* Trước khi đọc
Câu 1 - Trang 40: Hãy tái hiện (kể, vẽ…) một hình ảnh để lại cho em ấn tượng sâu sắc về chiến trường Trường Sơn trong những năm chiến tranh mà em đã được biết qua phim ảnh, sách báo hoặc qua những bài học lịch sử.
Trả lời:
Câu 2 - Trang 40: Bài thơ Lá đỏ của nhà thơ Nguyễn Đình Thi đã được nhạc sĩ Hoàng Hiệp phổ nhạc thành ca khúc cùng tên. Nghe bài hát đó và nêu ấn tượng của em.
Trả lời:
Bài hát mang khí thế hiên ngang, lẫm liệt, và niềm tin chắc thắng của đoàn quân Nam tiến: Hẹn gặp nhé giữa Sài Gòn!
* Đọc văn bản
1. Số tiếng trong mỗi dòng thơ, số dòng trong mỗi khổ, vần và nhịp thơ.
- Số tiếng trong một dòng: linh hoạt (có dòng 6 tiếng, có dòng 7 tiếng)
- Số dòng trong một khổ: không giới hạn
- Vần thơ: hai khổ đầu gieo vần chân (gió - đỏ, hương - trường), hai khổ cuối không gieo vần
- Nhịp thơ: không tuân theo quy tắc nhất định, dòng 2/2/2, dòng 4/3, dòng 3/4
2. Hình dung về cuộc gặp gỡ trên đường Trường Sơn.
Cuộc gặp gỡ trên đường Trường Sơn: Em đứng bên đường như quê hương– Vai áo bạc quàng súng trường” là một hình ảnh đẹp và ấm áp. Giữa con đường hành quân gian khổ, hình ảnh cô gái thanh niên xung phong đứng bên đường với hình ảnh giản dị, vai áo quàng súng đã xóa tan nhưng sự vất vả vừa trải qua, mang lại cảm xúc thân thương, bình dị như quê hương.
3. Cuộc gặp gỡ giữa Sài Gòn.
Sự tưởng tượng về thắng lợi tất yếu của cuộc kháng chiến.
* Sau khi đọc
Nội dung chính: Bài thơ Lá đỏ là một bức tranh đẹp, là một bản nhạc trầm hùng trong lòng người ra trận. Nội dung bài thơ nói về khung cảnh cuộc hành quân hào hùng, thần tốc, vẻ đẹp của thiên nhiên rừng Trường Sơn; vẻ đẹp của người con gái trẻ trung, tươi tắn và niềm tin tất thắng vào cuộc kháng chiến.
Câu 1 - Trang 42: Xác định những đặc điểm của thể thơ tự do thể hiện trong bài thơ Lá đỏ.
Trả lời:
Đặc điểm của thể thơ tự do thể hiện trong bài Lá đỏ:
- Số chữ trong mỗi câu không hạn định
- Số câu không hạn định, cũng không chia ra thành khổ 4 câu như cũ
- Không có luật lệ cố định nào về niêm, luật, đối, vần.
Câu 2 - Trang 42: Bài thơ thể hiện cảm xúc trước một cuộc hội ngộ rồi chia li trong niềm tin gặp lại. Hãy cho biết ai là người bộc lộ cảm xúc và đó là cuộc gặp giữa ai với ai.
Trả lời:
Bài thơ thể hiện cảm xúc trước của cuộc hội ngộ rồi chia li trong niềm tin gặp lại, người bộc lộ cảm xúc và đó là cuộc gặp giữa tác giả và nhân vật em giữa Sài Gòn.
Câu 3 - Trang 42: Cuộc gặp gỡ diễn ra trong không gian như thế nào? Không gian đó giúp em hiểu thêm gì về bối cảnh lịch sử, về những con đường hành quân ra trận những năm chiến tranh?
Trả lời:
- Cuộc gặp gỡ diễn ra khi người chiến sĩ trên đường hành quân, anh gặp cô gái bên đường của khu rừng lá đỏ.
- Không gian đó giúp em hiểu thêm về bối cảnh lịch sử lúc bấy giờ đầy gian khó hiểm nguy, con đường trùng điệp những trắc trở, màu lá đỏ như gợi nhắc về sự mất mát và hi sinh của những người lính đã ngã xuống nơi đây.
Câu 4 - Trang 42: Nêu cảm nhận của em về hình ảnh đoàn quân trên đường ra tiền tuyến trong bài thơ. Em từng đọc những câu thơ nào khác cũng miêu tả hình ảnh đoàn quân ra trận?
Trả lời:
- Em cảm nhận được hình ảnh đoàn quân đứng trước nguy hiểm nhưng những đôi chân vẫn rất mạnh mẽ, vững chãi bước đi trên đường để tiến về phía trước, khung cảnh trong cuộc hành quân ấy không một chút buồn hay lo lắng mà vô cùng lạc quan và yêu đời, yêu cuộc sống.
- Những câu thơ khác cũng miêu tả hình ảnh đoàn quân ra trận như ở các bài thơ như: Tây Tiến, Việt Bắc, Đồng Chí,...
Câu 5 - Trang 42: Nhận xét các chi tiết miêu tả hình ảnh “em gái tiền phương” trong bài thơ.
Trả lời:
Chi tiết miêu tả hình ảnh em gái Tiền Phong vô cùng giản dị và tự nhiên hình ảnh của em hiện lên hài hòa trong trẻo với đất trời, với một bầu trời cao trong xanh đối lập với khu rừng màu đỏ tạo cảm giác không gian mở rộng ra, tạo lên một dự cảm về sự chiến thắng sắp tới rất gần.
Câu 6 - Trang 42: Xác định mạch cảm xúc của bài thơ. Mạch cảm xúc đó có liên quan như thế nào đến hình ảnh lá đỏ và rừng lá đỏ trong bài thơ?
Trả lời:
Mạch cảm xúc trong bài thơ rất liên quan tới lá đỏ, chúng giống như những sự hi sinh đau thương của người lính đã vì Tổ Quốc mà phải nằm lại nơi đây và đó cũng như một niềm tin chiến thắng.
Câu 7 - Trang 42: Cảm hứng chủ đạo trong bài thơ Lá đỏ là gì?
Trả lời:
Cảm hứng chủ đạo trong bài thơ Lá đỏ là tinh thần chiến đấu anh dũng và lạc quan, niềm tin vào ngày mai thắng lợi.
Câu 8 - Trang 42: Có ý kiến cho rằng bài thơ thể hiện niềm tin và hi vọng về thắng lợi tất yếu của cuộc kháng chiến. Em có tán thành với ý kiến đó không? Vì sao?
Trả lời:
Em đồng ý, tán thành với ý kiến trên. Vì bài thơ Lá đỏ gợi cho em những suy nghĩ về vẻ đẹp của con người Việt Nam anh hùng trong những năm tháng chiến tranh gian khổ. Vượt trên sự gian khổ đó là những vẻ đẹp bất khuất, kiên cường, luôn lạc quan, yêu đời, có niềm tin vào tương lai tươi sáng.
* Viết kết nối với đọc
Viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) trình bày suy nghĩ của em về hình ảnh “em gái tiền phương” trong bài thơ.
Đoạn văn tham khảo 1:
Kháng chiến chống Mỹ diễn ra ác liệt, không biết bao nhiêu con người đã ngã xuống. Hình ảnh “em gái tiền phương” thật nhỏ bé giữa rừng Trường Sơn bạt ngàn, lộng gió. Nhưng đồng thời lại mang đến cảm giác thân thương, gần gũi qua vai áo bạc, quàng súng trường - như quê hương; với dáng đứng vững vàng bên đường khi làm nhiệm vụ. Hình ảnh ấy là một biểu tượng về cuộc chiến tranh nhân dân. Hình ảnh “em gái tiền phương” là những nữ chiến sĩ giao liên hay cô gái thanh niên xung phong. Họ không tiếc tuổi xuân, không sợ nguy hiểm mà đã ra trận. Họ ra đi với tinh thần " Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước/ Mà lòng phơi phới dậy tương lai". Sự có mặt của cô gái trên đỉnh Trường Sơn nơi tuyến đầu Tổ quốc đã nhắc với mai sau về cuộc chiến đấu toàn dân tham gia, trong đó có sự đóng góp những người con gái trẻ trung xinh đẹp mảnh mai nhưng vô cùng dũng cảm, gan dạ. Trong hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn đó nhưng những cô gái ấy vẫn trung kiên không sợ gì hết, những lúc nghỉ ngơi họ vẫn không ngới tiếng cười vang.
Đoạn văn tham khảo 2:
(1) Trong bài thơ Lá đỏ, nhà thơ Nguyễn Đình Thi không dùng nhiều chi tiết để miêu tả hình ảnh những cô gái tiền phương. (2) Mặc dù vậy họ vẫn hiện lên rất chân thực và rõ nét. (3) Tác giả ví các cô gái tiền phương đáng đứng bên đường chỉ lối cho xe qua “như quê hương”. (4) Điều đó cho thấy sự thân thuộc và quý mến mà ông dành cho những cô gái ấy. (5) Ông không rõ tên hay tuổi của họ, nhưng trong hình dáng giàu sự hi sinh ấy, ông thấy được những người chị, người mẹ, người bà Việt Nam vĩ đại của mình. (6) Đặc điểm ngoại hình duy nhất của những cô gái ấy được miêu tả, là cái vai áo đã bị sờn đi bởi chiếc súng trường. (7) Chi tiết ấy vừa khắc họ sự khó khăn, vất vả trong một thời gian dài của các cô ở nơi đây, vừa chứng tỏ sự mạnh mẽ, can trường không hề kém cạnh các đắng nam nhi của họ. (8) Giặc đến nhà đàn bà cũng đánh, cho nên dù là phụ nữ, các cô gái cũng khoác súng trên vai, sẵn sàng chiến đấu với giặc bấy kì lúc nào. (9) Tất cả những yêu thương, kính trọng và mong mỏi mà tác giả dành cho các cô gái ấy, đã được gói ghém lại trong lời hẹn gặp lại những “em gái tiền phương” tại Sài Gòn khi đất nước đã hòa bình.