Lớp 8 - Trang 37

Xã hội nước ta đang trên đà đi lên và không ngừng phát triển. Nhưng bên cạnh sự tăng trưởng cũng có mặt trái của nó. Đó là sự gia tăng của những tệ nạn xã hội như: ma tuý, cờ bạc, đua xe, văn hoá phẩm đồi trụy,... những thứ mà bất cứ lúc nào cũng cần diệt trừ ngay. Muốn góp sức trong việc làm trong sạch xã hội, thế hệ trẻ chúng ta phải: “NÓI KHÔNG VỚI CÁC TỆ NẠN”.

Cuộc sống càng hiện đại, xã hội càng phát triển thì tệ nạn - tiêu cực cũng không ngừng gia tăng. Đó phải chăng là một sự mâu thuẫn? Không hề, khi mà tồn tại trong con người có cả thiên thần và ác quỷ. Khi cái ác, cái xấu không được khắc chế, kìm hãm thì lẽ tất yếu là nó sẽ tự do hoành hành, lấn át cái tốt, cái đẹp. Do đó, ta phải kiên quyết dẹp bỏ nó.

a) Yêu cầu
- Đề bài yêu cầu viết một bài nghị luận. Như vậy, có thể kết hợp giải thích với chứng minh vấn đề.
- Giải thích và chứng minh cho người đọc hiểu tác hại của một tệ nạn cụ thể nào đó. Ví dụ: tệ cờ bạc, tệ ma tuý hoặc sử dụng văn hoá phẩm đồi trụy.
- Dẫn chứng lấy từ thực tế đời sống.

Từ xa xưa, trên Trái Đất xanh tươi và yên bình, đã phủ đầy những cánh rừng xanh bát ngát. Cùng với thời gian, rừng đã trở thành người bạn thân thiết với con người, luôn che chở, yêu thương và dành cho con người những gì tốt đẹp nhất. Đáp lại tình cảm đó, con người đã gìn giữ để những màu xanh nối tiếp nhau, ngày càng xanh tươi, rộng lớn. Vậy mà giờ đây, khi đời sống của con người đã được cải thiện, đã hiện đại, thì con người lại quên đi rừng, và lại càng ít ai hiểu được: Bảo vệ rừng chính là bảo vệ cuộc sống của chúng ta.

Ông cha ta từ bao đời nay đã tích luỹ những kinh nghiệm tinh hoa từ cuộc sống thành ca dao, tục ngữ. Không bị cuốn theo dòng chảy bất tận của thời gian, những lời khuyên quý báu đó mãi mãi trường tồn, cho con cháu đời sau học tập, noi gương. Trong số những câu tục ngữ, ca dao nói về mối quan hệ giữa môi trường sống và con người, người ta vẫn nhắc nhiều đến câu tục ngữ: “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng”. Câu tục ngữ khuyên chúng ta hãy tiếp cận với cái tốt, lánh xa cái xấu.

Đó là câu nói nổi tiếng của nhà văn I-li-a Ê-ren-bua (Liên Xô trước đây) nói về lòng yêu nước. Em hiểu câu nói trên như thế nào? Liên hệ với bản thân, em hãy phát biểu những suy nghĩ của mình về lòng yêu quê hương, đất nước.

Một ngôi sao, chẳng sáng đêm
Một thân lúa chín, chẳng nên mùa vàng.
Một người - đâu phải nhân gian ?
Sống chăng, một đốm lửa tàn mà thôi!
(Tiếng ru)

Từ thuở bé, ai trong chúng ta cũng đều được cha mẹ dạy rằng: “Không thầy đố mày làm nên” nhưng chắc hẳn chúng ta cũng đều không mấy xa lạ với câu tục ngữ “Học thầy không tày học bạn”. Với lớp nghĩa bề mặt thì hai câu tục ngữ này dường như mâu thuẫn với nhau nhưng chúng lại có chung điểm đến, đó là sự khẳng định vai trò của kiến thức nhà trường và thực tế được bó gọn trong hai chữ “học” và “hành”:

Không thầy đố mày làm nên.

Với những người dân Việt Nam, những câu ca dao, tục ngữ luôn là nguồn nuôi dưỡng vẻ đẹp tâm hồn, sự trong sáng và dặc biệt là nơi lưu trữ, đúc kết những kiến thức và kinh nghiệm để giúp mỗi người có cách hành xử văn hóa hơn. Trong muôn vàn những câu tục ngữ được truyền lại từ ngàn đời nay, người xưa vẫn thường nhắc đến câu tục ngữ “Lời nói chẳng mất tiền mua - Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau” như một bài học quý báu về cách giao tiếp bằng lời nói giữa con người với con người trong xã hội. Câu tục ngữ ngắn gọn, giản dị dễ hiểu mà súc tích đã trở thành một lời khuyên vô cùng thấm thía cho tất cả mọi người, nhất là những thế hệ trẻ như chúng ta.

Học với sách nghĩa là cứ sách mà học, lấy sách làm cái đối tượng cho sự nghiên cứu. Học với chung quanh ta nghĩa là học ngoài sách, lấy vạn vật ở chung quanh ta làm cái đối tượng cho sự nghiên cứu.

Từ ngàn xưa ông cha ta đã quan tâm đến lời ăn tiếng nói. Bởi nó là biểu hiện của nét đẹp con người. Đã không ít những câu chuyện dân gian dùng những biểu tượng rất đẹp tượng trưng cho những lời nói đẹp và những cái xấu để tượng trưng cho những lời nói xấu xa. Cô bé ăn nói dịu dàng, nết na, giàu lòng thương người, được tiên ban phép lạ: mỗi một lời cô nói ra là nở thành hoa, sa thành ngọc. Còn ả nọ bụng dạ nanh ác, tiên phạt: hễ mở miệng nói, mỗi tiếng lại biến thành cóc nhái, rắn rết! Để răn dạy mọi người, dân ta còn có câu tục ngữ:

Đất rắn trồng cây khẳng khiu,
Những người thô tục nói điều phàm phu

Người Việt Nam ta rất coi trọng tình cảm gia đình. Vì thế, ca dao Việt Nam có nhiều bài ca diễn tả những tình cảm gia đình thiêng liêng cao quý. Một trong những bài ca dao đó là:

Công cha như núi Thái Sơn,
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.

Hòa Bình, ngày 29 - 3 - 2013
Bạn Kiến thân mến!
Sau mấy ngày đường vất vả, hôm nay mình đã đến Hòa Bình. Chúng mình đang nghỉ chân trên con đập đồ sộ chắn ngang dòng sông Đà hung dữ. Ngày mai, chúng mình sẽ tiếp tục hành trình ngược dòng sông Đà để khám phá vùng rừng núi phía bắc của Tổ quốc. Còn đêm nay, mình nhớ làng nhớ xóm, nhớ bạn bè, nhớ những ngày qua... đến nỗi không sao chợp mắt được.

Bác Hồ, vị lãnh tụ muôn vàn yêu quý của dân tộc Việt Nam, luôn quan tâm đặc biệt đến thế hệ trẻ. Ngay từ những ngày đầu tiên thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, dù bận trăm công nghìn việc, Bác vẫn dành thì giờ viết thư gửi cho học sinh nhân ngày khai trường. Trong thư, Bác đã ân cần dặn dò: “Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai cùng các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một bộ phận lớn ở công học tập của các em”.

Ma túy có những tác hại vô cùng to lớn cho cá nhân người nghiện, gia đình, người thân và xã hội.

1. Tìm hiểu đề
Đây là một bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội. Cụ thể, trong trường hợp này, đề bài yêu cầu nghị luận về một tệ nạn xã hội. Hiện nay, đây cũng là một trong những vấn đề gây ra không ít những đau khổ cho nhiều cá nhân, gia đình và ảnh hưởng không nhỏ tới đạo đức, an ninh trong xã hội.

1. Tìm hiểu đề
Đây là một câu nói nổi tiếng của Bác Hồ. Người căn dặn và đặt niềm tin vào thế hệ trẻ; động viên, khuyên khích họ phấn đấu, cố gắng học tập để xây dựng tổ quốc. Bởi theo Bác, việc học tập của ngày hôm nay sẽ có ảnh hưởng to lớn đến sự phát triển của đất nước trong tương lai. Để trình bày những suy nghĩ của mình về câu nói nổi tiếng và đầy ý nghĩa này của Bác, các em cần trả lời được những câu hỏi: Vì sao Bác lại cho rằng việc học tập của các em “lại làm cho đất nước trở nên tươi đẹp”, có thể "sánh vai với các cường quốc năm châu”? Để thực hiện lời dạy ấy, mỗi chúng ta cần phải làm gì?

Từ xưa, dân tộc Việt Nam đã có truyền thống “Lá lành đùm lá rách”. Vậy nên văn hoá của dân tộc ta luôn ca ngợi những người biết “Thương người như thể thương thân” và nghiêm khắc phê phán những kẻ thờ ơ, dửng dưng trước người gặp hoạn nạn. Chúng ta hãy cùng chứng minh vấn đề trên qua các tác phẩm văn học Việt Nam đã học.

Văn học là nghệ thuật sáng tạo mà nhà thơ nhà văn dùng ngôn từ của mình để diễn đạt và thể hiện quan điểm, tư tưởng, tình cảm. Một đặc điểm chung mà bất kì tác phẩm nào cũng có chính là văn học luôn gắn với tình thương.

Dàn bài sơ lược
1. Tìm hiểu đề
Để làm được bài văn này, các em cần trả lời được những câu hỏi như: Mối quan hệ giữa văn học và tình thương? Tình thương được thể hiện trong văn học như thế nào?...

Nguyễn Thiếp bàn về các phép học từ nhiều vấn đề nhưng tựu trung lại xoay quanh vấn đề dạy và học, về nội dung dạy và nội dung cần phải học, qua đó liên quan tới vấn đề người dạy - người học, mối quan hệ thầy - trò,...

Tấu là một loại văn bản hành chính được dùng phổ biến trong chế độ phong kiến. Luận học pháp (Bàn luận về phép học) là bài tấu Nguyễn Thiếp trình bày với vua Quang Trung quan điểm của ông về việc học. Theo Nguyễn Thiếp, mục đích chân chính của việc học là để biết rõ đạo: “Người không học, không biết rõ đạo”. Ông xác định rõ hơn: “Đạo là lẽ đối xử hằng ngày giữa mọi người. Kẻ đi học là học điều ấy”.

“Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn 80 năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phía Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập”. Câu nói của Bác trong bản Tuyên ngôn Độc lập ở Quảng trường Ba Đình như càng khẳng định ý thức độc lập, tự chủ của dân tộc ta được bắt đầu. Với bài thơ thần Nam quốc sơn hà và tiếp nối, phát triển trong Nước Đại Việt ta (trong Đại cáo bình ngô của Nguyễn Trãi).

Bình Ngô đại cáo do Nguyễn Trãi thừa lệnh Lê Thái Tổ (Lê Lợi) viết (bằng chữ Hán) vào mùa xuân năm 1428, thay lời Bình Định vương Lê Lợi truyền cáo với nhân dân cả nước về chiến thắng trong cuộc kháng chiến chống Minh, giành lại độc lập cho đất nước. Tác phẩm được người đương thời, ngay cả hậu thế, rất thán phục và coi là áng thiên cổ hùng văn. Bình Ngô đại cáo được coi là bản tuyên ngôn độc lập thứ hai của Việt Nam (sau bài thơ Nam quốc sơn hà của Lý Thường Kiệt (?) và trước bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1945 của Hồ Chí Minh).

Bình Ngô đại cáo là áng “thiên cổ hùng văn” bậc nhất trong văn học chữ Hán cổ điển nước ta, là bản anh hùng ca bằng thể văn biền ngẫu, nêu cao ngọn cờ nhân nghĩa, kể tội quân xâm lược, ca ngợi anh hùng, hào kiệt và võ công trừ bạo của dân tộc ta. Bài Đại cáo còn là khúc trữ tình thiết tha trước nỗi đau mất nước, chứa chan niềm tự hào dân tộc và niềm vui chiến thắng.

Đoạn văn 8 câu, 16 vế, ngắn gọn, chứa đựng bao điều lớn lao. Nó vang lên sang sảng như tiếng vàng, tiếng thép, rắn mà trong. Nó dõng dạc, nghiêm nghị như hồi trống, hồi chiêng gióng lên trước hương khói một bàn thờ Tổ quốc... Nó như những lời phán quyết trước lịch sử, bất di bất dịch.

Yêu nước và nhân đạo là hai mạch cảm xúc luôn song hành, xuyên thấm, có mặt trong nhau và bổ sung cho nhau trong tư tưởng của Nguyễn Trãi. Có thể thấy rõ điều này qua đoạn trích mở đầu Bình Ngô đại cáo.

Với đoạn trích Nước Đại Việt ta, Nguyễn Trãi đã đưa ra một quan niệm hoàn chỉnh về quốc gia, dân tộc, đồng thời khẳng định quyền độc lập, tụ chủ không thể xâm phạm của đất nước Đại Việt.

Tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi kế thừa học thuyết nhân nghĩa Nho giáo nhưng có sự mở rộng, phát triển thể hiện tầm vóc tư tưởng của người anh hùng dân tộc, nhà nhân đạo chủ nghĩa lớn của dân tộc Việt Nam.

Đoạn trích Nước Đại Việt ta có thể chia thành hai phần: