* Trước khi đọc
Hẳn nhiều em có ước muốn được đặt chân đến một hòn đảo ngoài khơi xa lắc, chưa ai biết đến và thường hình dung ở đó có nhiều điều thú vị, kì diệu chờ được khám phá.
Hãy tưởng tượng em đang ở vào tình huống đó. Em có thể chia sẻ với các bạn những điều kì diệu mà em được chứng kiến.
Trả lời:
Nếu được đặt chân đến một hòn đảo ngoài khơi xa lắc, chưa ai đến, em sẽ được chứng kiến nhiều điều kì diệu:
Cây cối xanh um, cao lớn với nhiều hình dáng, kích thước.
Các loài hoa, loài quả to lớn, có màu sắc rực rỡ.
Các loài động vật kì thú, có bộ lông sặc sỡ, có tiếng kêu, tiếng hót kì lạ.
* Đọc văn bản
Theo dõi - Trang 32: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Thời gian, địa điểm diễn ra câu chuyện có gì đặc biệt?
Trả lời:
- Thời gian: ngày xửa, ngày xưa → thời gian không cụ thể và cách đây rất lâu
- Địa điểm: một ngôi nhà kia
Dự đoán - Trang 32: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?
Trả lời:
Có hai khả năng có thể xảy ra:
- Chim ăn hết khế trên cây rồi bay đi nơi khác, khiến gia đình người em không còn gì để ăn
- Chim ăn khế thì sẽ đem đến một cái khác để trao đổi với gia đình người em, giúp họ có cuộc sống tốt hơn
Tưởng tượng - Trang 33: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Một hang lớn đầy vàng, kim cương, thủy tinh, hổ phách, … trông thế nào?
Trả lời:
Đó là một cái hang động khổng lồ, bên trong vàng, kim cương, thủy tinh, hổ phách chồng chất lên nhau thành từng ngọn núi nhỏ, bám đầy trên vách tường, lối đi, phát ra ánh sáng lấp lánh, chói chang
Dự đoán - Trang 34: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Cái túi của vợ chồng người anh sẽ gây ra điều gì?
Trả lời:
Cái túi của vợ chồng người anh quá to so với lời chim dặn. nếu hắn lấp đầy cái túi đó thì cân nặng sẽ rất lớn, chim sẽ không thể chở được, lúc này có hai trường hợp có thể xảy ra:
- Người anh bị bỏ lại đảo vàng một mình
- Trên đường về, do quá nặng, người anh sẽ bị rớt xuống
* Trả lời câu hỏi
Câu 1 - Trang 35: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Cây khế kể về chuyện gì? Em thích nhất chi tiết nào trong chuyện?
Trả lời:
- Cây khế kể về câu chuyện xoay quanh 2 người anh em trong 1 nhà nhưng có tính cách đối lập nhau. Người em hiền lành, chăm chỉ, tốt bụng, trung thực được hưởng hạnh phúc, ấm no, còn người anh xấu xa, tham lam, độc ác thì nhận hậu quả nặng nề. Qua đó, tác giả dân gian thể hiện niềm tin vào chân lí ở hiền gặp lành, gieo gió gặt bão trong cuộc sống.
- Học sinh tự lựa chọn chi tiết mà mình yêu thích. Gợi ý:
Chi tiết con chim chở người em đến hòn đảo toàn đá trắng, đá xanh, đá đỏ, đá ngũ sắc
Chi tiết người anh xấu xa rơi xuống biển, bị sóng cuốn đi cùng tay nải vàng và châu báu
Câu 2 - Trang 35: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Hãy tóm tắt chuyện Cây khế.
Trả lời:
Ngày xưa ở một nhà kia có hai anh em, cha mẹ mất sớm để lại cho một khối gia tài. Vợ chồng người anh tham lam giành hết chỉ chừa lại cho người em một gian nhà lụp xụp, trước cửa có một cây khế ngọt. Vợ chồng người em chăm chỉ làm ăn và chăm sóc cây khế chu đáo. Đến mùa khế ra rất nhiều quả. Bỗng một hôm có con chim lạ đến ăn khế. Vợ chồng người em than thở và chim lạ liền bảo người em may túi ba gang để chim trả ơn. Hôm sau, chim đưa người em ra đảo lấy vàng và trở về. Từ đó, người em trở nên giàu có. Người anh hay tin, lân la đến dò hỏi và đổi cả gia tài của mình để lấy túp lều cùng cây khế. Đến mùa khế chín, chim đại bàng lại đến và cũng ngỏ ý sẽ trả ơn. Người anh vì tham lam nên đã may túi to để dựng được nhiều vàng. Trên đường đi lấy vàng về vì quá nặng nên người anh đã bị rơi xuống biển và chết.
Câu 3 - Trang 35: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Truyện cổ tích thường mở đầu bằng những từ ngữ quen thuộc chỉ thời gian trong quá khứ, không gian không xác định. Em hãy tìm các từ ngữ đó trong truyện Cây khế.
Trả lời:
- Từ ngữ chỉ không gian – thời gian trong truyện cổ tích “Cây khế”:
+ Thời gian: ngày xửa ngày xưa.
+ Không gian: ở một nhà kia.
- Ý nghĩa: có ý phiếm chỉ không gian, thời gian xảy ra câu chuyện, nhằm đưa người đọc vào thế giới hư cấu thuận lợi hơn.
Câu 4 - Trang 35: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Con chim đưa hai anh em ra đảo hoang có phải là con vật kỳ ảo không? Vì sao?
Trả lời:
Con chim đưa hai anh em ra đảo hoàng là con vật kì ảo, vì:
- Có vẻ ngoài rất lớn, khi bay tạo ra gió mù mịt
- Biết nói tiếng người và tư duy ăn khế - trả vàng công bằng như con người
- Biết nơi ẩn dấu nhiều kho báu có giá trị
Câu 5 - Trang 35: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Trong lời kể của truyện cổ tích, tác giả dân gian thường xen vào những câu có dáng dấp ca dao, tục ngữ, lời có vần dễ thuộc, dễ nhớ. Trong truyện này, có câu nói nào như thế? Nhân vật nào đã nói câu nói đó?
Trả lời:
- Câu nói của con chim lớn: “Ăn một quả, trả cục vàng, may túi ba gang, mang đi mà đựng!” là câu có vần, dễ thuộc, dễ nhớ.
- Ngày nay, câu “ăn một quả, trả cục vàng” hay “ăn khế, trả vàng” cũng thường được nhân dân dùng để chỉ một việc làm được trả công hậu hĩnh, có kết quả tốt đẹp.
Câu 6 - Trang 35: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Đảo xa nơi con chim đưa người em đến có điều gì kì diệu? Điều kì diệu này đã giúp gì cho cuộc sống của người em sau đó?
Trả lời:
- Điều kì diệu ở đảo xa: trên đảo toàn đá trắng, đá xanh, đá đỏ, đá ngũ sắc, … toàn những thứ đá trong như thủy tinh và hổ phách đủ các màu. Có hang sâu và rộng, ngoài cửa có nhiều vàng và kim cương.
- Điều kì diệu này đã giúp cho vợ chồng người em dần trở nên giàu có.
Câu 7 - Trang 35: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Trong truyện, hai nhân vật người anh và người em luôn đối lập nhau về hành động. Hãy chỉ ra sự đối lập giữa họ và nêu nhận xét về đặc điểm của hai nhân vật này.
Trả lời:
| Nhân vật |
Người anh |
Người em |
| Hành động |
+ Lười biếng, bao nhiêu công việc khó nhọc đều trút cho vợ chồng em.
+ Chiếm hết của cải, ruộng vườn chỉ để lại cho em một gian nhà lụp xụp và 1 cây khế ngọt.
+ Thấy chim lạ đến thì hớt hải chạy ra.
+ Tru tréo lên: “Cả nhà tôi trông vào cây khế, bây giờ chim ăn ráo ăn tiệt thì tôi cậy vào đâu”.
+ Cuống quýt bàn cãi may túi. Mới đầu định mang nhiều túi nhưng sợ chim không ưng nên chỉ may 1 túi nhưng to gấp 3 lần túi của người em.
+ Người chồng tót ngay lên lưng chim còn người vợ vái lấy, vái để chim thần.
+ Hoa mắt vì của quý. Vào trong hang lại càng mê mẩn tâm thần, quên đói, quên khát, cố nhặt vàng và kim cương cho thật đầy tay nải, dồn cả vào ống tay áo, ống quần, lê mãi mới ra khỏi hang. Đặt tay nải dưới cánh chim rồi lấy dây buộc chặt vào lưng chim và cổ mình. |
+ Thức khuya, dậy sớm, cố gắng làm lụng.
+ Không ta thán.
+ Đợi cho chim ăn xong bay đi mới lên cây hái.
+ Người vợ nói: “Ông chim ơi, ông ăn như thế còn gì là khế của nhà cháu nữa! Cây khế nhà cháu cũng sắp hết quả rồi đấy, ông ạ!”
+ Nghe lời chim may một túi vải, bề dọc, bề ngang vừa đúng ba gang.
+ Trèo lên lưng chim.
+ Thấy hang sâu và rộng không dám vào chỉ dám nhặt ít vàng, kim cương ở ngoài rồi ra hiệu cho chim bay về. |
| Kết cục |
Vì mang nặng lại gặp cơn gió mạnh nên chim và người anh đều rơi xuống biển. Người anh bị sóng cuốn đi mất. |
Chim đưa người em về đến nhà. Từ đấy, hai vợ chồng người em trở nên giàu có. |
Câu 8 - Trang 35: (Ngữ văn 6 tập 2 sách Kết nối tri thức)
Từ những kết cục khác nhau đối với người anh và người em, tác giả dân gian muốn gửi gắm bài học gì trong truyện này?
Trả lời:
+ Cần phải luôn chăm chỉ, cần mẫn lao động thì mới có được thành quả tốt
+ Hiền lành, tốt bụng thì sẽ được đền đáp xứng đáng.
+ Quá tham lam thì sẽ phải gánh chịu hậu quả.
+ Hãy giúp đỡ người khác khó khăn hơn mình.
Viết kết nối với đọc
Tưởng tượng ra một kết thúc khác cho chuyện Cây khế. Viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) kể về kết thúc đó.
Bài làm 1:
Một hôm người anh nghe mọi người trong vùng bàn tán xôn xao về sự giàu có bất ngờ của người em.. Sau khi nghe ngóng được toàn bộ câu chuyện, như một giấc mơ, anh vội vàng đề nghị người em đổi cả gia tài của mình để lấy cây khế của. Người anh làm đúng như người em đã làm, chăm sóc cây khế đến ngày hái quả. Hôm ấy, cả đàn chim Thần đến ăn khế. Người anh ngồi dưới gốc cây giả vờ than khóc. Quả nhiên con chim đầu đàn bảo người anh hãy mang túi ba gang để đựng vàng. Người anh chợt nghĩ, dại gì không may túi lớn hơn để đựng được nhiều vàng. Do đó, người anh đã may túi 12 gang. Đến đảo, hắn thấy vàng bày la liệt, hắn tha hồ hốt đầy túi và nhét thêm vào người. Trên đường về giữa biển, chim mỏi cánh van nài người anh bỏ bớt. Hắn tiếc quá không bỏ được, chim không thể gượng nổi chao nghiêng cánh. Thế là người anh cùng túi vàng rơi xuống và không còn biết gì nữa cả.
Tỉnh lại người anh thấy mình nằm trên một hòn đảo. Có lẽ hắn đã bị sóng đánh dạt vào bờ. Trải qua sự việc này, người anh thấy mình thật dại dột đã để lòng tham làm mờ lí trí, hắn đã rút ra được bài học đích đáng cho mình. Từ đó, hắn phải sống cô đơn, lẻ loi trên hoang đảo đến suốt đời.
Bài làm 2:
Sau khi bị rơi xuống biển, người anh trôi dạt vào bờ. Tỉnh lại được người dân cứu giúp và đưa trở về nhà trong tình trạng thê thảm. Từ đó, người anh hiểu ra hậu quả do thói tham lam gây nên và sống tử tế, nhân hậu hơn. Chứng kiến người anh đã thức tỉnh, người em trai hết lòng giúp đỡ anh vực dậy, cùng nhau chia ruộng đất, lao động cần mẫn, chăm chỉ và yêu thương nhau hơn xưa. Thấm thoát cả hai anh em cùng trở nên khá giả. Họ đã bàn với nhau để dành một phần riêng thóc gạo giúp đỡ những người nghèo khổ. Tiếng lành đồn xa, ai ai cũng yêu quý hai anh em nhà ấy.