+ Hoàn cảnh triệu tập Hội nghị Giơnevơ?
Ngay từ đầu chiến tranh, chúng ta vẫn chủ trương giải quyết vấn đề Đông Dương bằng phương pháp hòa bình trên cơ sở Chính phủ Pháp phải thừa nhận độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ nước ta. Nhưng do bản chất ngoan cố và hiếu chiến nên chúng cố tình gây ra chiến tranh xâm lược, buộc nhân dân ta phải đứng lên cầm vũ khí. Sau 9 năm kháng chiến, chúng ta đã giành được nhiều thắng lợi lớn về quân sự, về chính trị, ngoại giao. Ngược lại, địch càng ngày càng thất bại, càng lâm vào thế lúng túng bị động. Vì thế, chúng buộc phải nhìn thẳng vào sự thật, phải nói đến hòa bình để thương lượng với ta. Tại Hội nghị ngoại trưởng của 4 nước lớn là Liên Xô, Mỹ, Anh, Pháp ỏ Béclin - Thủ đô nước Cộng hòa Dân chủ Đức (tháng 1/1954) thỏa thuận với nhau là sẽ triệu tập một hội nghị quốc tế gồm 5 nước Liên Xô, Mỹ, Anh, Pháp, Trung Quốc tại Giơnevơ để bàn về Triều Tiên và chấm dứt chiến tranh lập lại hòa bình ở Đông Dương.
Thực hiện thoả ước trên, ngày 26/4/1954, vừa lúc quân ta kết thúc đợt 2 cuộc tiến công quân Pháp ở Điện Biên phủ thì Hội nghị Giơnevơ được triệu tập và khai mạc phiên dầu tiên.
+ Diễn biến hội nghị Giơnevơ như thế nào?
a. Từ ngày 26/4 đến 7/5/1954: Hội nghị bàn về những vấn đề thuộc chiến tranh Triều Tiên.
b. Từ 8/5 đến 21/7/1854: Hội nghị bàn về Đông Dương, sau 75 ngày đấu tranh quyết liệt với địch trong và ngoài hội nghị, chúng ta mới buộc được địch phải ký với ta Hiệp định Giơnevơ ngày 21/7/1954 để chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Đông Dương.
+ Nội dung cơ bản của Hiệp định Giơnevơ?
- Chính phủ Pháp và các nước tham gia Hội nghị Giơnevơ tuyên bố thừa nhận độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cũng như của hai nước Lào và Campuchia trên bán đảo Đông Dương.
- Hai bên phải ngừng bắn ngay tại chỗ kể từ 0 giờ ngày 21/7/1954 để chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Đông Dương. Riêng ở Việt Nam sẽ lấy vĩ tuyến 17 dọc sông Bến Hải cùng một khu phi quân sự dọc hai bên bờ sông làm ranh giới quân sự tạm thời. Quân đội liên hiệp Pháp và những người cộng tác với Pháp phải tập kết từ vĩ tuyến 17 trở về Nam, còn quân đội Việt Nam và những người yêu nước kháng chiến ở miền Nam sẽ tập kết từ vĩ tuyến 17 trở ra Bắc. Sau 2 năm, kể từ ngày ký kết Hiệp định, tức đến ngày 20/7/1956, quân đội Pháp phải rút hết khỏi Đông Dương để ở Việt Nam sẽ có tổng tuyển cử tự do thống nhất đất nước, ở Lào. các lực lượng yêu nước kháng chiến sẽ tập kết về 2 tỉnh sầm Nưa và Phongsali. Ở Campuchia, các lực lượng yêu nước kháng chiến phục viên tại chỗ. Hai bên sẽ có một thời hạn khoảng 300 ngày kể từ ngày ký hiệp định để tập kết, chuyển quán, bàn giao và tiếp quản khu vực.
- Hai bên phải thực hiện việc trao trả hết tù binh và những người dân thường bị bắt trong chiến tranh.
- Hiệp định quy định cấm hai bên không dược có bất cứ hành động nào nhằm trả thù hay giết hại những người đã tửng cộng tác với đối phương trong chiến tranh, cấm các bên không được tham gia bất cứ khối liên minh quân sự chính trị nào, cấm các nước ngoài không được đưa quân đội, vũ khí và phương tiện chiến tranh vào các nước Đông Dương cũng như cấm các nước Đông Dương không được để cho nước ngoài sử dụng lãnh thổ của mình làm căn cứ quân sự để gây lại chiến tranh hoặc phát động những cuộc chiến tranh xâm lược.
- Để đảm bảo cho Hiệp định được thi hành nghiêm chỉnh, hiệp định quy định sẽ thành lập một ủy ban quốc tế gồm có 3 nước Ấn Độ, Canada, Ba Lan, do đại biểu Ấn Độ làm chủ tịch, để giám sát và kiểm soát việc thi hành Hiệp định.
- Hiệp định ghi rõ: Những người tham gia ký Hiệp định Giơnevơ và những người tiếp tục sự nghiệp của Pháp trước đây đều phải có trách nhiệm nghiêm chỉnh thi hành Hiệp định này.
- Bản tuyên bố cuối cùng của Hội nghị cũng nhấn mạnh rằng: Vĩ tuyến 17 dọc sông Bến Hải cùng một khu phi quân sự dọc hai bên bờ sông chỉ được coi là ranh giới quân sự tạm thời chứ tuyệt nhiên không được coi là biên giới chia cắt lâu dài về lãnh thổ.
+ Ý nghĩa của việc ký kết Hiệp định Giơnevơ?
- Đây là thắng lợi to lớn của ta vì nó đánh dấu sự chấm dứt chiến tranh lập lại hòa bình ở Đông Dương.
- Đưa đến việc giải phóng hoàn toàn miền Bắc, tạo điều kiện cho miền Bắc tiến lên CNXH, làm cơ sơ vững chắc cho cuộc đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất nước nhà.
- Thắng lợi này tuy chưa trọn vẹn vì mới giải phóng được nửa đất nước, nhưng đã tạo tiền đề để ta tiến tới giành thắng lợi cuối cùng.
- Việc ký Hiệp định Giơnevơ cũng cho chúng ta thấy được một số kinh nghiệm quý trong việc trực tiếp dấu tranh ngoại giao với địch.