Tình hình Việt Nam trong những năm 1939 – 1945

1. Tình hình chính trị
- Ngày 01 - 9 - 1939, Chiến tranh thế giới thứ n bùng nổ. Tháng 6 - 1940, quán đội Đức kéo vào nước Pháp, Chính phủ Pháp đầu hàng Đức.
- ơ Đông Dương, chính quyền mới của Pháp thực hiện một loạt chính sách vơ vét sức người, sức của của Việt Nam dốc vào cuộc chiến tranh.
- Cuối tháng 9 - 1940, quân Nhật vượt biên giới Việt - Trung vào miền Bắc Việt Nam. Quân Pháp nhanh chóng đầu hàng. Phát xít Nhật giữ nguyên bộ máy thống trị của thực dân Pháp, dùng nó để bóc lột kinh tế phục vụ cho nhu cầu chiến tranh và đàn áp phong trào cách mạng. Việt Nam bị đặt dưới ách thống trị của Nhật - Pháp.
- Ở Việt Nam lúc này không chỉ có những đảng phái thân Pháp mà cả những đảng phái thân Nhật, như Đại Việt, Phục Quốc...
- Tháng 6 - 1941, Đức tân công Liên Xô. Cuộc chiến đấu của nhân dân Liên Xô trong cuộc chiến tranh vệ quốc đã cổ vũ mạnh mẽ phong trào cách mạng Việt Nam.
- Sang năm 1945, ở mặt trân châu Âu, phát xít Đức liên tiếp bị thất bại nặng nề. Ở châu Á - Thái Bình Dương, quân Nhật thua to nhiều nơi. Ở Đông Dương, ngày 09 - 3 - 1945, Nhật đảo chính Pháp. Lợi dựng cơ hội đó, quần chúng nhân dân sản sàng đứng lên khởi nghĩa.
 
2. Tinh hình kinh tế - xã hội
a. Kinh tế:
- Thực dân Pháp thi hành chính sách Kinh tế chỉ huy. Chúng tăng mức thuế cũ, đặt thêm mức thuế mới... đồng thời sa thải bớt công nhân, viên chức, giảm tiền lương, tăng giờ làm... Chúng kiểm soát gắt gao sản xuất và phân phối, ấn định giá cả...
- Khi Nhật vào Đông Dương, Pháp buộc phải để cho Nhật sử dụng phương tiện giao thông, kiểm soát hệ thống đường sắt và các tàu biển. Nhật còn bắt chính quyền thực dân Pháp hằng năm nộp cho chúng khoản tiền lớn.
- Quân Nhật còn cướp ruộng đất của nông dân, bắt nông dân nhổ lúa, ngô để trồng đay, thầu dầu phục vụ cho nhu cầu chiến tranh.
- Nhật yêu cầu chính quyền thực dân Pháp xuất cảng các nguyên liệu, chiến lược sang Nhật với giá rẻ so với giá của thị trường thế giới như than, sắt, cao su, xi măng v.v...
- Một số công ti của Nhật đầu tư vào những ngành phục vụ cho nhu cầu quân sự như khai thác mănggan, sắt ở Thái Nguyên, phốt phát ở Lào Cai, crôm ở Thanh Hoá.
 
b. Xã hội:
- Chính sách vơ vét bóc lột của Pháp - Nhật đã đẩy nhân dân ta tới chỗ cùng cực. Hậu quả là cuối năm 1944 đến năm 1945 có tới 2 triệu đồng bào ta chết đói.
- Tết cả các giai cấp, tầng lớp xã hội ở nước ta, trừ bọn tay sai đế quốc, đại địa chủ tư sản mại bản, đều bị ảnh hưởng bởi chính sách bóc lột của Pháp - Nhật.
Những biến chuyển đó của tình hình thế giới và trong nước đặt ra cho Đảng ta phải nắm bắt kịp thời tình hình có đánh giá chính xác, đề ra đường lối đấu tranh phù hợp.