ĐỀ THI
1. a) Tìm các từ cùng nghĩa trong đoạn thơ sau:
Mình về với Bác đường xuôi
Thưa giùm Việt Bắc không nguôi nhớ Người
Nhớ ông cụ mắt sáng ngời
Áo nâu túi vải đẹp tươi lạ thường
Nhớ Người những sớm tinh sương
Ung dung yên ngựa trên đường suối reo
(Tố Hữu)
b) Nêu sắc thái ý nghĩa của mỗi từ vừa tìm được.
2. a) Điền vào chỗ trống để được từ ghép có nghĩa tổng hợp:
sách..., non..., trong..., vui..., ăn..., tươi...
b) Đặt câu với mỗi từ ghép trên
3. Các câu tục ngữ, thành ngữ dưới đây có nghĩa như thê nào? Em trả lời bằng cách ghi Đ vào ô trống sau câu giải đáp đúng, ghi S vào ô trống sau câu giải đáp sai.
a) Một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ:
| - Chỉ một con ngựa tốt | |
| - Chỉ con người biết chăm loài vật nuôi | |
| - Chỉ sự cảm thông, thương yêu lẫn nhau của những người trong gia đình, đồng loại | |
b) Dã tràng xe cát:
| - Phê phán những người, lười lao động | |
| - Ca ngợi những người chăm lao động | |
| - Phê phán những người không ý thức được công việc mình làm, cứ làm đi làm lại một công việc vô ích | |
4. Xác định bộ phận định ngữ, chủ ngữ, vị ngữ trong các câu sau:
a) Những học sinh ngoan, hiền, lễ phép đều học giỏi
b) Ánh nắng chói chang, vàng óng rải xuống cánh đồng
5.
Cây dừa xanh tỏa nhiều tàu
Dang tay đón gió, gật đầu gọi trăng
Thân dừa bạc phếch tháng năm,
Quả dừa - đàn lợn con nằm trên cao
Đêm hè hoa nở cùng sao
Tàu dừa - chiếc lược chải vào mây xanh...
(Cây dừa - Trần Đăng Khoa)
Em hãy đọc đoạn thơ trên rồi cho biết:
- Phép nhân hóa và phép so sánh được thể hiện trong đoạn thơ bằng những từ ngữ nào?
- Phép nhân hóa, và phép so sánh ấy có những tác dụng gì?
5. Trong bài thơ Thăm lúa của Hữu Thung có đoạn:
Mặt trời càng lên tỏ
Bông lúa chín thêm vàng
Sương treo đầu ngọn cỏ
Sương lại càng long lanh
Bay vút tận trời xanh
Chiền chiện cao tiếng hót
Tiếng chim nghe thánh thót
Văng vẳng khắp cánh đồng
Dựa vào nội dung của đoạn thơ trên, em hãy viết một bài văn tả cánh đồng lúa vào lúc sáng sớm.
------------------------------------
ĐÁP ÁN
1. a) Các từ cùng nghĩa trong đoạn thơ là: Bác, Người, Ông cụ
b) Sắc thái ý nghĩa của mỗi từ:
- Bác: nhấn mạnh tính chất gần gũi, ruột thịt (coi lãnh tụ như người trong gia đình, tộc họ)
- Người: nhấn mạnh sự trân trọng của nhân dân đối với lãnh tụ.
- Ông cụ: nhấn mạnh sự giản dị, mộc mạc, gần gũi với nhân dân của lãnh tụ (như một cụ già bình thường).
2. a) Điền vào chỗ trống để được từ ghép có nghĩa tổng hợp:
Sách vở; non nước; trong trắng; vui sướng; ăn uống; tươi tốt
b) Đặt câu:
- Sách vở của em lúc nào cũng được sắp xếp rất gọn gàng
- Non nước của chúng ta thật là hùng vĩ
- Chị Lan có tấm lòng trong trắng, thủy chung
- Được cô giáo khen, em vô cùng vui sướng
- Ông em ăn uống rất điều độ
- Xuân về, cây cối tươi tốt
3. Đúng ghi Đ, sai ghi s vào ô trống
a) Một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ:
| - Chỉ một con ngựa tốt | S |
| - Chỉ con người biết chăm loài vật nuôi | S |
| - Chỉ sự cảm thông, thương yêu lẫn nhau của những người trong gia đình, đồng loại | Đ |
b) Dã tràng xe cát:
| - Phê phán những người, lười lao động | S |
| - Ca ngợi những người chăm lao động | S |
| - Phê phán những người không ý thức được công việc mình làm, cứ làm đi làm lại một công việc vô ích | Đ |
4. Xác định bộ phận định ngữ, chủ ngữ, vị ngữ:
a) Những học sinh ngoan, hiền, lễ phép đều học giỏi
- Định ngữ: ngoan, hiền, lễ phép
- Chủ ngữ: những học sinh
- Vị ngữ: đều học giỏi
b) Ánh nắng chói chang, vàng óng rải xuống cánh đồng
- Định ngữ: chói chang, vàng óng
- Chủ ngữ: ánh nắng chói chang, vàng óng
- Vị ngữ: rải xuống cánh đồng
5. Phép nhân hóa được thể hiện trong đoạn thơ bằng những từ ngữ: Dang tay đón gió; gật đầu gọi trăng. Phép nhân hóa này có tác dụng làm cho cảnh vật cũng mang hồn người. Cây dừa là loài cây, là vật vô tri vô giác mà cũng có những biểu hiện tình cảm như con người. Dừa cũng mở rộng vòng tay đón gió, cũng gật đầu mời gọi trăng lên. Qua phép nhân hóa, cảnh vật trở nên Sống động, có hồn và có sức gợi cảm cao.
- Phép nhân hóa được thể hiện qua các từ ngữ: quả dừa - đàn lợn con, tàu dừa - chiếc lược. Phép so sánh có tác dụng làm cho cảnh vật trở nên sống động, có sức gợi tả, gợi cảm cao.
6. Gợi ý:
Viết đúng thể loại văn miêu tả, kiểu bài tả cảnh. Dựa vào nội dung đoạn thơ để miêu tả.
- Nội dung bài viết cần thể hiện được:
+ Những nét tiêu biểu, chân thực về cảnh đồng lúa chín vào lúc sáng sớm: hình ảnh, màu sắc, âm thanh và những điểm nổi bật khác.
+ Bộc lộ được cảm xúc của bản thân: yêu thích, gắn bó với đồng lúa quê hương
- Diễn đạt rõ ý, dùng từ đúng, viết câu đúng ngữ pháp, đúng chính tả, trình bày sạch sẽ.
Bài tham khảo
Sáng sớm tinh mơ, em cùng mẹ đi trên con đường làng chưa có một dấu chân qua. Cánh đồng lúa chín như một tấm thảm màu vàng óng ánh, chúng như níu chân em dừng lại để thưởng thức hương đồng cỏ nội, thưởng thức vẻ đẹp của đồng lúa vàng còn lấp lánh sương đêm.
Cánh đồng lúa không rộng lắm nhưng cũng đủ cho:
Con cò mỏi cánh bay ngang,
Dạt dào sóng lúa, mênh mang sớm chiều
Bao trùm lên cánh đồng là một màu vàng óng ả, nhìn xa trông như tấm thảm nhung vàng được điểm xuyết kim cương. Làn gió nhè nhẹ thổi tới, những bông lúa cong oằn vì trĩu hạt, chúng lắc lư rồi thì thầm to nhỏ. Bao bọc cánh đồng là những con đường uốn cong như dải lụa, cỏ non xanh mượt còn đọng những hạt sương lấp lánh, lung linh.
Mặt trời lên, phương đông lộ rõ ánh hồng. Ánh nắng dịu nhẹ và ấm áp lọt xuống kẻ lá, đánh thức côn trùng đang ngủ say sưa trong lòng đất. Sương treo trên đầu ngọn cỏ lại càng long lanh hơn và tan dần theo hơi ấm Mặt Trời. Sóng lúa nhấp nhô, từng đàn bướm là là trong nắng sớm. Lá lúa khẽ lung lay một cách nhẹ nhàng, yểu điệu. Bông lúa cong mình, uyển chuyển rồi ngã đầu vào nhau trông thật đáng yêu. Mùi hương lúa mới lan toả khắp cánh đồng, nồng nàn hương vị của cỏ hoa đồng nội. Thỉnh thoảng, có tiếng hót lảnh lót của chim chiền chiên, chúng lượn vòng trên cánh đồng rồi vút lên trên nền trời xanh thẳm. Xa xa, thấp thoáng bóng người đi tháo nước, be bờ. Những dòng nước mát chảy vào những đám lúa mới vừa chín tới. Chúng hòa vào đất, tiếp thêm sức mạnh để cây lúa chống chọi với nắng trời, có thêm sắc đẹp trong bức họa thiên nhiên.
Ôi cánh đồng lúa chín lúc bình minh có bao điều kì thú. Cây cỏ, đồng lúa và đất trời đều mang một vẻ đẹp khác thường. Nó đã khắc sâu trong em cùng hình ảnh của quê hương.