Giải Kinh tế và pháp luật lớp 10, bài 10: Lập kế hoạch tài chính cá nhân

Mở đầu trang 61: Hãy chia sẻ suy nghĩ của em về việc chi tiêu có kế hoạch và chi tiêu không có kế hoạch.
Trả lời:
- Chi tiêu có kế hoạch là một việc làm thông minh. Việc này sẽ giúp chúng ta chi tiêu hợp lí, tiết kiệm chi phí và để dành được tiền cho các sự việc phát sinh ngoài ý muốn, đầu tư sinh lời,…
- Chi tiêu không hợp lí sẽ khiến tiền bạc cạn dần dù kiếm được nhiều đến bao nhiêu. Và dần đến một lúc nào đó, khi một việc phát sinh xảy ra mà yêu cầu cần tiền để giải quyết sẽ không thể làm được.
 

Câu hỏi trang 62: Em hãy đọc câu chuyện của H để trả lời câu hỏi:
1. Những vấn đề tài chính cá nhân H phải giải quyết là gì?
2. H đã có kế hoạch tài chính cá nhân để giải quyết các vấn đề đó như thế nào?
Trả lời:
1. Những vấn đề tài chính cá nhân H phải giải quyết là:
-  Thu nhập của H gồm chu cấp của gia đình, tiền học bổng và tiền công làm thêm.
- Chi tiêu của H gồm các chi phí bắt buộc.
- Tiết kiệm của H là để dành 3 triệu đồng cho học thêm ngoại ngữ.

2. H đã có kế hoạch tài chính cá nhân đề giải quyết các vấn đề đó là:
- Trước tiên là kế hoạch quản lí nguồn thu hàng tháng gồm các khoản chu cấp của gia đình, tiền học bổng và tiền công làm thêm. H chia sẻ: Đã duy trì và cải thiện được nguồn thu phải học tốt để có học bổng và tăng thu nhập từ việc làm thêm để giảm bớt gánh nặng cho bố mẹ.
- Việc quan trọng hơn là phải xây dựng và thực hiện kế hoạch chỉ tiêu chặt chẽ với mục tiêu đảm bảo chi trong khuôn khổ mức thu và có tiết kiệm. Năm nay, H đặt mục tiêu tiết kiệm 3 triệu đồng để học thêm ngoại ngữ bằng cách cắt giảm những khoản chi không cần thiết.
 

Câu hỏi trang 62: Em hãy đọc câu chuyện của M để trả lời câu hỏi:
Kế hoạch tài chính cá nhân của M nhằm đạt mục tiêu gì? Thời gian thực hiện bao lâu? Cách thực hiện như thế nào?
Trả lời:
- Mục tiêu: mua bộ vợt cầu lông
- Thời gian thực hiện: 20 ngày
- Cách thực hiện: mỗi ngày phải tiết kiệm được 10 000 đồng. M tự nhủ sẽ có gắng thực hiện kế hoạch này để mang lại niềm vui bất ngờ cho bố mẹ và em trai.

Câu hỏi trang 63: Em hãy đọc tiếp câu chuyện của H để trả lời câu hỏi:
Kế hoạch tài chính của H trong 5 tháng tới nhằm thực hiện mục tiêu tài chính gì? Thời gian thực hiện có điểm gì khác so với kế hoạch tài chính cá nhân ngắn hạn? Cách thực hiện như thế nào?
Trả lời:
- Kế hoạch tài chính của H trong 5 tháng tới nhằm thực hiện mục tiêu về thăm gia đình.
- Thời gian thực hiện dài hơn so với kế hoạc tài chính cá nhân ngắn hạn.
- Cách thực hiện của H là ghi chép cẩn thận các khoản thu chi, xem xét cắt giảm những khoản chi tiêu không cần thiết đồng thời nhận thêm công việc làm thêm theo giờ.

Câu hỏi trang 63: Em hãy đọc tiếp câu chuyện của M để trả lời câu hỏi:
Kế hoạch tài chính cá nhân của M trong suốt năm học lớp 9 nhằm mục tiêu gì? Thời gian thực hiện so với kế hoạch tài chính cá nhân trung hạn có điểm gì khác biệt? Cách thực hiện như thế nào?
Trả lời:
- Nhờ việc thực hiện kế hoạch tài chính cá nhân, trong suốt năm học lớp 9, M đã tiết kiệm được 1,5 triệu đồng để tham gia khóa học bồi dưỡng tiếng Anh trong hè.
- Thời gian thực hiện từ 6 tháng trở lên, trong đó bao gồm những mục tiêu ngắn hạn và trung hạn.
- Để thực hiện được mục tiêu này, M đã xây dựng kế hoạch, thực hiện những mục tiêu ngắn hạn như mỗi tháng có thể tiết kiệm được 100 000 đồng từ việc tính toán chi tiêu các khoản tiền mẹ cho hằng tháng. Ngoài ra, M còn thực hiện mục tiêu trung hạn, xin mẹ 5 chú gà con nuôi trong 4 tháng để bán lấy tiền. M rất vui với kết quả này và dự định sẽ tiếp tục thực hiện những kế hoạch tài chính cá nhân khác.
 

Câu hỏi trang 64: Em hãy đọc tiếp câu chuyện của H để trả lời câu hỏi:
1. Việc xây dựng và thực hiện kế hoạch tài chính cá nhân đã giúp H rèn luyện được kĩ năng chi tiêu để đảm bảo cuộc sống như thế nào? H đã tự chủ trong cuộc sống ra sao và được bạn bè tôn trọng thế nào?
Trả lời:
- Việc xây dựng và thực hiện kế hoạch tài chính cá nhân đã giúp H rèn luyện được kĩ năng chi tiêu để đảm bảo cuộc sống: chi tiêu tài chính lành mạnh, không lãng phí, không thâm hụt, nợ nần mà còn có tiền tiết kiệm.
+ H đã tự chủ trong cuộc sống: tự tính toán, cân nhắc chi phí thiết; nắm rõ tình hình tài chính cá nhân để điều chỉnh cho phù hợp,…
+ H đã được Q nể phục và noi theo việc xây dựng kế hoạch tài chính cá nhân.

2. Việc không có kế hoạch tài chính cá nhân đã mang lại những hậu quả gì cho Q?
Trả lời:
Việc không có kế hoạch tài chính cá nhân đã khiến Q chi tiêu vượt mức, tiêu hết cả tiền bố mẹ cho để đóng học phí, phải vay tiền H.
 

Câu hỏi trang 65: Để lập được kế hoạch tài chính cá nhân và thực hiện thành công kế hoạch này, cần thực hiện một số nước cơ bản sau đây:
Bước 1: Xác định mục tiêu tài chính và thời hạn thực hiện
Em hãy đọc tiếp câu chuyện của M để trả lời câu hỏi:

1. Trong một năm học phải xa nhà, M đã xác định các mục tiêu tài chính cần thực hiện là gì? Thời gian thực hiện các mục tiêu đó trong bao lâu?
Trả lời:
- Trong thời gian một năm học phải xa nhà, M đã xác định các mục tiêu tài chính và thời gian thực hiện:
- Cân đối thu chi từng tháng sao cho không vượt quá số tiền cho phép.
- Tiết kiệm trong 3 tháng được 400.000 đồng để mừng tuổi ông bà, bố mẹ.
- Tiết kiệm trong 9 tháng được 800.000 đồng để mua xe đạp mới khi kết thúc năm học.

2. Theo em, việc xác định mục tiêu tài chính đó có ý nghĩa như thế nào trong việc lập kế hoạch tài chính cá nhân?
Trả lời:
Việc xác định mục tiêu tài chính giúp ta có động lực và định hướng cho việc xây dựng và thực hiện kế hoạch tài chính cá nhân.

Câu hỏi trang 66: Bước 2: Theo dõi và kiểm soát thu chi cá nhân
Em hãy đọc tiếp câu chuyện của M để trả lời câu hỏi:


1. M đã làm thế nào để theo dõi và kiểm soát được thu chi tài chính của mình?
2. Theo em, việc theo dõi và kiểm soát thu chi có vai trò thế nào trong việc lập và thực hiện kế hoạch tài chính cá nhân?
Trả lời:
1. Để theo dõi và kiểm soát được thu chi tài chính của mình, M đã tiến hành ghi chép tất cả các khoản thu chi. Từ đó phân tích xem những khoản nào thiết yếu, những khoản nào phát sinh không cần thiết để có thể điều chỉnh, phân bổ thu chi hợp lí.
2. Việc theo dõi và kiểm soát chi thu có vai trò quan trọng trong việc lập và thực hiện kế hoạch tài chính cá nhân. Nó giúp chúng ta kiểm soát và theo dõi tiến độ kế hoạch tài chính, để có thể thực hiện kế hoạch thành công.

Câu hỏi trang 67: Bước 3: Thiết lập quy tắc thu chi cá nhân
Em hãy đọc tiếp câu chuyện của M để trả lời câu hỏi:

1. M đã thiết lập quy tắc thu chi cá nhân như thế nào trong việc lập kế hoạch tài chính cá nhân?
Trả lời:
M đã thiết lập quy tắc thu chi cá nhân là 80/13/7 thu nhập hàng tháng. Với thu nhập hàng tháng là 3 triệu đồng, M đã dùng 80% vào các khoản chi thiết yếu hàng tháng (2 400 000đ), 13% dành cho chi phí phát sinh (390 000đ) và 7% còn lại để tiết kiệm (210 000đ). Trong đó có quy tắc tiết kiệm chủ yếu dựa trên tiết giảm các khoản chi tiêu không thiết yếu, không cắt giảm các khoản chi tiêu thiết yếu gây ảnh hưởng tới sức khỏe và kết quả học tập.

2. Theo em, việc thiết lập quy tắc thu chi cá nhân có ý nghĩa như thế nào trong việc lập kế hoạch tài chính cá nhân?
Trả lời:
Ý nghĩa của việc thiết lập quy tắc thu chi cá nhân đối với việc lập kế hoạch tài chính cá nhân: Giúp thực hiện kế hoạch tài chính cá nhân theo đúng mục tiêu đề ra, có hướng đi chính xác và phù hợp nhất để đạt được mục tiêu.

Câu hỏi trang 68: Bước 4: Tuân thủ kế hoạch tài chính cá nhân
Em hãy đọc tiếp câu chuyện của M để trả lời câu hỏi:

1. M đã thực hiện kế hoạch tài chính cá nhân như thế nào?
Trả lời:
M đã quyết tâm làm theo kế hoạch đã đề ra. Ví dụ như khi có một khoản chi đột xuất ngoài dự kiến cần có kế hoạch để bù đắp lại ngày từ việc cắt giảm các khoản chi không cần thiết. Nếu nhu cầu thực tế thay đổi cần cập nhật và điều chỉnh bản kế hoạch cho phù hợp.

2. Theo em, việc tuân thủ thực hiện theo kế hoạch tài chính đã đề ra có ý nghĩa như thế nào?
Trả lời:
Việc tuân thủ thực hiện theo kế hoạch tài chính đã đề ra giúp chúng ta có thể hoàn thành được mục tiêu tài chính cá nhân một cách hiệu quả và thành công.
 

Luyện tập 1 trang 68: Em hãy cho biết những ý kiến sau đây đúng hay sai. Vì sao?
a. Lập kế hoạch tài chính cá nhân chủ yếu để thực hiện mục tiêu tiết kiệm.
b. Tăng thu nhập là nội dung quan trọng trong kế hoạch tài chính cá nhân.
c. Lập kế hoạch tài chính cá nhân để có phương án dự phòng tốt cho tương lai.
d. Lập kế hoạch tài chính cá nhân để có biện pháp bảo vệ tài chính của cá nhân.
Trả lời:
a. Đúng. Vì lập kế hoạch tài chính cá nhân sẽ giúp chúng ta kiểm soát được thu chi, từ đó tiết kiệm được tiền để thực hiện những mục tiêu khác.
b. Sai. Vì nội dung quan trọng của kế hoạch tài chính cá nhân không chỉ năm ở tăng thu nhập. Kế hoạch tài chính giúp chúng ta quản lý tốt tài chính của mình, từ đó thực hiện các mục tiêu mà mình mong muốn.
c. Đúng. Vì khi có kế hoạch tài chính, chúng ta sẽ có phương hướng và cách làm cụ thể, từ đó khi có những biến cố xảy ra trong tương lại đều có thể xử lý tốt.
d. Đúng. Lập kế hoạch tài chính giúp chúng ta có thể chi tiêu hợp lý, tránh tiêu sài hoang phí, vượt quá mức thu của bản thân dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.

Luyện tập 2 trang 68: Em có nhận xét gì về việc thực hiện kế hoạch tài chính cá nhân của các nhân vật trong những trường hợp sau?
a. Từ khi lập kế hoạch tài chính cá nhân để tiết kiệm một khoản tiền, K sống rất tần tiện, không dám mua gì vì sợ tốn tiền, sẽ không thực hiện đúng kế hoạch đề ra.
b. Y là người nhiều lần để ra kế hoạch tài chính nhưng chẳng mấy khi thực hiện được.
c. Từ khi có kế hoạch tài chính cá nhân, mỗi khi đi chợ, D đều viết sẵn những thứ cần mua ra giấy để mua đúng những thứ cần thiết.
d. Mặc dù có thu nhập khá cao nhưng cô X vẫn giữ thói quen lập kế hoạch tỉ mỉ cho các khoản chỉ tiêu trong gia đình.
Trả lời:
- Trường hợp a. Việc thực hiện theo kế hoạch tài chính cá nhân không phải là để tiết kiệm được nhiều nhất có thể mà là để duy trì được chất lượng cuộc sống tốt, đưa ra các khoản tài chính trong tương lai. Vậy nên K nên điều chỉnh lại kế hoạch tài chính cá nhân.
- Trường hợp b. Điều này sẽ dẫn đến hệ quả những con người không có ý chí, không chịu cố gắng, sẽ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống sau này. Lúc "vung tay quá trán" nhưng lúc lại không đủ chi trả cho các chi phí cơ bản của cuộc sống.
- Trường hợp c. Đây là một trong số những cách khá hay để có thể bám sát, đảm bảo thực hiện được việc làm theo kế hoạch tài chính đã được lập ra từ trước.
- Trường hợp d. Chị X đã thực hiện rát tốt tài chính gia đình bởi vì nội dung quan trọng nhất trong lập kế hoạch tài chính cá nhân là thiết lập các khoản thu chi của bản thân bởi vì khi thu nhập tăng cao cũng sẽ đi kèm với các khoản chi khác tăng lên ví dụ như thuế thu nhập, thuế đất,...

Luyện tập 3 trang 69: Em hãy cùng các bạn trong nhóm thảo luận các chủ để sau:
a. Tiết kiệm chi tiêu nhưng vẫn đảm bảo tốt cuộc sống.
b. Thực hiện tiêu dùng thông minh để thực hiện tốt kế hoạch tài chính cá nhân.
Trả lời:
a. Tiết kiệm chi tiêu là vô cùng quan trọng. Tiết kiệm chi tiêu chính là xây dựng quỹ dự phòng để kịp thời giải quyết các tình huống bất ngờ có thể xảy ra và giúp bạn phần nào khi gặp khó khăn như bệnh, hư xe,... Nếu trong người luôn có sẵn tiền dự phòng tất nhiên bạn sẽ cảm thấy tự tin hơn rất nhiều vì không phải lo những điều khó khăn bất ngờ xảy ra. Và cũng không băn khoăn chọn lựa những món đồ mà bạn muốn mua hay những địa điểm vui chơi vì nếu tiết kiệm tiền, bạn có thể chi cho bản thân mình một cách thoải mái hơn, nhớ chăm sóc tốt cho bản thân nhiều hơn.
b. Học cách tiết kiệm chi tiêu, thực hiện tiêu dùng thông minh sẽ giúp bạn cải thiện được cuộc sống của bản thân và gia đình. Nếu như bạn có kế hoạch muốn mua xe, tu sửa nhà cửa hay mua nhà mới... thì càng cần phải thực hiện tiêu dùng thông mình để kế hoạch tài chính, mục tiêu của kế hoạch tài chính được thực hiện hiệu quả và thành công.

Luyện tập 4 trang 69: Em hãy xử lí các tình huống sau:
a. X và V là đôi bạn thân. Thấy X hay quan tâm đến việc tính toán chi tiêu tiết kiệm để có tiền mua sách, quàsinh nhật cho em, đóng học phí lớp bổi dưỡng Tin học, V góp ý với bạn: "Sao cậu cứ bận tâm lo tiết kiệm vậy? Mình đang là học sinh nên tập trung vào việc học tập, không nên nghĩ đến chuyện tiền bạc”.
Nếu là X, em sẽ giải thích với V thế nào?
b. Bồ đi làm xa. mẹ phải về quê chăm sóc bà đang bệnh nặng nên T được mẹ giao nhiệm vụ lo liệu việc nhà, chăm sóc em H đang học lớp 3. Được mẹ cho 700 000 đồng để chi tiêu trong một tuần, T nghĩ chắc lúc mẹ về cũng chưa tiêu hết. Ngày đầu, hai anh em không nấu cơm ra ngoài ăn quán, còn mua thêm mấy món khoái khẩu nên tiêu hết 200 000 đồng. T chợt thấy lo lắng nếu cứ chi tiêu thế này thi chỉ 3 - 4 ngày là hết tiền. Vậy những ngày còn lại sề ra sao nếu mẹ chưa về?
Nếu là T, em có kế hoạch chỉ tiêu thế nào trong những ngày tiếp theo?
Trả lời:
a. Nếu là X, em sẽ giải thích với V rằng mình muốn thực có kế hoạch chi tiêu hợp lý để thực hiện những mục tiêu đặt ra mà không gây ảnh hưởng hay hao phí tiền của bố mẹ. Vậy nên mình pahir tính toán để thực hiện kế hoạch chi tiêu sao cho vừa đạt được mục tiêu vừa không ảnh hưởng đến việc học tập.
b. Nếu là T, em sẽ lập kế hoạch chi tiêu cụ thể. Chia khoản tiền còn lại ra thành các phần cho từng ngày. Mỗi ngày sẽ chỉ tiêu những khoản tiền thiết yếu trong sinh hoạt và đều ghi chép lại để nếu thấy chỗ nào không hợp lí, sẽ điều chỉnh lại cho chi tiêu ngày hôm sau.
 

Vận dụng 1 trang 69: Em hãy viết bài kể về một trường hợp chi tiêu có kế hoạch trong cuộc sống và bài học rút ra cho bản thân.
Trả lời:
Em rất thích một chú gấu bông ở cửa hàng gần nhà. Em nghe cô chủ nói, chú gấu đó có giá 200.000 đồng. Hiện tại chú heo tích kiệm em nuôi có khoảng hơn 100.000 đồng. Em có nói mong muốn của mình cho mẹ. Mẹ đồng ý mỗi lần em phụ giúp việc nhà và được thành tích cao, mẹ sẽ thưởng em 5.000 đồng để đút heo tích kiệm. Vậy là mỗi sáng, em dậy sớm phụ mẹ quét nhà, chuẩn bị bữa sáng. Tan học về nhà em đều tự giác chăm chỉ học bài và dọn dẹp nhà cửa. Sau 1 tháng em đã tích kiệm được số tiền mình mong muốn và mua được chú gấu đó.
Từ việc lên kế hoạch chi tiêu, em thấy bản thận mình nhận ra giá trị của đồng tiền, biết cách sống tích kiệm và chăm chỉ hơn.

Vận dụng 2 trang 69: Gia đình em có mục tiêu tài chính tiết kiệm được 200 000 đồng trong một tháng. Hãy lập kế hoạch tài chính cá nhân để thực hiện mục tiêu này và chia sẻ với các bạn.
Trả lời:
- Mục tiêu: tiết kiệm 200.000 đồng/ tháng
- Các biện pháp có thể thực hiện:
+ Tái sử dụng đồ dùng học tập và SGK cũ
+ Sử dụng sách miễn phí tại thư viện
+ Hạn chế chi tiêu vào đồ ăn vặt,các hoạt động giải trí
+ Sử dụng xe buýt để di chuyển
+ Tăng thu nhập cho bản thân bằng các hoạt động: tham gia làm CTV viết bài cho các trang web học tập; làm bánh/ sinh tố để bán; làm thiệp để bán.