Đề thi học sinh giỏi Văn – Tiếng Việt 5 (đề số 1)

1. Xếp các từ phức sau đây thành 2 nhóm và đặt tên cho mỗi nhóm:
 
Bạn bè, bạn học, bạn hữu, bạn chiến đấu, bạn đồng hành, bạn thân, bầu bạn, bạn đọc.
 
2. a) Viết 4 câu tục ngữ hay thành ngữ nói về tính trung thực hoặc lòng tự trọng.
b) Em hiểu nội dung các câu thành ngữ sau thế nào?

- Nước chảy đá mòn
- Góp gió thành bão
 
3. Xác định chủ ngữ, vị ngữ, trạng ngữ trong các câu sau:
 
a) Trên những chiếc máy bay đậu chênh chếch dọc đường băng, các bạn anh đã ngồi yên trong khoang lái, sẵn sàng đợi lệnh.
 
b) Trong những năm đi đánh giặc, nỗi nhớ đất đai, nhà cửa, ruộng vườn thỉnh thoảng lại cháy lên trong lòng anh.
 
4. Chỉ ra sự không tương hợp về nghĩa trong câu sau và chữa lại cho đúng theo 2 cách khác nhau:

Vì bố bị ốm nên bố đã làm việc quá sức
 
5.
Việt Nam đất nước ta ơi!
Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn
Cánh cò bay lả dập dờn
Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều
(Việt Nam thân yêu - Nguyễn Đình Thi)

Đọc đoạn thơ trên, em cảm nhận được điều gì về đất nước Việt Nam?
 
6. Quê hương em có nhiều cảnh đẹp. Hãy tả một cảnh đẹp của quê hương mà em thích nhất.
 

 
1. Các từ phức được xếp theo 2 nhóm sau:
 

2. a) Các câu tục ngữ, thành ngữ nói về tính trung thực hoặc lòng tự trọng:

- Thẳng như ruột ngựa
- Cây ngay không sợ chết đứng
- Giấy rách phải giữ lấy lề
- Đói cho sạch, rách cho thơm
 
b) Nội dung các câu thành ngữ:
 
- Nước chảy đá mòn: ý nói kiên trì, bền bỉ thì việc lớn thế nào cũng làm xong
- Góp gió thành bão: ý nói gộp nhiều cái nhỏ sẽ thành cái lớn
 
3. Xác định chủ ngữ, vị ngữ, trạng ngữ trong các câu:
 
a) Trên những chiếc máy bay đầu chênh chếch dọc đường băng. /
                            TN
các bạn anh // đã ngồi yên trong khoang lái, sẵn sàng đợi lệnh.
CN                        VN                                      VN
 
b) Trong những năm đi đánh giặc, / nỗi nhớ đất đai, nhà cửa, ruộng
          TN                                                 CN
vườn // thỉnh thoảng lại cháy lên trong lòng anh.
                            VN
4. Đặt sai 2 vế nguyên nhân - kết quả trong câu ghép có cặp từ chỉ quan hệ vì... nên. (Hoặc dùng sai cặp từ chỉ quan hệ) nên 2 vế câu không hợp nghĩa. Nguyên nhân và kết quả không tương hợp nhau. Có thể chữa lại như sau:
 
Cách 1: Vì bố đã làm việc quá sức nên bố bị ốm.
Cách 2: Sở dĩ bố bị ốm là do bố đã làm việc quá sức.
 
5. Qua đoạn thơ em có thể cảm nhận được:
 
- Đất nước Việt Nam thật giàu đẹp và đáng yêu, thể hiện qua các hình ảnh: mênh mông biển lúa (hứa hẹn sự no ấm, bội mùa), cánh cò bay lả dập dờn (gợi nét đáng yêu, duyên dáng của làng quê êm ả)
 
- Đất nước Việt Nam thật đáng tự hào với cảnh nên thơ mà hùng vĩ, thể hiện qua hình ảnh đỉnh Trường Sơn cao vời vợi, thấp thoáng trong những dải mây mờ giăng phủ sớm chiều. Nơi đây anh bộ đội cụ Hồ đã làm nên những trang sử hào hùng trong kháng chiến chống ngoại xâm.
 
6. Gợi ý:
 
- Viết đúng thể loại văn miêu tả (kiểu bài tả cảnh)
- Nội dung bài viết cần thể hiện được:
 
+ Những nét tiêu biểu, chân thực về một cảnh đẹp của quê hương em: hình ảnh màu sắc và những điểm nổi bật khác gây ấn tượng khác cho người đọc.
 
+ Bộc lộ được cảm xúc: yêu thích, gắn bó với cảnh vật của quê hương.
 
+ Diễn đạt rõ ý, dùng từ đúng, viết câu đúng ngữ pháp, đúng chính tả, trình bày sạch sẽ.
 
Bài tham khảo
 
Quê hương em biết bao tươi đẹp
Đồng lúa xanh núi rừng ngàn cây
 
Một trong những cảnh đẹp của quê hương mà em thích nhất đó là con sông Trà Khúc. Sông đã gắn bó với bao người, gắn bó với em. Sông và em thân thiết như bè bạn.
 
Sông chảy ven thành phố, qua đường Quốc lộ I, lòng sông không rộng lắm nhưng cũng đủ cho:
 
Con cò mỏi cánh bay ngang
Dạt dào sóng nước mênh mang sớm chiều
 
Quanh năm, màu nước sông thay đổi nhưng lúc nào cũng giàu chất phù sa, Mùa lũ, sông có màu gạch thẫm, nước chảy phẳng phăng cuốn theo từng khúc gỗ từ miền ngược xa xôi. Những mùa khác, nước trong xanh dịu dàng, dòng sông trôi êm ả. Hai bên bờ; lũy tre xanh nghiêng mình luôn rì rào khúc hát, những rặng dừa sừng sững soi bóng xuống mặt sông.
 
Những buổi sáng mùa hè, nơi dòng sông ấy mới đẹp làm sao! Mặt trời đỏ ối chiếu xuống dòng sông lấp lánh như toả ánh hào quang. Từng đoàn thuyền xuôi ngược giăng buồm thả lưới, từng mảng lưới trắng nhấp nhô: Tiếng cá quẫy xôn xao dưới mạn thuyền. Bên bờ, tiếng dàn xe nước ngân nga như những ca khúc đều đặn vang lên. Tiếng reo hồ, gọi nhau í ới trên sông.
 
Trưa sông thật hiền hòa, yên ắng. Sông xanh thẳm khi trời quang, tạnh. Mặt nước long lanh dưới ánh nắng trưa hè, dòng sông thiếp lặng dưới nắng trời oi ả.
 
Chiều xuống, bến sông thật là nhộn nhịp, nào là du khách ngồi hóng mát trẻ em chạy nhảy tung tăng trên bãi cát, những cụ già dắt cháu lặn hụp. Thỉnh thoảng, mặt sông xuất hiện một vài đám lục bình trôi theo dòng nước mà không biết mình sẽ trôi dạt về đâu. Mặt sông phản chiếu cảnh trời mây. Sông như khoác tấm áo choàng đỏ tía lúc trời chiều ngả bóng.

Buổi tối, dòng sông tĩnh mịch. Nước cứ xuôi dòng trôi êm ả. Mặt nước nhấp nhánh bởi ánh đèn cao áp bên vệ đường soi sáng. Thỉnh thoảng, một vài chú cá chép lặng mình đi để “trông trăng dưới nước”. Trời nước lênh đênh. Xa xa, một vài chiếc xuồng con đang kéo lưới vào bờ.
 
Ôi! con sông yêu dấu! Sông làm cho phong cảnh hữu tình. Sông ôm ấp quê hương, tưới tiêu đồng ruộng, cung cấp phù sa Sông gắn bó với những tâm hồn bé nhỏ. Em yêu dòng sông như yêu cả chính mình.