I. KIẾN THỨC CƠ BẢN
Qua phần đã học, các em cần nhớ những kiến thức sau:
1. Tai là bộ phận tiếp nhận âm thanh.
Sóng âm vào tai làm rung màng nhĩ, truyền qua chuỗi xương tai vào tai trong, gây sự chuyển động ngoại dịch rồi nội dịch trong ốc tai màng và tác động lên các tế bào thụ cảm thính giác thuộc cơ quan coocti trên màng cơ sở ở vùng tương ứng với tần số và cường độ của sóng âm, làm các tế bào này hưng phấn chuyển thành xung thần kinh, truyền về vùng vỏ não tương ứng ở thùy thái dương cho cảm giác về âm thanh đã phát.
2. Ngoài chức năng tiếp nhận âm thanh, tai trong còn có bộ phân tiếp nhận những thông tin về vị trí cơ thể và sự chuyên động trong không gian (bộ phân tiền đình và các ống bán khuyên).
II. TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK
A. TÌM HIỂU VÀ THẢO LUẬN
- Hoàn chỉnh thông tin về các thành phần cấu tạo của tai và chức năng của chúng:
Tai được chia ra: tai ngoài, tai giữa và tai trong.
Tai ngoài gồm vành tai có nhiệm vụ hứng sóng âm, ống tai hướng sóng âm. Tai ngoài được giới hạn với tai giữa bởi màng nhĩ (có đường kính khoảng lcm).
Tai giữa là một, khoang xương, trong đó có chuỗi xương tai bao gồm xương búa, xương đe và xương bàn đạp khớp với nhau. Xương búa được gắn vào màng nhĩ, xương bàn đạp áp vào một màng giới hạn tai giữa với tai trong (gọi là màng cửa bầu dục - có diện tích nhỏ hơn màng nhĩ 18-20 lần).
B. TRẢ LỜI CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP
1. Hãy trình bày cấu tạo của ốc tai dựa vào hình 51-2?
Cấu tạo ốc tai:
Ốc tai màng là một ống màng chạy suốt dọc ốc tai xương và cuốn quanh trụ ốc thành hai vòng rưỡi, gồm màng tiền đình ở phía trên, màng cơ sở ở phía dưới và màng bên áp sát vào vách xương của ốc tai xương. Màng cơ sở có khoảng 24000 sợi liên kết dài ngắn khác nhau: dài ở đỉnh ốc và ngắn dần khi xuống miệng ốc. Chúng chăng ngang từ trụ ốc sang thành ốc.
2. Quá trình thu nhận kích thích của sóng âm diễn ra như thế nào giúp người ta nghe được?
Quá trình thu nhận kích thích của sóng âm giúp ta nghe được diễn ra như sau:
Trên màng cơ sở có cơ quan coocti, trong đó có các tế bào thụ cảm thính giác. Tùy theo sóng âm có tần số cao (âm bổng) hay thấp (âm trầm), mạnh hay yếu mà sẽ làm cho các tế bào thụ cảm thính giác của cơ quan coocti ở vùng này hay vùng khác trên màng cơ sở bị hưng phấn, truyền về vùng phân tích tương ứng ở trung ương cho ta cảm giác về các âm thanh đó.
3. Vì sao ta có thể xác định được âm phát ra từ bên phải hay bên trái?
Ta xác định được nguồn phát âm ở phía nào (phải hay trái) là nhờ nghe bằng 2 tai:
Nếu nguồn phát âm ở phía phải thì sóng âm truyền đến tai phải trước tai trái (và ngược lại).
4. Hãy làm thí nghiệm và xác định có cảm nhận gì khi gãi trên màng cao su?
Qua thí nghiệm này dùng 2 ống cao su dài ngắn khác nhau thì dù phễu để ở phía nào thì ta cũng có cảm giác phát ra từ phía tương ứng với ống cao su ngắn.
III. CÂU HỎI BỔ SUNG
Trong khi tắm, gội hoặc bơi lội nếu lỡ bị nước vào tai thì em sẽ làm sao để cho nước trong tai ra hết, tránh viêm tai?
Em nghiêng tai bị nước vào hướng xuống đất, nhảy mạnh cho nước trong tai văng ra ngoài, sau đó dùng bông gòn ngoáy tai để thấm hết nước ra.