tác động đến đời sống vật chất mà còn có ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống tinh thần con người. Sau những giờ làm việc căng thẳng. Internet có thể giúp mọi người thư giãn bằng các thông tin văn hoá, các trò chơi đăng tải trên các trang web giải trí. Mọi người cũng có thể gửi mail thăm hỏi, động viên nhau... Và như vậy, một vai trò Internet đang thể hiện chính là vai trò cầu nối sẻ chia, cầu nối của những tấm lòng... Khi báo chí chưa kịp đăng tải thì những tin tức về vụ sập cầu Cần Thơ, những thiệt hại do thiên tai, bão lũ, những số phận éo le... đã được truyền gửi, phát tán nhanh chóng trên Internet.
Những cuộc phát động phong trào quyên góp qua blog, qua diễn đàn... đã được cộng đồng mạng hưởng ứng nhiệt tình, Bạn sẽ có cơ hội thể hiện lòng yêu quê hương, đất nước của mình bằng cách bình chọn cho động Phong Nha và vịnh Hạ Long qua một trang web cổ động, để thắng cảnh đất nước chúng ta có tên trong các kì quan thiên nhiên thế giới đương đại... Những tấm lòng, tình cảm đó sẽ được Internet thấu hiểu, ghi nhận. Mọi khoảng cách không gian, thời gian không còn là trở lực ngăn cản sự gần gũi giữa con người với con người. Cuộc sống hiện đại không thô cứng mà ngày càng có ý nghĩa hơn.
Bên cạnh những lợi ích to lớn, tất nhiên, Internet cũng như bất kì phương tiện nào khác đều có tính hai mặt. Mặt trái của nó là nguy cơ mất an ninh thông tin, là nội dung xấu... Các luồng văn hoá, thông tin độc hại, hâu quả tấn công phá hoại đối với các máy chủ dịch vụ, nạn virus và thư rác, kinh doanh thẻ lậu Internet trả trước, lợi dụng hạ tầng của Internet để ăn cắp cước viễn thông, trộm cắp thẻ tín dụng... là những tệ nạn mà thế giới số đang phải đối mặt. Bên cạnh đó, nhận thức của một số không ít cư dân mạng về vai trò của Internet còn chưa thiết thực. Điều này thấy rõ ở sự lạm dụng Internet vào những trò vô bổ như chơi điện tử, xem những loại phim không lành mạnh... trong giới trẻ hiện nay. Tất cả những vấn nạn đó vẫn đang được các cơ quan an ninh mạng hạn chế được đến mức thấp nhất.
Thật khó hình dung thế giới sẽ thế nào nếu Internet đột ngột biến mất. Từ khi chính thức có mặt trong xã hội loài người, Internet đã trở nên quen thuộc, đến mức nói đến vai trò của nó, người ta cho rằng đó là câu chuyện quá cũ, là sự thật quá hiển nhiên. Nhưng một điều chắc chắn rằng Internet sẽ vẫn tiếp tục mang đến những bất ngờ ngoài sức tưởng tượng.
Internet mới đến Việt Nam hơn mười năm nhưng những món quà nó mang đến lại vô cùng quý giá. Cách đây hơn mười năm, chúng ta không thể tưởng tượng được Internet làm nước ta thay đổi như thế nào. Và do vậy, sẽ rất khó để dự báo những tác động của nó tới toàn đất nước và tới mỗi cá nhân. Hiện tại chỉ có thể xác định được nhiệm vụ không ngừng phát huy các vai trò tích cực của Internet trong cuộc sống, cụ thể hơn là trong công việc, trong sinh hoạt hàng ngày của mỗi người. Tất nhiên, việc khai thác những tiện ích Internet mang đến phải được kết hợp với tính tích cực, chủ động của mỗi cá nhân, bởi lẽ chính con người là cha đẻ của Internet. Đồng thời chúng ta cũng không nên thờ ơ, coi vấn đề chống các vấn nạn của internet là việc làm của các cơ quan chuyên trách.
Kết hợp với khả năng ý thức của mỗi cá nhân, chính phủ các nước cũng cần có những định hướng giáo dục trong nhà trường, ngoài cộng đồng nhằm giúp người dân nhận thức rõ hơn vai trò của Internet và biết cách khai thác để Internet thực sự trở thành nguồn tài nguyên quý giá.
Với việc tham gia mạng Internet toàn cầu, Việt Nam đã có cơ hội sử dụng một trong những dịch vu thông tin tiên tiến nhất của nhân loại. Chúng ta có quyền hi vọng, trong tương lai không xa, Việt Nam sẽ trở thành quốc gia với nền kinh tế số phát triển bền vững, ngang tầm với các nước trong khu vực cũng như trên thế giới.