Giải bài tập Công dân 6 - Sách KNTT, bài 11: Quyền cơ bản của trẻ em

Cùng nghe bài hát “Quyền trẻ em” ( sáng tác: Trịnh Vĩnh Thành).
Em hãy ghi lại các quyền trẻ em được nhắc tới trong bài hát?
Trả lời:
Sau khi nghe bài hát “Quyền trẻ em” ( sáng tác: Trịnh Vĩnh Thành), nội dung bài hát có nhắc đên các quyền như:
+ Quyền được chăm lo
+ Quyền bảo vệ
+ Quyền được tham gia 
+ Quyền được đến trường
+ Quyền được vui chơi.
 

1. Tìm hiểu các nhóm quyền cơ bản của trẻ em
Ngày 20-11-1989 Đại hội đồng Liên hợp quốc đã thông qua Công ước quốc tế về quyền trẻ em. Việt Nam là quốc gia đầu tiên ở Châu Á và là quốc gia thứ hai trên thế giới phê chuẩn Công ước quốc tế của Liên hợp quốc về quyền trẻ em vào ngày 20-2-1990.
Căn cứ theo Hiến Pháp nước cộng hòa xã hội Việt Nam và tiếp thu những nội dung của Công ước quốc tế về quyền trẻ em, Quốc hội đã xây dựng và ban hành Luật Trẻ em năm 2016. Theo đó, tre em có bốn nhóm quyền cơ bản như sau: Nhóm quyền được sống còn; Nhóm quyền được bảo vệ; Nhóm quyền được phát triển; Nhóm quyền được tham gia.
Quan sát các hình ảnh dưới đây để xác định các quyền trong nhóm quyền được sống còn của trẻ em

* Nhóm quyền được sống còn
Em hãy đọc thông tin kết hợp với quan sát các hình ảnh dưới đây để xác định các quyền trong nhóm quyền được sống còn của trẻ em.
Trẻ em có quyền được sống và được đáp ứng nhu cầu cơ bản để tồn tại như: có nơi ở, được khai sinh, nuôi dưỡng, chăm sóc sức khỏe,…Trẻ em còn non nớt về thể chất và tinh thần nên gặp nhiều nguy cơ nhất cho sự sống còn. Vì vậy, trẻ em rất cần được quan tâm, chăm sóc về dinh dưỡng, y tế và tình cảm để duy trì sự sống.

Trả lời:
- Nhóm quyền được sống còn của trẻ em gồm:
+ Quyền được khai sinh
+ Quyền nuôi dưỡng
+ Quyền chăm sóc sức khỏe.

* Nhóm quyền được bảo vệ
Em hãy đọc thông tin kết hợp với quan sát các hình ảnh dưới đây để xác định các quyền trong nhóm quyền được bảo vệ của trẻ em.
Trẻ em còn non nớt về thể chất, trí tuệ, nhân cách và trải nghiệm cuộc sống nên phải được bảo vệ để chống lại tất cả các hình thức bóc lột lao động, xâm hại tình dục, lạm dụng ma túy sao nhãng và bị bỏ rơi, bị bắt cóc,… Trẻ em cần được bảo vệ khỏi sự can thiệp vô cớ vào thư tín và sự riêng tư.

Trả lời:
- Nhóm quyền bảo vệ của trẻ em gồm:
+ Quyền được bảo vệ bóc lột sức lao động
+ Quyền được bảo vệ để không bị xâm hại tình dục
+ Quyền được bảo vệ để không bị bắt cóc
+ Quyền bí mật về đời sống riêng tư
+ Quyền được bảo vệ để không bị bạo lực, ...

* Nhóm quyền được phát triển
Em hãy đọc thông tin kết hợp với quan sát các hình ảnh dưới đây để xác định các quyền trong nhóm quyền được phát triển của trẻ em.
Trẻ em có quyền được phát triển để phát triển toàn diện, bao gồm việc học tập vui chơi, tham gia các hoạt động văn hóa, tiếp nhận thông tin, tự do tư tưởng, tự do tín ngưỡng và tôn giáo. Trẻ em cần có sự yêu thương và cảm thông của cha mẹ để phát triển hài hòa. 

Trả lời:
- Nhóm quyền phát triển của trẻ em gồm:
+ Quyền học tập
+ Quyền vui chơi, giải trí
+ Quyền tự do tín ngưỡng và tôn giáo
+ Quyền phát triển năng khiếu.
. 
* Nhóm quyền được tham gia
Em hãy đọc thông tin kết hợp với quan sát các hình ảnh dưới đây để xác định các quyền trong nhóm quyền được tham gia của trẻ em.
Trẻ em có quyền được tham gia vào những công việc có ảnh hưởng đến cuộc sống của các em như: được bày tỏ ý kiến, được lắng nghe, tôn trọng, được kết giao, được bàn bạc và được quyết định,…

Trả lời:
- Nhóm quyền tham gia của trẻ em gồm:
+ Quyền được phát biểu ý kiến thể hiện quan điểm của mình
+ Quyền được được kết giao bạn bè

2. Ý nghĩa của quyền trẻ em và thực hiện quyền trẻ em
Em hãy đọc các thông tin dưới đây và trả lời câu hỏi:
1. Công ước Liên hợp quốc về quyền trẻ em đã thể hiện sự quan tâm của cộng đồng quốc tế đối với trẻ em. Công ước đảm bảo cho trẻ em được sống, được phát triển trong bầu không khí hạnh phúc, yêu thương, an toàn, lành mạnh, bình đẳng; được tham gia vào các hoạt động xã hội; được phát triển đầy đủ, toàn diện về thể chất và tinh thần.
2. Thời phong kiến, pháp luật chủ yếu bảo hộ quyền lợi của giai cấp thống trị, quyền trẻ em không được đảm bảo. Nhiều gia đình vì quá nghèo, không đủ điều kiện nuôi dưỡng nên đã phải bán con cho các gia đình giàu có. Các em phải làm việc vất vả, không được ăn no, không được học hành, hay bị đánh, mắng,...
a. Em hãy cho biết, quyền trẻ em có ý nghĩa như thế nào?
b. Theo em, điều gì sẽ xảy ra nếu quyền trẻ em không được thực hiện? 
Trả lời:
a. Từ thông tin trên, theo em quyền trẻ em có ý nghĩa: Quyền trẻ em là điều kiện cần thiết để trẻ em được phát triển đầy đủ, toàn diện về thể chất và tinh thần. Thực hiện quyền trẻ em đảm bảo cho trẻ em được sống, được phát triển trong bầu không khí hạnh phúc, yêu thương, an toàn, lành mạnh, bình đẳng.
b. Theo em, điều sẽ xảy ra nếu quyền trẻ em không được thực hiện: Nếu quyền trẻ em không được thực hiện thì điều đầu tiên là trẻ em sẽ không được sinh ra và lớn lên trong một gia đình trọn vẹn có đầy đủ bố và mẹ; nếu không có những quyền để bảo vệ quyền trẻ em thì trẻ em không được phát triển đầy đủ về thể chất lẫn tinh thần; trẻ em sẽ bị bỏ rơi ngày càng nhiều, bị đánh đập, bị xâm hại, bị lao động nặng nhọc, bị tổn thương,… vì vậy quyền trẻ em rất được pháp luật đề cao, nếu ai vi phạm quyền trẻ em sẽ bị xử lý nghiêm theo đúng quy định trong pháp luật.
 

1. 
2. Em hãy sắp xếp các quyền cụ thể của trẻ em dưới dây theo bốn nhóm quyền theo bảng mẫu:

Nhóm quyền được sống còn	Nhóm quyền được	Nhóm quyền được phát triển	Nhóm quyền được tham gia

a. Trẻ em đến tuổi đi học được tới trường.
b. Trẻ em mồ côi được chăm sóc tại cơ sở bảo trợ.
c. Trẻ em có năng khiếu múa hát được học ở các trường nghệ thuật.
d. Trẻ em được viết thư kết bạn, giao lưu với bạn bè năm châu.
e. Trẻ em không phải làm các công việc nặng nhọc, quá sức so với bản thân.
g. Trẻ em được tiêm phòng vắc xin theo quy định của Nhà nước.
h. Trẻ em có quyền có quốc tịch
i. Trẻ em khuyết tật được học ở các trường chuyên biệt.
k. Trẻ em có quyền được bày tỏ ý kiến, quan điểm cá nhân.
l. Trẻ em có quyền được bảo vệ, chống lại việc bóc lột, xâm hại.
Trả lời:

Nhóm quyền được sống còn	Nhóm quyền được	Nhóm quyền được phát triển	Nhóm quyền được tham gia
b, g, h	e, l	a, c, i	d, k

3. Em hãy kể về một tấm gương thực hiện tốt quyền của trẻ em. Em học được điều gì từ tấm gương đó?
Bài làm 1:
Hải là 1 học sinh giỏi mặc dù nhà nghèo nhưng bạn ấy lúc nào cũng thực hiện đúng nghĩa vụ của mình với ông, bà, cha, mẹ. Hằng ngày khi đi học về mặc dù nhiều bài tập nhưng bạn ấy vẫn phụ công việc nhà giúp mẹ và chăm sóc ông, bà ân cần, chu đáo. Thậm chí khi ở trường, Hải cũng không bao giờ vô lễ với thầy cô giáo. 

Qua tấm gương của bạn Hải em học hỏi được những điều sau: Phải luôn thực hiện tốt nghĩa vụ và trách nhiệm của một người học sinh, người con trong gia đình, hiếu thảo với ông bà, cha mẹ, giúp đỡ bố mẹ, với bạn bè thì cần vui vẻ, hòa đồng, đoàn kết, với thầy cô luôn luôn phải kính trọng. 

Bài làm 2:
- Em xin kể một tấm gương thực hiện tốt quyền trẻ em đó là: Cô Trang Hà - cô gái khiếm thị Việt Nam là sinh viên ưu tú ở Mỹ
Trang Hà, cô gái đến từ Bình Dương, Việt Nam, bị khiếm thị bẩm sinh xuất hiện trên website Đại học Arkansas - Fort Smith (Mỹ) như một tấm gương vượt khó học giỏi với số điểm trung bình năm nhất 4.0 (mức điểm tối đa). Cô sinh viên năm hai đã vượt qua cú sốc ngoại ngữ, dành hơn một tháng học thuộc đường tới trường, đọc sách giáo khoa bằng chữ nổi, học cách sử dụng thiết bị công nghệ phục vụ cho việc học. Cô Trang tốn 3 tiếng để hoàn thành bài tập, gấp 3 lần một học sinh bình thường. Mỗi khi bắt đầu học kỳ mới, cô Trang lại mất thêm nhiều thời gian học thuộc đường tới lớp mới, tìm sách giáo khoa. Kết quả học tập xuất sắc sau năm đầu tiên ở đại học là chứng minh nghị lực của cô gái Việt Nam nhỏ bé sống trên đất Mỹ.
- Em học được điều gì từ tấm gương cô Trang Hà là:
+ Mỗi con người chúng ta sinh ra ai cũng có quyền sống, quyền học tập,… được phát triển trong bầu không khí hạnh phúc, yêu thương, an toàn, lành mạnh, bình đẳng; được tham gia vào các hoạt động xã hội; được phát triển đầy đủ, toàn diện về thể chất và tinh thần.
+ Dù trong bất cứ hoàn cảnh khó khăn nào thì nếu chúng ta nỗ lực cố gắng hết mình thì sẽ đem lại cho chúng ta niềm vui và hạnh phúc…
+ Cô là tấm gương sáng về học tập để bản thân em noi theo..

4. Xử lý tình huống:

Bố mẹ mua cho Quân rất nhiều sách tham khảo, Quân không thích đọc nên mang sách cho bạn. Khi biết chuyện, bố mẹ rất tức giận và đã mắng Quân. Quân cảm thấy rất ấm ức vì cho rằng mình là trẻ em nên có quyền cho bạn sách, bố mẹ không được phản đối.
a. Quân hiểu về quyền trẻ em trong tình huống này đúng hay sai? Vì sao?
b. Nếu là Quân, em sẽ ứng xử như thế nào?
Trả lời:
a. Trong tình huống trên Quân hiểu về quyền trẻ em trong tình huống này là sai vì mặc dù trẻ em có quyền được tự do nhưng trước hết bạn phải xin phép bố mẹ rồi mới cho bạn.
b. Nếu là quân em sẽ nói với bố mẹ em có nhiều sách tham khảo nên sẽ chia sẻ sách mình có để cho các bạn trong lớp cần để học, hơn nữa là học sinh Quân cần phải rèn luyện tính cần cù, chăm chỉ và cầu thị. Việc có quá nhiều sách tham khảo và lạm dụng nó vào việc học sẽ dẫn đến việc ỷ lại, không suy nghĩ và việc học tập bị giảm sút.

IV. Vận dụng

1. Em hãy sưu tầm hoặc vẽ tranh về quyền trẻ em và chia sẻ ý nghĩa của bức tranh đó.
Trả lời:

Tranh về quyền vui chơi, giải trí

Tranh về quyền học tập

2. Em hãy viết thư tư vấn cho một bạn hay bị bố đánh và dọa cho nghỉ học để giúp bạn được hưởng các quyền cơ bản của trẻ em.
Bài làm 1:
Bức thư gửi bạn bị bố đánh và dọa cho nghỉ học:  Gửi bạn An yêu quý!
Vừa qua, mình có nghe qua hoàn cảnh của bạn bị bố đánh và đe dọa nghỉ học, mình vô cùng đồng cảm với bạn và hôm nay mình viết lá thư này gửi bạn như một lời động viên bạn trong thời gian này.
Bên cạnh đó mình muốn khuyên bạn nên mạnh mẽ đứng lên và tố cáo những hành vi mà bạn đã bị ngược đãi. Bởi chúng ta đang sống ở một đất nước luôn bảo vệ quyền lợi trẻ em. Chúng ta có quyền được chăm sóc, được nuôi dưỡng, học tập và vui chơi…
Chính vì vậy bạn hãy nhờ sự can thiệp của pháp luật về những khó khăn bạn đã chịu trong suốt thời gian dài vừa qua để pháp luật Việt Nam có thể bảo vệ được cho bạn.
Cuối thư, mong bạn khỏe mạnh và dám đứng lên để lấy lại quyền lợi của mình.

 
Bài làm 2: Lan thân mến!
Kể từ ngày Lan cùng gia đình chuyển về sống ở quê, mình chưa được gặp bạn lần nào. Mình nhớ Lan nhiều, mình rất muốn biết dạo này Lan sống thế nào? May quá! Hôm nay, mình gặp bác Hải gần nhà Lan lên chơi, mình đã hỏi thăm Lan thì được bác cho biết: Lan thường xuyên bị bố đánh và đe dọa nghỉ học…, mình vô cùng thương bạn. Thế là mình lên phòng, viết thư này gửi bạn như một lời động viên, bạn hãy cố gắng lến nhé! 

Đầu tiên, mình xin chia sẻ với Lan một số kinh nghiệm để giải quyết tình thế ngay lúc đó để bố đỡ la mắng, đánh đập bạn như: Khi bố Lan la mắng thì bạn hãy giữ bình tĩnh, bạn đừng cãi lại; lúc bị mắng bạn sẽ cảm thấy căng thẳng và tổn thương, trong trường hợp này, Lan nên hít thở sâu và nhịp nhàng sẽ giúp bạn trở nên bình tĩnh và thả lỏng hơn; nếu sự mắng nhiếc tiếp tục diễn ra đến mức độ mà bạn hoàn toàn không thể chịu nổi thì bạn nên tìm cách khéo léo để rời khỏi đó;… Ngoài ra nếu tình trạng la mắng, đánh đập cứ kéo dài và bị đe dọa nghỉ học, thì mình muốn khuyên bạn nên mạnh mẽ nhờ người thân hoặc những cô chú làm ở xã phường hiểu biết pháp luật để đứng ra bảo vệ bạn, tránh hành vi bị ngược đãi. Bởi chúng ta đang sống ở một đất nước xã hội chủ nghĩa, một đất nước vì quyền và bảo vệ quyền con người, đặc biệt là với trẻ em chúng ta có quyền được chăm sóc, được nuôi dưỡng, học tập và vui chơi…là điều chính đáng.

Mình mong mọi điều tốt đẹp sẽ đến với bạn, bạn hãy thật mạnh mẽ để vượt qua khó khăn này nhé! Nếu mình có thể giúp được gì thì Lan cứ biên thư cho mình nhé. Mong sớm nhận được tin từ bạn…

                                                                                                                                                                                                                                                                                              Bạn thân của Lan
                                                                                                                                                                                                                                                               
                                                                                                                                                                                                                                                                                                        Hoa