Học tốt Sinh học 8, Bài 48. Hệ thần kinh sinh dưỡng

Thứ bảy - 17/08/2019 06:00

Hệ thống lí thuyết cơ bản cần nhớ và hướng dẫn giải bài tập Sinh học 8, Bài 48. Hệ thần kinh sinh dưỡng: Trả lời các câu hỏi và bài tập trong SGK, giải bài tập bổ sung.

I. KIẾN THỨC CƠ BẢN
Qua phần đã học các em cần nhớ những kiến thức sau:
Hệ thần kinh sinh dưỡng gồm bộ phận giao cảm và đối giao cảm.
- Bộ phận giao cảm có trung ương nằm ở chất xám thuộc sừng bên tủy sống (đốt tủy ngực I đến đốt tủy thắt lưng III). Các nơron trước hạch đi tới chuỗi hạch giao cảm (sợi trục ngắn)và tiếp cận với nơron sau hạch (sợi trục dài).
- Bộ phận đối giao cảm có trung ương là các nhân xám trong trụ não và sừng bên đoạn cùng tủy sống. Các nơron trước hạch (sợi trục dài) đi tới các hạch đối giao cảm (nằm cạnh cơ quan) để tiếp cận các nơron sau hạch (sợi trục ngắn). Các sợi trước hạch của cả 2 bộ phận đều có bao miêlin.
Nhờ tác dụng đối lập của hai hộ phận thần kinh này mà hệ thần kinh sinh dưỡng điều hòa được hoạt động của các cơ quan nội tạng (cơ trơn và tuyến).

II. TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK
A. TÌM HIỂU VÀ THẢO LUẬN
- Trung khu của các phản xạ vận động và phản xạ sinh dưỡng nằm ở đâu?
Trung khu (bộ phận trung ương) của các phản xạ vận động và phản xạ sinh dưỡng đều nằm trong chất xám, nhưng trung khu của phản xạ sinh dưỡng nằm trong sừng bên của tủy sống và trụ não.

- Có gì khác nhau giữa đường hướng tâm của phản xạ vận động và phản xạ sinh dưỡng?
Đường hướng tâm của phản xạ vận động và phản xạ sinh dưỡng đều gồm 1 nơron liên hệ với trung khu ở sừng sau chất xám.

- Có gì khác nhau giữa đường li tâm của phản xạ vận động và đường li tâm của phản xạ sinh dưỡng?
Đường li tâm của phản xạ vận động chỉ có 1 nơron chạy thẳng từ sừng trước chất xám tới cơ quan đáp ứng, còn đường li tâm của phản xạ sinh dưỡng gồm 2 nơron tiếp giáp nhau trong các hạch thần kinh sinh dưỡng.

- Trình bày rõ sự sai khác giữa 2 bộ phận giao cảm và đối giao cảm.
Sự sai khác giữa bộ phận giao cảm và đối giao cảm:

Cấu tạo	Bộ phận giao cảm	Bộ phận đối giao cảm
Trung ương	Các nhân xám ở sừng bên tủy từ đốt tủy ngực I đến đốt tủy thắt lưng III.	Các nhân xám ở trụ não và sừng bên đoan cùng tủy sống.
Ngoại biên - Hạch thần kinh (nơi chuyển tiếp nơron)	Chuỗi hạch nằm đọc 2 bên cột sống (chuỗi hạch giao cảm) hoặc các hạch trước cột sống xa cơ quan phụ trách.	Hạch nằm xa trung ương, gần hoặc cạnh cơ quan phụ trách.
Nơron trước hạch	Sợi trục ngắn (có bao miêlin).	Sợi trục dài (có bao miêlin).
Nơron sau hạch	Sợi trục dài (không có bao miêlin).	Sợi trục ngắn (không có bao miêlin).

- Hai bộ phận giao cảm và đối giao cảm có chức năng đối lập đối với hoạt động của các cơ quan sinh dưỡng, nhờ đó mà điều hòa được hoạt động của chúng phù hợp với nhu cầu cơ thể từng lúc, từng nơi.

B. TRẢ LỜI CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP
1. Lập bảng so sánh cung phản xạ vận động với cung phản xạ sinh dưỡng?
Bảng so sánh cung phản xạ vận động với cung phản xạ sinh dưỡng.

	Cung phản xạ vận động	Cung phản xạ sinh dưỡng
Trung khu	Nằm trong chất xám.	Nằm trong chất xám, ở sừng bên của tủy sống và trụ não.
Đường hướng tâm	Gồm 1 nơron liên hệ với trung khu ở sừng sau chất xám.	Gồm 1 nơron liên hệ với trung khu ở sừng sau chất xám.
Đường li tâm	Chỉ có 1 nơron chạy thẳng từ sừng trước chất xám tới cơ quan đáp ứng.	Gồm 2 nơron tiếp giáp nhau trong các hạch thần kinh sinh dưỡng.

2. Trình bày sự giống nhau và khác nhau về mặt cấu trúc, và chức năng giữa 2 bộ phận giao cảm và đối giao cảm trong hệ thần kinh sinh dưỡng?
Sự giống nhau và khác nhau về mặt cấu trúc và chức năng giữa 2 bộ phận giao cảm và đối giao cảm trong hệ thần kinh sinh dưỡng.
* Sự giống nhau:
+ Đều có trung ương là nhân xám.
+ Điều hòa hoạt động phù hợp với nhu cầu cơ thể, từng lúc, từng nơi.
* Sự khác nhau:
+ Bộ phận giao cảm:
- Có trung ương là nhân xám ở sừng bên tủy từ đốt sống ngực I đến đốt tủy thắt lưng thứ III.
- Chuỗi hạch nằm dọc 2 bên cột sống hoặc các hạch trước cột sống, xa cơ quan phụ trách.
- Nơron trước hạch có sợi trục ngắn (có bao miêlin), nơron sau hạch có sợi trục dài (không có bao miêlin).
+ Bộ phận đối giao cảm:
- Có trung ương là nhân xám ở trụ não và sừng bên đoạn cùng tủy sống.
- Hạch nằm xa trung ương hoặc gần cơ quan phụ trách.
- Nơron trước hạch có sợi trục dài (có bao miêlin). Nơron sau hạch có sợi trục ngắn (không có bao miêlin).

3. Trình bày phản xạ điều hòa hoạt động của tim và hệ mạch trong các trường hợp huyết áp tăng cao và lúc hoạt động lao động.
Điều hòa tim mạch bằng phân xạ sinh dưỡng trong các trường hợp:
a. Lúc huyết áp tăng cao: áp thụ quan bị kích thích làm xuất hiện xung thần kinh truyền về trung ương phụ trách tim mạch nằm trong các nhân xám thuộc bộ phận đối giao cảm, theo dây li tâm (dây thần kinh X hay dây mê tẩu) tới tim làm giảm nhịp co và lực co đồng thời làm dãn các mạch da và mạch ruột gây hạ huyết áp.
b. Hoạt động lao động: khi lao động xảy ra sự ôxi hóa đường glucôzơ để tạo năng lượng cần cho sự co sơ, đồng thời sản phẩm phân hủy quá trình này là CO₂ tích lũy dẫn trong máu, H⁺ được hình thành do:
CO₂ + H₂O → CO₃H₂

H⁺ sẽ kích thích thụ quan gây ra xung thần kinh hướng tâm, truyền về trung khu hô hấp và tuần hoàn nằm trong hành tủy, truyền tới trung khu giao cảm và theo dây giao cảm đến tim và mạch máu đến cơ làm tăng nhịp và lực co tim và mạch máu đến cơ dãn ra để cung cấp ôxi cần cho nhu cầu năng lượng co cơ, đồng thời chuyển nhanh sản phẩm phân hủy đến các cơ quan bài tiết.

III. CÂU HỎI BỔ SUNG
Em hãy cho một ví dụ về sự tác dụng đối lập nhưng phối hợp của hệ giao cảm và đối giao cảm trong cơ thể.
Khi ăn no, dạ dày càng (bị kích thích) gây phản xạ của bộ phận đối giao cảm làm dạ dày co bóp, tiết dịch tiêu hóa (lúc này bộ phận giao cảm tại dạ dày tạm ngừng tác động).

Bản quyền bài viết thuộc về Sachgiai.com. Ghi nguồn Sách giải.com khi đăng lại bài viết này.

Ý kiến bạn đọc