1. Triều đình nhà Lê
Câu hỏi: Vì sao nhà nước thời Lê sơ ở thế kỉ XV rất hưng thịnh mà thế kỉ XVI lại suy thoái nhanh chóng?
Nhà nước thời Lê sơ ở thế kỉ XV rất hưng thịnh nhưng sang thế kỉ XVI lại suy thoái nhanh chóng vì:
- Vua quan ăn chơi xa xỉ, lãng phí tiền của.
- Nội bộ giai cấp thống trị “chia bè kéo cánh”, tranh giành quyền lực.
- Quan lại ở địa phương “cậy quyền thế ức hiếp dân”, “dùng của như bùn đất”, “coi dân như cỏ rác”.
Câu hỏi: Em có nhận xét gì về triều đình nhà Lê ở đầu thế kỉ XVI?
Sau một thời kì thịnh trị, vua quan nhà Lê sơ thoả mãn, chuyển sang ăn chơi sa đoạ, không quan tâm đến cuộc sống của dân. Một số thế lực phong kiến có nhiều quyền hành, nhân đó, tìm cách chia bè kéo cánh, xung đột lẫn nhau.
Kinh tế nông nghiệp sa sút, quan lại địa chủ lại ra sức chiếm đoạt ruộng đất, bóc lột nông dân. Đói kém mất mùa liên tiếp xảy ra.
-> Nhà Lê đã biểu hiện sự suy thoái của nhà nước phong kiến tập quyền (từ vua quan trong triều đình đến quan lại các cấp ở địa phương).
2. Phong trào khởi nghĩa của nông dân ở đầu thế kỉ XVI
Câu hỏi: Nguyên nhân nào dẫn đến phong trào khởi nghĩa của nông dãn ở đầu thế kỉ XVI?
- Nhân khi triều đình rối loạn, quan lại địa phương “cậy quyền thế ức hiếp dân”, “dùng của như bùn đất”, “coi dân như cỏ rác”. Kinh tế nông nghiệp sa sút nghiêm trọng, đói kém, mất mùa liên tiếp xảy ra. Đời sống nhân dân lâm vào cảnh khốn cùng.
- Mâu thuẫn giữa nông dân với địa chủ, giữa nhân dân với nhà nước phong kiến trở nên gay gắt -> đó chính là nguyên nhân làm bùng nổ các cuộc khởi nghĩa.
Câu hỏi: Em hãy kể tên các cuộc khởi nghĩa nông dân đầu thế kỉ XVI.
- Các cuộc khởi nghĩa nông dân đầu thế kỉ XVI:
+ Khởi nghĩa Trần Tuân (cuối năm 1511) ở Sơn Tây (Hà Nội).
+ Khởi nghĩa Lê Hy, Trịnh Hưng (năm 1512) ở Nghệ An, Thanh Hoá.
+ Khởi nghĩa Phùng Chương (năm 1515) ở vùng núi Tam Đảo.
+ Khởi nghĩa của Trần Cảo (năm 1516) ở Đông Triều (Quảng Ninh).
Câu hỏi: Trong các cuộc khởi nghĩa trên, khởi nghĩa nào là tiêu biểu nhất? Vì sao?
Trong các cuộc khởi nghĩa trên, khởi nghĩa Trần Cảo (năm 1516) ở Đông Triều, Quảng Ninh là cuộc khởi nghĩa lớn nhất, tiêu biểu nhất.
Bởi vì: tham gia cuộc khởi nghĩa, nghĩa quân đều cạo trọc đầu, chỉ để ba chỏm tóc, gọi là “quân ba chỏm”. Nghĩa quân ba lần đánh Thăng Long, có lần chiếm được kinh thành, buộc vua tôi nhà Lê phải chạy vào Thanh Hoá.
Câu hỏi: Nêu kết quả và ý nghĩa của phong trào nông dân đầu thế kỉ XVI.
- Kết quả các cuộc khởi nghĩa đều bị đàn áp.
- Ý nghĩa: Phong trào khởi nghĩa của nông dân thế kỉ XVI nổ ra biểu hiện sự suy yếu của triều đình nhà Lê, biểu hiện mâu thuẫn xã hội sâu sắc, sự căm phẫn của các tầng lóp nhân dân. Tuy thất bại, nhưng các cuộc khởi nghĩa đã góp phần làm cho triều đình nhà Lê mau chóng sụp đổ.