Phong trào dân tộc dân chủ ở Việt Nam từ năm 1925 đến năm 1930

I. Sự ra đời và hoạt động của ba tổ chức cách mạng
1. Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên
- Tháng 11 - 1924, khi về đến Quảng Châu (Trung Quốc), Nguyễn Ái Quốc mở lớp huấn luyện đào tạo cán bộ. Phần lớn học viên là thanh niên, học sinh, trí thức Việt Nam yêu nước. Họ học làm cách mạng, học cách hoạt động bí mật. Phần lớn số học viên đó sau khi học xong “bí mật về nước truyền bá lý luận giải phóng dân tộc và tổ chức nhân dân”. Một số người được gửi sang học tại Trường Đại học Phương Dông ở Mátxcơva (Liên Xô) hoặc Trường Quân sự Hoàng Phố (Trung Quốc). Nguyễn Ái Quốc lựa chọn một số thanh niên tích cực trong Tâm tâm xã để tổ chức thành nhóm Cộng sản đoàn (02 - 1925).
- Tháng 6 - 1925, Nguyễn Ái Quốc thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên nhằm tổ chức và lãnh đạo quần chúng đoàn kết lại, kịch liệt tranh đấu để đánh đổ đế quốc chủ nghĩa Pháp và tay sai để tự cứu mình .
- Báo Thanh niên là cơ quan ngôn luận của Hội do Nguyễn Ái Quốc sáng lập. Số báo đầu tiên ra ngày 21 - 6 - 1925.
- Đầu năm 1927, tác phẩm Đường Kách mệnh được xuất bản.
Báo Thanh niên và sách Đường Kách mệnh đã trang bị lý luận cách mạng cho cán bộ của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên để tuyên truyền giai cấp công nhân và các tầng lớp nhân dân Việt Nam.
- Từ cuối năm 1928, sau khi có chủ trương “vô sản hoá”, nhiều cán bộ của Hội đã đi sâu vào các nhà máy, xí nghiệp, đồn điền cùng lao động và sống với công nhân để tuyên truyền và vận động cách mạng. Phong trào quần chúng phát triển mạnh mẽ.
 
2. Tân Việt cách mạng Đảng
- Ngày 14 - 7 - 1925, một số tù chính trị cũ ở Trung Kì cùng một nhóm sinh viên Trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội lập ra Hội Phục Việt (1925) sau đó đổi thành Hội Hưng Nam. Tháng 7 - 1926, Hội đổi tên là Việt Nam Cách mạng đảng và đến tháng 7 - 1927, lại đổi tên là Việt Nam Cách mạng đồng chí hội. Đến 14 - 7 - 1928, Hội họp Đại hội tại Huế, quyết định đổi tên thành Tân Việt Cách mạng đảng (Đảng Tân Việt).
- Đảng Tân Việt chủ trương lãnh đạo quần chúng ở trong nước và liên lạc với các dân tộc bị áp bức trên thế giới để đánh đổ đế quốc chủ nghĩa nhằm thiết lập một xã hội bình đẳng và bác ái. Đảng tập hợp những trí thức nhỏ và thanh niên tiểu tư sản yêu nước. Địa bàn hoạt động chủ yếu ở Trung Kì.
- Đảng Tân Việt ra đời và hoạt động trong điều kiện Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên phát triển mạnh nên tư tưởng cách mạng của Nguyền Ái Quốc và đường lối của Hội có ảnh hưởng cuốn hút nhiều đảng viên trẻ, tiên tiến của đảng Tân Việt.
- Một số đảng viên tiên tiến đã chuyển sang Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên. Số đảng viên tiên tiến còn lại thì tích cực chuẩn bị để tiến tới thành lập một chính đảng theo tư tưởng cách mạng của Nguyễn Ái Quốc, của học thuyết Mác - Lênin.
 
3. Việt Nam Quốc dân đảng và khởi nghĩa Yên Bái
a. Việt Nam Quốc dân đảng
- Thành lập ngày 25 - 12 - 1927. Hạt nhân đầu tiên của đảng là Nam đồng thư xã, một nhà xuất bản tiến bộ do Phạm Tuấn Tài lập ra đầu năm 1927.
- Những người sáng lập: Nguyễn Thái Học, Phó Đức Chính, Phạm Tuấn Tài, Nguyễn Khắc Nhu...
- Việt Nam Quốc dân đảng theo theo khuynh hướng cách mạng dân chủ tư sản, đại biểu cho tư sản dân tộc Việt Nam. Lúc mới thành lập, đảng này chưa có chính cương rõ ràng mà chỉ nêu chung chung là: Trước làm dân tộc cách mạng, sau làm thế giới cách mạng.
- Bản Chương trình hành động công bố năm 1929 nêu nguyên tắc tư tưởng: “Tự do - Bình đẳng - Bác ái”. Chương trình hoạt động của Đảng chia thành 4 thời kì. Thời kì cuối cùng là bất hợp tác với Chính phủ Pháp và triều đình nhà Nguyễn, cổ động bãi công, đánh đuổi giặc Pháp, đánh đổ ngôi vua, thiết lập dân quyền.
- Việt Nam Quốc dân đảng chủ trương tiến hành cách mạng bằng bạo lực, chú trọng lấy lực lượng chủ lực. Tổ chức cơ sở của Đảng trong quần chúng rất ít. Địa bàn hoạt động của Đảng chỉ bó hẹp trong một số địa phương ở Bắc Kì còn ở Trung Kì không đáng kể.
 
6. Khởi nghĩa Yên Bái
- Tháng 02 - 1929, Việt Nam Quốc dân đảng tổ chức vụ ám sát tên trùm mộ phu Badanh ở Hà Nội. Thực dân Pháp đã tiến hành cuộc khủng bố dã man.
- Bị động trước tình thế, những cán bộ lãnh đạo chủ chốt của Việt Nam Quốc dân đảng quyết định dốc hết lực lượng để thực hiện cuộc bạo động cuối cùng với ý tưởng: “không thành công cũng thành nhân !”.
- Cuộc khởi nghĩa của Việt Nam Quốc dân đảng nổ ra đêm 09 - 02 - 1930 ở Yên Bái. Cùng đêm, khởi nghĩa nổ ra ở Phú Thọ, Sơn Tây, sau đó là Hải Dương, Thái Bình... ở Hà Nội có cuộc ném bom của quân khởi nghĩa để phối hợp.
- Cuộc khởi nghĩa của Việt Nam Quốc dân đảng bị thất bại nhanh chóng, song đã cổ vũ lòng yêu nước và ý chí căm thù của nhân dân Việt Nam đối với thực dân Pháp và tay sai. Hành động yêu nước, tấm gương hi sinh của các chiến sĩ Yên Bái là sự nối tiếp truyền thống yêu nước bất khuất của dân tộc Việt Nam.
- Vai trò lịch sử của Việt Nam Quốc dân đảng với tư cách là một chính đảng cách mạng trong phong trào dân tộc vừa mới xuất hiện đã chấm dứt cùng với sự thất bại của khởi nghĩa Yên Bái.
 
II. Đảng cộng sản Việt Nam ra đời
1. Sự xuất hiện các tổ chức cộng sản năm 1929
- Năm 1929, phong trào đấu tranh của công nhân, nông dân, tiểu tư sản và các tầng lớp nhân dân yêu nước khác phát triển, kết thành một làn sóng dân tộc dân chủ ngày càng lan rộng.
- Cuối tháng 3 - 1929, một số hội viên tiên tiến của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ở Bắc Kì họp tại số nhà 5D phố Hàm Long (Hà Nội) lập ra Chi bộ cộng sản đầu tiên ở Việt Nam gồm có 7 đảng viên. Chi bộ mở rộng cuộc vận động để thành lập một Đảng Cộng sản nhằm thay thế cho Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên.
- Tháng 5 - 1929, Đại hội lần thứ nhất của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên họp tại Hương Cảng. Tại đại hội, đoàn đại biếu Bắc Kì đặt vấn đề thành lập ngay Đảng Cộng sản, song không được đại hội chấp nhận nên đã bỏ đại hội về nước.
- Ngày 17 - 6 - 1929, đại biểu các tổ chức cơ sở cộng sản ở miền Bắc họp đại hội quyết định thành lập Đông Dương Cộng sản đảng, thông qua Tuyên ngôn, Điều lệ của Đảng, ra báo Búa liềm làm cơ quan ngôn luận và cử ra Ban chấp hành Trung ương của Đảng.
- Khoảng tháng 8 - 1929, các cán bộ lãnh đạo tiên tiến trong Tổng bộ và Kì bộ Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ở Nam Kì cũng đã quyết định lập An Nam Cộng sản đảng.
- Một số đảng viên tiên tiến của Đảng Tân Việt cũng tích cực vận động lập các chi bộ cộng sản và xúc tiến việc chuẩn bị lập Đảng Cộng sản. Tháng 9 - 1929, những người cộng sản trong Tân Việt tuyên bố thành lập Đông Dương Cộng sản liên đoàn.
- Sự ra đời của ba tổ chức cộng sản lúc bấy giờ là một xu thế khách quan của cách mạng giải phóng dân tộc ở Việt Nam.
- Các tổ chức cộng sản trên đã nhanh chóng phát triển tổ chức cơ sở Đảng và quần chúng trong nhiều địa phương, tiếp tục tổ chức và lãnh đạo các cuộc đấu tranh của quần chúng.
- Nhưng các tổ chức đó đều hoạt động riêng rẽ, tranh giành ảnh hưởng của nhau, thậm chí công kích lẫn nhau làm cho phong trào cách mạng trong cả nước có nguy cơ chia rẽ lớn.
- Giữa lúc đó, Nguyễn Ái Quốc được tin báo Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên phân liệt thành hai nhóm, mỗi nhóm tổ chức thành một Đảng Cộng sản. Người liền rời khỏi Xiêm sang Trung Quốc để thống nhất các tổ chức cộng sản.
 
2. Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam
a. Hoàn cảnh lịch sử
- Với chức trách là phái viên của Quốc tế Cộng sản có quyền quyết định mọi vấn đề liên quan tới phong trào cách mạng ở Đông Dương. Nguyễn Ái Quốc triệu tập đại biểu của Đông Dương Cộng sản đảng đến Cửu Long để bàn việc thống nhất Đảng.
- Từ ngày 06 - 01 - 1930, Hội nghị hợp nhất Đảng họp ở Cửu Long (Hương Cảng) do Nguyễn Ái Quốc chù trì. Dự hội nghị có Trịnh Đình Cửu và Nguyễn Đức Cảnh là đại biểu của Đông Dương Cộng sản đảng, Châu Văn Liêm và Nguyễn Thiệu là đại biểu của An Nam Cộng sản đảng.
 
b. Nội dung Hội nghị
- Nguyễn Ái Quốc đã phê phán những quan điểm sai lầm của mỗi tổ chức cộng sản riêng rẽ và nêu rõ chương trình của Hội nghị.
- Hội nghị đã thảo luận và nhất trí thông nhất các tổ chức cộng sản thành một Đảng duy nhất lấy tên là Đảng Cộng sản Việt Nam, thông qua Chính cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt của Đảng do Nguyễn Ái Quốc soạn thảo. Đó là Cương lĩnh cách mạng đầu tiên của Đảng.
+ Cương lĩnh xác định đường lối chiến lược cách mạng Đảng là tiến hành cuộc “tư sản dân quyền cách mạng và thổ địa cách mạng để đi tới xã hội cộng sản”.
+ Nhiệm vụ của cách mạng là đánh đổ đế quốc Pháp, bọn phong kiến và tư sản phản cách mạng làm cho nước Việt Nam được độc lập tự do; lập chính phủ công nông binh; tổ chức quân đội công nông, tịch thu ruộng đất của đế quốc và bọn phản động cách mạng chia cho dân cày nghèo, tiến hành cách mạng ruộng đất, v.v...
+ Lực lượng cách mạng là công nông tiểu tư sản, trí thức. Còn phú nông, trung tiểu địa chủ và tư bản thì lợi dụng hoặc trung lập, đồng thời phải liên lạc với các dân tộc bị áp bức và giai cấp vô sản thế giới.
+ Đảng Cộng sản Việt Nam, đội tiên phong của giai cấp vô sản sẽ giữ vai trò lãnh đạo cách mạng.
Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng cộng sản Việt Nam do Nguyễn Ái Quốc soạn thào tuy còn vắn tắt song đây là một cương lĩnh giải phóng dân tộc sáng tạo, sớm kết hợp đúng đắn về vấn đề dân tộc và giai cấp. Độc lập và tự do là tư tưởng cốt lõi của cương lĩnh này.
Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản Việt Nam mang tầm vóc lịch sử của một đại hội thành lập Đảng.
 
c. Ý nghĩa thành lập Đảng
- Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là kết quả tất yếu của cuộc đấu tranh dân tộc và giai cấp của nhân dân việt Nam.
- Đảng là sản phẩm của sự kết hợp chủ nghĩa Mác - Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước Việt Nam trong thời đại mới.
- Đảng ra đời mở ra bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử Việt Nam.
- Đảng ra đời là sự chuẩn bị tất yếu đầu tiên có tính quyết định cho những bước phát triển nhảy vọt tiếp theo trong lịch sử dân tộc Việt Nam.
 
Một số sự kiện lịch sử Việt Nam 1919 – 1930 đáng nhớ
 

Thời gian	Sự kiện
1) Ngày 18-6 - 1919	Nguyễn Ái Quốc gửi đến Hội nghị Vécxai Bản yêu sách của nhân dân An Nam. Bản yêu sách đòi chính phủ Pháp và các nước đồng minh thừa nhận các quyền tự do, dân chủ và quyền binh đẳng của nhân dân An Nam.
2) Ngày 06 - 7 - 1920	Nguyễn Ái Quốc đọc Sơ thảo lần thứ nhất Luận cương của Lênin về vấn đề dân tộc và thuộc địa. Tìm thấy con đường cứu nước cho dân tộc ta.
3) Ngày 25- 12- 1920	Nguyễn Ái Quốc tham dự Đại hội của Đảng Xã hội Pháp lại thành phố Tua, bỏ phiếu tán thành Quốc tế Cộng sản và tham gia thành lập Đảng Cộng sản Pháp.
4) Tháng 10- 1921	Nguyễn Ái Quốc tham gia thành lập Hội Liên hiệp thuộc địa.
5) Tháng 4 - 1922	Nguyễn Ái Quốc tham gia sáng lập tờ báo Người cùng khổ của Hội Liên hiệp thuộc địa ở Pháp.
6) Ngày 19 - 6 - 1924	Phạm Hồng Thái mưu sát toàn quyền Đông Dương Méc -lanh.
7) Tháng 6 - 1925	Nguyễn Ái Quốc thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ở Quảng Châu - Trung Quốc.
8) Ngày 24 - 3 - 1926	Phan Châu Trinh mất tại Sài Gòn.
9) Ngày 25- 12- 1927	Thành lập tổ chức Việt Nam Quốc dân đảng.
10) Ngày 14 - 7 - 1928	Tân Việt cách mạng đảng ra đời.
11) Tháng 6- 1929	Đông Dương Cộng sản đảng thành lập.
12) Tháng 8- 1929	An Nam Cộng sản đảng ra đời.
13) Tháng 9 - 1929	Thành lập Đông Dương Cộng sản liên đoàn.
14) Ngày 6-01- 1930	Hội nghị hợp nhất ba tổ chức cộng sản để đi đến thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam.
15) Ngày 03 - 02 - 1930	Kỉ niệm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam.
16) Ngày 09 - 02 - 1930	Nổ ra cuộc khỏi nghĩa Yên Bái của Việt Nam Quốc dân đảng.
17) Ngày 12 - 9 - 1930	Cuộc biểu tình của hơn 2 vạn nông dân ở Hưng Nguyên - Nghệ An.
18) Tháng 10- 1930	Hội nghị lần thứ nhất của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam.