I. KIẾN THỨC CƠ BẢN
Qua phần đã học, các em cần nhớ những kiến thức sau:
1. Đại não là phần não phát triển nhất ở người. Đại não gồm:
+ Chất xám tạo thành vỏ đại não, là nơi tập trung thân và các tua ngắn của nơron, trung tâm của các phản xạ có điều kiện;
+ Chất trắng nằm dưới vỏ não là các đường thần kinh nối các phần của vỏ não với nhau và vỏ não với các phần dưới của hệ thần kinh. Trong chất trắng còn có các nhân nền.
2. Nhờ các rãnh và các khe do sự gấp nếp của vỏ não, một mặt làm cho diện tích bề mặt của vỏ não tăng lên, mặt khác chia não thành các thùy và các hồi não, trong đó có các vùng cảm giác và vận động, đặc biệt là các vùng vận động ngôn ngữ và các vùng hiểu tiếng nói và chữ viết.
II. TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK
A. TÌM HIỂU VÀ THẢO LUẬN
* Quan sát kĩ các hình 47-1, 47-2, 47-3:
- Điền vào chỗ trống để hoàn chỉnh thông tin về cấu tạo (ngoài và trong) của đại não.
Đại não ở người rất phát triển che lấp cả não trung gian và não giữa.
Bề mặt của đại não được phủ bởi một lớp chất xám làm thành vỏ não. Bề mặt của vỏ não có nhiều nếp gấp, đó là các khe và rãnh làm tăng diện tích mặt vỏ đại não (nơi chứa thân của các nơron) lên tới 2300-2500cm2. Hơn 2/3 bề mặt của não nằm trong khe và rãnh, vỏ đại não chỉ dày khoảng 2-3mm, gồm 6 lớp, chủ yếu là các tế bào hình tháp.
Các rãnh chia mỗi nửa đại não thành các thùy. Rãnh đỉnh ngăn cách thùy trán và thùy đỉnh. Rãnh thái dương ngăn cách thùy trán và thùy đỉnh với thùy thái dương. Trong các thùy, các khe đã tạo thành các hồi hay khúc cuộn não.
Dưới vỏ não là chất trắng, trong đó chứa các nhân nền (nhân dưới vỏ).
Hình 47-4. Các vùng chức năng của vỏ não
- Điền vào ô trống các số tương ứng với các vùng chức năng:
| a. Vùng cảm giác có ý thức |
3 |
| b. Vùng vận động có ý thức |
4 |
| c. Vùng hiểu tiếng nói |
6 |
| d. Vùng hiểu chữ viết |
7 |
| e. Vùng vận động ngôn ngữ (nói và viết) |
5 |
| g. Vùng vị giác |
8 |
| h. Vùng thính giác |
2 |
| i. Vùng thị giác |
1 |
B. TRẢ LỜI CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP
1. Vẽ sơ đồ đại não và trình bày hình dạng, cấu tạo ngoài?
Vẽ sơ đồ đại não. (xem hình 47-1)
Hình dạng, cấu tạo ngoài của đại não:
Đại não ở người rất phát triển, che lấp cả não trung gian và não giữa.
Bề mặt đại não được phủ một lớp chất xám làm thành vỏ não. Bề mặt vỏ não có nhiều nếp gấp, đó là các khe và rãnh làm tăng diện tích mặt vỏ đại não.
Hơn 2/3 bề mặt não nằm trong khe và rãnh, vỏ đại não dày khoảng từ 2-3mm, gồm 6 lớp, chủ yếu là các tế bào hình tháp.
Các rãnh chia mỗi nửa đại não thành các thùy. Rãnh đỉnh ngăn cách thùy trán và thùy đỉnh. Rãnh thái dương ngăn cách thùy trán và thùy đỉnh với thùy thái dương. Trong các thùy, các khe đã tạo thành các hồi hay khúc cuộn não.
Dưới vỏ não là chất trắng, trong đó chứa các nhân nền.
2. Mô tả cấu tạo trong của não?
Cấu tạo trong của não:
Đại não gồm:
- Chất xám tạo thành vỏ đại não, là nơi tập trung thân và tua ngắn của nơron, trung tâm của các phản xạ có điều kiện.
- Chất trắng nằm dưới vỏ não là các đường thần kinh nối các phần vỏ não với nhau và vỏ não với các phần dưới của hệ thần kinh.
Trong chất trắng còn có nhân nền.
3. Nêu rõ các đặc điểm cấu tạo và chức năng của đại não ở người chứng tỏ sự tiến hóa của người so với các động vật khác trong lớp thú.
Các đặc điểm cấu tạo và chức năng của đại não ở người chứng tỏ sự tiến hóa của người so với các động vật khác trong lớp thú là:
- Khối lượng não so với cơ thể người lớn hơn các động vật thuộc lớp thú.
Vỏ não có nhiều khe và rãnh làm tăng bề mặt chứa các nơron (khối lượng chất xám lớn).
Ở người, ngoài các trung khu vận động và cảm giác như ở động vật thuộc lớp thú, còn có các trung khu cảm giác và vận động ngôn ngữ (nói, viết, hiểu tiếng nói, hiểu chữ viết).
III. CÂU HỎI BỔ SUNG
Ghi điện não là gì?
Vỏ não người và động vật trong trạng thái thức hay ngủ đều phát điện (điện rất yếu). Dùng 2 cực điện cắm lên trên da đầu, người ta ghi điện thế ở các điểm khác nhau và sự diễn biến của chúng theo thời gian (đường ghi có hình sóng, cho thấy tần số và biên độ: điện não đồ) để cung cấp những thông tin có ích cho các nhà sinh lí học và y học.