Mở đầu trang 78: Theo em trong hình bên, có những cách nào để làm cho ánh sáng từ đèn truyền tới gương, phản chiếu vào điểm S trên bảng?
Trả lời:
Có 2 cách để làm cho ánh sáng từ đèn truyền tới gương hắt trở lại và chiếu vào điểm S trên bảng:
+ Cách 1: Thay đổi phương của ánh đèn chiếu đến gương.
+ Cách 2: Thay đổi góc nghiêng của gương.
I. Hiện tượng phản xạ ánh sáng
Câu hỏi trang 78: Tìm thêm ví dụ về hiện tượng phản xạ ánh sáng.
Trả lời:
- Bạn A cầm đèn pin chiếu vào gương phẳng mà bạn B đang cầm ta thu được 1 vệt sáng trên người bạn C.
- Hình ảnh hàng cây in dưới mặt nước phẳng lặng.
II. Định luật phản xạ ánh sáng
Hoạt động 1 trang 79: Dùng đèn chiếu tia sáng tới mặt gương phẳng sao cho tia sáng này đi là là trên mặt bảng chia độ. Hãy quan sát thí nghiệm và thực hiện các yêu cầu sau:
1. Tia sáng phản xạ có xuất hiện trên mặt phẳng tới không?
Quay nửa bên phải của bảng chia độ quanh trục A để nó không thuộc mặt phẳng chứa nửa bên trái. Quan sát xem có còn nhìn thấy tia sáng phản xạ không.
Trả lời:
- Khi chiếu tia sáng tới mặt gương phẳng sao cho tia sáng này đi là là trên mặt bảng chia độ, ta thấy tia phản xạ vẫn xuất hiện trên mặt phẳng tới.
- Khi quay nửa bên phải của bảng chia độ quanh trục A để nó không thuộc mặt phẳng chứa nửa bên trái, ta không còn nhìn thấy tia sáng phản xạ trên mặt bảng chia độ bên phải nữa.
Hoạt động 2 trang 79: Quay nửa bên phải của bảng chia độ trở lại vị trí ban đầu, rồi thay đổi góc tới để tìm mối quan hệ giữa góc tới và góc phản xạ.
Trả lời:
Khi thay đổi góc tới, ta thấy góc phản xạ cũng thay đổi theo.
Sử dụng thước đo góc để đo các giá trị của góc phản xạ ứng với các góc tới khác nhau.
Hoạt động 3 trang 79: Rút ra kết luận về mặt phẳng chứa tia sáng phản xạ và mối quan hệ giữa góc phản xạ và góc tới.
Trả lời:
Mặt phẳng chứa tia sáng phản xạ là mặt phẳng chứa tia tới và pháp tuyến hay nói cách khác tia phản xạ nằm trong mặt phẳng tới.
Góc phản xạ bằng góc tới.
Câu 1 trang 79: Có thể viết công thức của định luật phản xạ ánh sáng i = i’ được không? Tại sao?
Trả lời:
Không. Vì biểu thức i = i’ chỉ biểu diễn được độ lớn của góc tới và góc phản xạ, không biểu diễn được góc tới và góc phản xạ cùng nằm trong mặt phẳng tới.
Câu 2 trang 79: Chiếu tia sáng tới dưới góc tới 30o vào gương phẳng đặt thẳng đứng, vẽ hình biểu diễn tia sáng tới và tia sáng phản xạ.
Trả lời:
Chiếu tia sáng tới SI dưới góc tới 30o vào gương phẳng đặt thẳng đứng với I là điểm tới.
Vẽ IN vuông góc với mặt phẳng gương tại điểm I, ta được pháp tuyến IN.
Ta có:
= 30o
Vẽ tia phản xạ IR sao cho
= 30o
Câu 3 trang 79: Chiếu một tia sáng vào gương phẳng đặt nằm ngang ta được tia sáng phản xạ vuông góc với tia sáng tới. Em hãy tính góc tới và góc phản xạ. Vẽ hình.
Trả lời:
Vì tia sáng phản xạ IR vuông góc với tia sáng tới SI, nên ta có: i + i’ = 90o
Theo định luật phản xạ ánh sáng: i = i’
⇒ i = i’ =
45o
III. Phản xạ và phản xạ khuếch tán
Hoạt động trang 80: Em hãy vẽ các tia sáng phản xạ của các tia sáng tới trong Hình 16.3a và 16.3b.
Nhận xét về hướng của các tia sáng phản xạ đã vẽ trong Hình 16.3a và 16.3b.
Trả lời:
Hình 16.3a: Các tia sáng tới song song bị phản xạ qua gương phẳng cho các tia phản xạ cũng cùng hướng và song song với nhau.
Hình 16.3b: Các tia sáng tới song song bị phản xạ qua gương không phẳng cho các tia phản xạ theo các hướng khác nhau.
Câu hỏi trang 80: Tìm thêm ví dụ về phản xạ và phản xạ khuếch tán.
Trả lời:
Ví dụ 1:
+ Khi có phản xạ, ta có thể nhìn thấy ảnh trong gương.
+ Khi có phản xạ khuếch tán, ta không thể nhìn thấy ảnh trong gương.