Hướng dẫn giải bài tập SGK Hoá học lớp 11 bài 11: Axit photphoric và muối photphat

Bài 1. Viết phương trình hóa học dạng phân tử và dạng ion rút gọn của phản ứng giữa H₃PO₄ với lượng dư của:

a) BaO                       b) Ca(OH)₂            c) K₂CO₃

Trả lời: Do các chất a) BaO, b) Ca(OH)₂, c) K₂CO₃ lấy dư nên khi tác dụng với H₃PO₄ muối tạo thành là muối photphat trung hòa:

a) 3BaO + 2H₃PO₄ → Ba₃(PO₄)₂ + 3H₂O
b) 3Ca(OH)₂ + 2H₃PO₄ → Ca₃(PO₄)₂ + 6H₂O
c) 3K₂CO₃ + 2H₃PO₄ → 2K₃PO₄ + 3CO₂ + 3H₂O

Bài 2. Nêu những điểm giống nhau và khác nhau về tính chất hóa học giữa axit nitric và axit photphoric. Dẫn ra những phản ứng hóa học để minh họa.

Trả lời:

• Giống:
  • Trong dung dịch nước đều điện li ra ion H⁺
  • Đều có thể tác dụng với kim loại, oxit bazơ, bazơ, muối
  • Ví dụ: Na₂O + 2HNO₃ → 2NaNO₃ + H₂O
  • 3Na₂O + 2H₃PO₄ → 2Na₃PO₄ + 3H₂O
• Khác:
  • HNO₃ có tính oxi hóa; H₃PO₄ không có tính oxi hóa
  • Ví dụ: C + 4HNO₃ → CO₂ + 4NO₂ + 2H₂O

Bài 3. Phương trình điện li tổng cộng của H₃PO₄ trong dung dịch là: H₃PO₄ ⇔ 3H⁺+ PO₄^3-. Khi thêm HCl vào dung dịch

A. Cân bằng trên chuyển dịch theo chiều thuận.
B. Cân bằng trên chuyển dịch theo chiều nghịch.
C. Cân bằng trên không bị chuyển dịch.
D. Nồng độ PO₄^3- tăng lên.

Trả lời: Theo nguyên lí chuyển dịch cân bằng: Cân bằng chuyển dịch theo hướng làm giảm tác động vào hệ. Do đó khi thêm H⁺ vào dung dịch, cân bằng trên chuyển dịch theo chiều nghịch tạo thành H₃PO₄.

=> Đáp án đúng là B

Bài 4. Lập phương trình hóa học sau đây:

a) H₃PO₄ + K₂HPO₄ →
1 mol      1 mol
b) H₃PO₄ + Ca(OH)₂ →
1 mol      1 mol
c) H₃PO₄ + Ca(OH)₂ →
2 mol       1 mol
d) H₃PO₄ + Ca(OH)₂ →
2 mol       3 mol

Trả lời: Căn cứ vào tỉ lệ mol để viết sản phẩm tạo thành rồi cân bằng pthh:

a) H₃PO₄ + K₂HPO₄ → 2KH₂PO₄
1 mol      1 mol
b) H₃PO₄ + Ca(OH)₂ → CaHPO₄ + 2H₂O
1 mol      1 mol
c) H₃PO₄ + Ca(OH)₂ → Ca(H₂PO₄)₂ + 2H₂O
2 mol       1 mol
d) H₃PO₄ + Ca(OH)₂ → Ca₃(PO₄)₂ + 6H₂O
2 mol       3 mol

Bài 5. Để thu được muối photphat trung hòa, cần lấy bao nhiêu ml dung dich NaOH 1,00 M cho tác dụng với 50,0 ml dung dịch H₃PO₄ 0,50 M?

Trả lời: Số mol H₃PO₄: 0,050 x 0,50 = 0,025 (mol).

H₃PO₄ + 3NaOH → Na₃PO₄ + 3H₂O

1 mol            3 mol

0,025 mol      3 x 0,025 mol

Thể tích dung dịch NaOH: 0,075 lít hay 75 ml