I. Cuộc Cách mạng khoa học – công nghệ
1. Nguồn gốc và đặc điểm
a. Nguồn gốc
- Do những đòi hỏi của cuộc sống, của sản xuất nhằm đáp ứng nhu cầu vật chất và tinh thần ngày càng cao của con người.
- Do tình hình bùng nổ dân số thế giới và sự vơi cạn nghiêm trọng các nguồn tài nguyên thiên nhiên.
- Những đòi hỏi bức thiết đó đặt ra cho cuộc cách mạng khoa học - kĩ thuật phải giải quyết, trước hết là chế tạo và tìm kiếm những công cụ sản xuất mới có kĩ thuật và năng suất cao, tạo ra những vật liệu mới.
b. Đặc điểm
- Khoa học trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp, khác với cuộc cách mạng công nghiệp thế kỉ XVIII.
- Trong cuộc cách mạng khoa học - kĩ thuật hiện đại, mọi phát minh kĩ thuật đều bắt nguồn từ nghiên cứu khoa học. Khoa học gắn liền với kĩ thuật, khoa học đi trước mở đường cho sản xuất.
2. Những thành tựu tiêu biểu
- Trong lĩnh vực khoa học cơ bản, loài người đã đạt được những thành tựu hết sức to lớn, những bước nhảy vọt chưa từng thấy trong lịch sử các ngành Toán học, Vật lí học, Hoá học, Sinh học,...
- Trong lĩnh vực công nghệ đã xuất hiện những phát minh quan trọng, những thành tựu to lớn trong các lĩnh vực: những công cụ sản xuất mới, những nguồn năng lượng mới, những vật liệu mới, công nghệ sinh học với những đột phá phi thường, những tiến bộ thần kì trong giao thông vận tải, chinh phục vũ trụ...
- Những thập niên gần đây, công nghệ thông tin đã phát triển mạnh mẽ.
- Tác động tích cực:
+ Tăng năng suất lao động, nâng cao không ngừng mức sống và chất lượng cuộc sống con người.
+ Tạo nên những thay đổi lớn về cơ cấu dân cư, chất lượng nguồn nhân lực, sự hình thành một thị trường thế giới với xu thế toàn cầu hoá.
- Hạn chế:
+ Gây nên tình trạng ô nhiễm môi trường.
+ Gây ra những tai nạn lao động và giao thông, các loại dịch bệnh mới...
+ Việc chế tạo những loại vũ khí hiện đại có thê tiêu diệt nhiều lần sự sống trên hành tinh.
II. Xu thế toàn cầu hoá và ảnh hưởng của nó
- Một hệ quả quan trọng của cách mạng khoa học - công nghệ là từ đầu những năm 80 của thế kỉ XX, nhất là sau chiến tranh lạnh, trên thế giới đã diễn ra xu thế toàn cầu hoá.
- Xét về bản chất, toàn cầu hoá là quá trình tăng lên mạnh mẽ những mối liên hệ, những ảnh hưởng tác động lẫn nhau, phụ thuộc lẫn nhau của tất cả các khu vực, các quốc gia, các dân tộc trên thế giới.
- Những biểu hiện chủ yếu của xu thế toàn cầu hoá ngày nay là:
+ Sự phát triển nhanh chóng của quan hệ thương mại quốc tế.
+ Sự phát triển và tác động to lớn của các công ty xuyên quốc gia.
+ Sự sáp nhập và hợp nhất các công ty thành những tập đoàn lớn.
+ Sự ra đời của các tổ chức liên kết kinh tế, thương mại, tài chính quốc tế và khu vực.
- Toàn cầu hoá là thời cơ lịch sử. Đó vừa là cơ hội rất to lớn cho sự phát triển mạnh mẽ của các nước, đồng thời cùng tạo ra thách thức là nếu bỏ lỡ thời cơ thì sẽ bị tụt hậu rất xa.
- Việt Nam cũng nằm trong xu thế chung đó. Đại hội Đảng lần thứ IX đã khẳng định: “Nắm bắt cơ hội, vượt qua thách thức, phát triển mạnh mẽ trong thời kì mới, đó là vấn đề có ý nghĩa sống còn đối với Đảng và nhân dân ta”.