Học tốt Sinh học 8, Bài 33. Thân nhiệt

Chủ nhật - 11/08/2019 22:32

Hệ thống lí thuyết cơ bản cần nhớ và hướng dẫn giải bài tập Sinh học 8, Bài 33. Thân nhiệt: Trả lời các câu hỏi và bài tập trong SGK, giải bài tập bổ sung.

I. KIẾN THỨC CƠ BẢN
Qua phần đã học các em cần nhớ những kiến thức sau:
1. Thân nhiệt người ta luôn ổn định, bởi vì cơ thể người có các cơ chế điều hòa thân nhiệt thông qua hệ thần hình như tăng, giảm quá trình dị hóa, điều tiết sự co dãn mạch máu dưới da và cơ co chân lông, thoát mồ hôi... để đảm bảo sự cân hằng giữa sinh nhiệt và tỏa nhiệt.

2. Chúng ta cần tăng cường rèn luyện thân thể để tăng khả năng chịu đựng khi nhiệt độ môi trường thay đổi, đồng thời biết sử dụng các biện pháp và phương tiện chống nóng lạnh một cách hợp lí.

II. TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK
A. TÌM HIỂU VÀ THẢO LUẬN
- Nhiệt độ cơ thể người khỏe mạnh thì khi trời nóng và khi trời lạnh là bao nhiêu và thay đổi như thế nào?
Nhiệt độ ở cơ thể người khỏe mạnh khi trời nóng và khi trời lạnh là 37⁰C.
+ Khi trời lạnh: nhiệt tỏa ra mạnh làm cơ thể mất nhiệt nên mao mạch ở da co lại làm giảm lượng máu qua da giúp giảm bớt sự mất nhiệt (đây là phản xạ).
+ Khi trời nóng: cơ thể tăng tỏa nhiệt bằng phản xạ dãn mao mạch → tăng lượng máu qua da (nóng → đỏ mặt).
• Nếu nhiệt độ môi trường xấp xỉ bằng hoặc cao hơn nhiệt độ cơ thể thì sự tỏa nhiệt trực tiếp không được thực hiện mà cơ thể thực hiện cơ chế tiết mồ hôi, mồ hôi bay hơi sẽ lấy đi một lượng nhiệt của cơ thể (để một lít nước bay hơi cần 540 Kcal).

- Người ta đo thân nhiệt như thế nào và để làm gì?
Người ta đo thân nhiệt bàng nhiệt kế, để theo dõi nhiệt độ cơ thể → xác định cơ thể bình thường hay bị bệnh.

- Mọi hoạt động của cơ thể đều sinh nhiệt. Vậy nhiệt do hoạt động của cơ thể đã đi đâu và để làm gì?
Mọi hoạt động của cơ thể đều sinh nhiệt. Nhiệt do hoạt động của cơ thể sinh ra đã tỏa ra môi trường ngoài qua da, hô hấp, bài tiết, để bảo đảm thân nhiệt ổn định.

- Khi lao động nặng, cơ thể có những phương thức tỏa nhiệt nào?
Khi lao động nặng, cơ thể tỏa nhiệt qua hơi nước ở hoạt động hô hấp và tỏa nhiệt qua da, qua sự bốc hơi của mồ hôi, vì vậy người lao động thì hô hấp mạnh và đổ mồ hôi.

- Vì sao khi mùa hè, da người ta hồng hào, còn mùa đông, nhất là khi trời rét, da thường tái hoặc sởn gai ốc?
+ Mùa hè (trời nóng) da hồng hào vì mao mạch ở da dãn ra, tăng lượng máu qua da giúp cơ thể tỏa nhiều nhiệt.
+ Mùa đông (trời lạnh) da tái xanh do mao mạch co lại, giảm lượng máu qua da → làm giảm sự tỏa nhiệt qua da, đồng thời cơ chân lông co lại gây sởn gai ốc (nổi da gà) cũng làm giảm sự tỏa nhiệt qua da (nếu trời lạnh quá).

- Khi trời nóng, độ ẩm không khí cao, không thoáng gió (trời oi bức), cơ thể ta có những phản ứng gì để cân bằng thân nhiệt?
Khi trời nóng, độ ẩm không khí cao, không thoáng gió, mồ hôi tiết ra nhiều, khó bay hơi nên mồ hôi chảy thành dòng, nhiệt khó thoát đi được ta cảm thấy bực bội, khó chịu.

- Từ những ý kiến trả lời trên, hãy rút ra kết luận về vai trò của da trong sự điều hòa thân nhiệt.
Rút ra kết luận về vai trò của da trong sự điều hòa thân nhiệt:
Da là cơ quan giữ vai trò quan trọng nhất trong điều hòa thân nhiệt. Khi trời nóng và lao động nặng, mao mạch ở da dãn, giúp tỏa nhiệt nhanh, đồng thời tăng tiết mồ hôi, mồ hôi bay hơi lấy đi một lượng nhiệt của cơ thể.
Khi trời lạnh, mao mạch ở da co lại, cơ chân lông co để giảm tỏa nhiệt. Khi trời quá lạnh, còn có hiện tượng cơ co dãn liên tục để sinh nhiệt (phản xạ run).
Mọi hoạt động điều hòa thân nhiệt của da đều là phản xạ.

- Chế độ ăn uống giữa mùa hè và mùa đông khác nhau như thế nào?
Chế độ ăn uống ở mùa hè và mùa đông khác nhau:
+ Chế độ ăn uống mùa hè: tránh ăn những thức ăn sinh nhiều nhiệt, ăn những thức ăn có nước.
+ Chế độ ăn uống ở mùa đông: ăn những thức ăn sinh nhiều năng lượng như các thức ăn có chất béo.

- Vào mùa hè chúng ta cần làm gì để chống nóng?
Vào mùa hè ta chống nóng bằng cách:
+ Đội nón (mũ) khi ra nắng.
+ Không chơi thể thao ngoài nắng và nhiệt độ không khí cao.
+ Sau khi lao động nặng hoặc đi nắng về, mồ hôi ra nhiều không được tắm ngay, không ngồi nơi lộng gió, không bật quạt quá mạnh – để tránh giảm thân nhiệt đột ngột.

- Để chống rét, chúng ta phải làm gì?
Trời lạnh cần giữ ấm cơ thể nhất là cổ, ngực, chân, không ngồi nơi hút gió.

- Vì sao nói rèn luyện thân thể cũng là một biện pháp chống nóng, lạnh?
Rèn luyện thân thể cũng là một biện pháp chống nóng lạnh vì rèn luyện thể dục thể thao giúp tăng khả năng chịu đựng của cơ thể.

- Việc xây nhà ở, công sở... cần lưu ý những yếu tố nào để góp phần chống nóng, chống lạnh?
Việc xây nhà ở, công sở... cần lưu ý những yếu tố để góp phần chống nóng, chống lạnh sau:
Hướng nhà phải tránh được ánh nắng trực tiếp Mặt trời, có nhiều gió vào mùa hè, tránh được gió lạnh vào mùa đông.

- Trồng cây xanh có phải là một biện pháp chống nóng không? Tại sao?
Trồng cây xanh cũng là một biện pháp chống nóng vì trồng cây xanh tạo bóng mát.

B. TRẢ LỜI CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP
1. Trình bày các cơ chế điều hòa thân nhiệt trong các trường hợp: trời nóng, trời oi bức và khi trời rét?
Cơ chế điều hòa thân nhiệt trong các trường hợp:
+ Trời nóng: mao mạch ở da dãn ra giúp tỏa nhiệt nhanh, đồng thời tăng tiết mồ hôi, mồ hôi bay hơi giúp giảm nhiệt cơ thể. Khi trời ơi bức: mồ hôi chảy thành dòng.
+ Trời lạnh: mao mạch ở da co lại, cơ chân lông co giúp giảm tỏa nhiệt. Nếu lạnh quá thì cơ co liên tục để sinh nhiệt (phản xạ run).

2. Hãy giải thích các câu:
Giải thích các câu:
+ “Trời nóng chóng khát, trời mát chóng đói”:
Khi trời nóng, nước trong cơ thể bị mất nhanh nhiều để giảm nhiệt, làm cho cơ thể thiếu nước nên ta thấy mau khát.
Khi trời lạnh, quá trình chuyển hóa trong cơ thể tăng (để tăng sinh nhiệt) nên ta mau đói.
+ “Lấy vợ hiền hòa, làm nhà hướng Nam”:
Làm nhà hướng Nam: tránh được ánh nắng trực tiếp của Mặt trời, hướng Nam có nhiều gió vào mùa hè (gió Đông Nam) nên thoáng mát, về mùa đông tránh được gió Đông Bắc.
+ “Rét run lập cập”: khi trời lạnh quá thì cơ co liên tục để sinh nhiệt, (phản xạ run).

3. Để phòng cảm nóng, cảm lạnh, trong lao động và sinh hoạt hàng ngày em cần chú ý những điểm gì?
Để phòng cảm nóng, cảm lạnh, trong lao động và sinh hoạt hàng ngày em cần chú ý:
+ Phòng cảm nóng: khi trời nóng bức, độ ẩm không khí cao mà sự tỏa nhiệt và thoát mồ hôi của cơ thể không thực hiện được thì thân nhiệt tăng cao tức ta bị cảm nóng.
Vì vậy, để tránh cảm nóng ta cần phải:
Chống nóng bằng cách phải đội nón khi ra nắng. Không chơi ngoài nắng gắt (trưa hè).
Tạo điều kiện cho cơ thể thoát nhiệt: uống nước đầy đủ, quạt vừa phải, mặc quần áo thoáng mát...
Sau khi đi ngoài nắng về, tránh tắm nước lạnh ngay, ngồi nơi gió lùa, quạt quá mạnh... cơ thể bị giảm nhiệt đột ngột, chưa thích ứng kịp cũng gây cảm (trúng gió).
+ Phòng cảm lạnh: Cơ thể phải được giữ ấm nhất là cổ, ngực, chân.

III. CÂU HỎI BỔ SUNG
Một trong những biện pháp chữa cảm nóng là: xông. Tại sao?
Xông cơ thể bằng hơi nóng của nước lá cây (sả, dầu gió, hành, tỏi, bưởi,...) làm cơ thể thoát nhiều mồ hôi - giúp giải nhiệt - mau hết cảm nóng.

Ý kiến bạn đọc